Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1785

[p. 150]

Leerredenen over Jesaia LIII, LIV en LV, door G.J. Nahuys, laatst Hoogleeraar in de Godgel. en Kerkl. Gesch. op 's Lands Hooge Schoole, en Predikant te Leyden. Uitgegeeven door J. van Nuys Klinkenberg, A.L.M. Ph. Dr. Hoogl. in de Godgel. en Kerkl. Gesch. aan het Ath. Ill. en Predikant te Amsterdam. Eerste en Tweede Deel. Te Amsterdam, by J. Allart, 1784. Behalven de Voorreden, 777 bladz. in gr. octavo.

Ene oordeelkundige en wel doorwerkte verklaring der opgemelde Hoofdstukken, uit de Godspraken van Jesaïa, is vervat in deze Leerredenen; welker overweging de Hoogleeraer Nahuys met nadruk doet dienen, ter versterkinge van het Geloof, en ter opwakkeringe ener gelovige gehoorzaemheid, aen onzen weleer vernederden, maer nu verhoogden, Heilland, overeenkomstig met den inhoud dezer voorzeggingen. Oplettende Bybeloefenaers zullen hier in een ryken voorraed van lering vinden, die hun, in deze en gene byzonderheden, meermaels een nieuw, of althans een duidelyker, licht zal verlenen. Ons eerste oogmerk was, om op een of ander voorbeeld van die natuur stil te staan; dan by nader overweging is 't ons voorgekomen, dat wy onzen Lezeren meerder dienst kunnen doen, met hun het doorloopend verband dezer Godspraken, naer des Hoogleeraers gedachten, voor te dragen; waeromtrent wy ons in dezen bepalen, tot 's Mans eerste algemene opgave van het verband der gehele Prophetische Leerreden, mitsgaders der Inleidinge, en voorts van het LIII Hoofdstuk in 't byzonder; waerop wy, in een volgend Stukje, die van het LIV Hoofdstuk zullen mededelen.

‘Deze Leerrede, zegt hy, begint Cap. LI. 17. en loopt tot Cap. LXI; behelzende de lotgevallen der Kerke, in de dagen, die toen nog komen zouden, bijzonder van Jesus Christus, en 't Koningrijk na zijn lijden en verhooging te vestigen, en in de wereld uit te breiden, en de gevolgen en lotgevallen daar van, tot in den asloop der eeuwen.

Na een voorbereidende opwekking of inleiding, Cap. LI. 17. en LII. wordt het lijden van den Messias verhaald, als de grondslag van het heil der Kerke Cap. LIII. Straks daarop de uitbreiding der Euangelie-stem onder Joden en Heidenen, Cap. LIV. en LV. Waarop de staat

[p. 151]

der Kerke, geduurende den afloop der volgende eeuwen, geschetst wordt; oneenigheden Cap. LVI; grof verderf met onderdrukking der regtvaardigen Cap. LVII; Gods oordeelen daarover Cap. LVIII en LIX, eindelijk haare luisterrijke herstelling, en de heerlijkheid tot welke God zijne Kerk eens verheffen zal, Cap. LX.

Deze gewigtige Leerrede begint dus met eene voorbereidende inleiding tot de aanstaande gewigtige gebeurtenissen. Hij wendt zich tot de Kerk, onder den naam van Jerusalem, t'zedert een geruimen tijd met vele rampen en onheilen bezogt; en wekt haar op om zig op te rigten, en gereed te houden wegens het aanbreken van heuglijker tijden. Ziet Cap. LI. 17. en 21, 22.

Hierop hervat de Propheet zijn aanspraak en opwekking, wegens het aanbreken van Gods Koningrijk, om zig uit de geestelijke en lighaamlijke dienstbaarheid op te rigten, ter aanvaarding der genadegoederen van die nieuwe en geestelijke huishouding, welke door de verschijning van Jesus Christus stond geopenbaard te worden.

Hoort hier:

I. De hervatte opwekking tot eenen dienst, den staat der genade en der geestelijke vrijheid overeenkomstig, Cap. LII. 1, 2.

a. Daar was reden toe wegens de aanstaande verlossing, vs. 3.

b. Eene verlossing, die thans zeer dierbaar was, zoo wegens voorige elenden, gevangenis en slavernij, waaronder zij gezugt had; als nu tegenwoordig, na dat zij daarvan bevrijd was, wegens de geestlooze dienstbaarheid onder onbekwaame heerschers en leidslieden, vs. 4-6.

II. Hierop volgt een uitroep over de voortreffelijkheid der Euangelie-boodschap, en derzelver boodschappers, door welke dit door de Wereld stond uitgebreid te worden.

a. Wij vinden dien uitroep vs. 7, 8.

b. Aangedrongen, door eene opwekking aan de aanvanglijk gestigte Euangelie-kerk, tot blijdschap en lof, over 't aangevangen heil, vs. 9, 10.

III. Hierop wendt zig de Propheet tot de Euangeliegezanten zelve.

a. Hij moedigt hen aan tot de aanvaarding en voortzetting dier gelukkige onderneming; de prediking van 't Euangelie door de wereld, en de wijze hoe zij daarin verkeeren zouden, en gelukkig voortgaan: zij moesten uitgaan door de wereld, en zig afscheiden van de gemeenschap met

[p. 152]

het Joodsche volk, dat in hun ongeloof en onboetvaardigheid bleef volharden, vs. 11, 12.

b. En vermeldt daarop den grondslag van dit alles, gelegen in de openbaaring van den Messias, Vaders knegt, die door zijne verhooging, na een bitter lijden en allerdiepste vernedering, den grond zou leggen tot dat heerlijk Genaderijk, in de wereld der heidenen. Dit wordt kort, maar nadrukkelijk, gemeld, vs. 13-15.

‘Ziet daar de voorbereidende Inleiding dezer gewigtige Leerrede; ----- een inleiding, die langs een eigenaartige schakel den Propheet tot de hoofdzaak overbrengt; want dit laatste, in de drie laatste versen, is eigenlijk de stof der volgende rede in het LIII en volgende Cap. tot LX. ingeslooten.

A. Aangaande den Messias, de verdorvenheid van zijn gelaat, en daarop volgende verhooging; dit nadrukkelijke en zeer verhevene, Cap. LIII.

B. En de stichting en uitbreiding der Kerk des N.T. op dezen grondslag, met derzelver verdere lotgevallen, Cap. LIV. en volgende.

‘Wy bepalen ons nu tot dit LIII Cap.

I. Hier komt eerst voor: de Apostelschaar, de dienaars en verkondigers van 't Euangelie, klagende over de geringe vrugt hunner prediking, onder 't meerder en aanzienlijkste deel van hun eigen volk, de Joodsche natie, vs. 1.

II. Daarop verschijnt de schaar der bekeerde Joden, en beantwoordt deze klagte, verklarende den voornaamsten steen des aanstoots, en de reden van dat ongeloof, ontleend uit den nedrigen en veragten staat van den Messias, en 't verkeerd oordeel daarover, dat ook zij zelven weleer zoo ondervonden hadden, voor hunne bekeering, en de oorzaak geweest was ook van hun ongeloof.

‘Waaromtrend zij,

A. Historischer wijze, zijnen nedrigen staat voorstellen, zoo als zij dien in hunnen ongeloovigen toestand aanmerkten, en zoo als dezelve, schoon tegen reden, oorzaak was van hun ongeloof, vs. 2, 3.

B. Maar dan toonen zij, hoe zij nu, na dat hunne oogen verlicht waren, en zij de ware redenen van die vernedering en dat lijden inzagen, dat beschouwden en daarover dagten.

‘Bij welke gelegenheid zij,

1. De ware oorzaak van zijn bitter lijden, en 't

[p. 153]

heerlijk oogmerk daarin, en hoe hun geloof daaromtrend verkeerde, duidelijk verklaren, vs. 4, 5, 6, 7.

2. Vervolgens maken zij melding, zoo van eenige omstandigheden in, als van de heerlijke gevolgen van dat lijden, waaruit het bleek, dat hij, ook in dezen allerverdruktsten staat, het voorwerp was van Gods zonderlinge zorg en liefde, vs. 8, 9, 10.

‘Welk alles.

3. Verzegeld en besloten wordt in de 2 laatste verssen; in welke God zelve sprekende voorkomt, ter bevestiging der voorgaande belijdenis, en vertooning der heerlijke en heilrijke vrugten, van deeze diepe vernedering en dit bitter borglijden zijns Zoons.

‘Ziet daar het beloop der zaken in dit hoofdstuk, welks beschrijving van zeer veel gewigt is. God wist wat een ergernis het kruis geven zou; hoe 't schandelijk en bitter lijden van den Messias, welks ware redenen, buiten Gods openbaring, door niemand zouden kunnen begrepen worden, een groote hinderpaal voor het geloof in den Messias zijn zou; daarom behaagde het Gods Geest dit gedenkstuk, aan zijne Kerk, tusschen de 7 en 800 jaaren eer het gebeuren zou, reeds te overhandigen, waarin de bijzonderheden van dat lijden, en de ware oorzaken van hetzelve, zoo duidelijk verklaard worden; dat, indien het kwam, elk die het lighaam met deze schilderije vergeleek, (zoo maar de sleutel der kennis in de Prophetische schriften niet verloren raakte,) hem daaruit zou moeten kennen, de ergernis zou moeten worden weggenomen; en alle volken tot het einde der wereld, uit vergelijking dezer klare voorzegging, wier weerga men nergens aantreft, met derzelver vervulling, ten allen tijde zouden bevestigd en versterkt worden, en blijven in hun geloof in J.C.’