Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1785

[p. 55]

Nagelaaten Leerredenen over Paulus Brief aan de Kolossensen van Th. Ad. Clarisse, in leven Predikant te Amsterdam. Naar deszelfs handschrift uitgegeeven door P. Abresch, Hoogl. in de Godgel. en Academie-Prediker aan de Universiteit van Stad en Lande. Eerste Deel. Te Utrecht, te Groningen en te Amsterdam, by H.v. Otterloo, A. Groenewolt en J. Wessing Wz. 1784. Behalven het Voorbericht, 398 bladz. in gr. octavo.

In deze Leerredenen word ons de Brief van Paulus aen de Kolossensen oordeelkundig ontvouwd, en gemoedelyk ter betrachtinge aengedrongen. De Eerwaerde Clarisse behandelt de daerin voorkomende onderwerpen met naeuwkeurigheid, en vestigt des Lezers aendacht op ene byzondere wyze door de nadruklyke ernst, waer mede hy den inhoud der Apostolische leeringen, en de daer uit afgeleide gevolgen, voordraegt. Uit een volgend Deel zullen wy wel eens een stael hier van aen de hand geven; voor tegenwoordig bepalen wy ons tot het mededeelen van 's Mans onderrigting nopens dezen Brief in 't algemeen.

‘De schrijver van dezen uitmuntenden brief, zegt hij, zien wij klaar, dat Paulus zij. De Gemeente, aan welke dezelve houdt, is die van Kolossensen, een stad in dat gedeelte van Klein-Asiën gelegen, 't geen men Phrijgia Pacatiana of het groote Phrijgiën plag te noemen. ----- De naam van deeze stad word onderscheidenlijk gespeld. Sommigen leezen Kolossae, anderen Kolassae, en dit schijnt wel haare eigenlijke naam te zijn; naardien zij bij de oude aardrijksbeschrijvers gemeenlijk aldus genoemd wordt. Men weet ook, en kan het zelfs gedeeltelijk uit dezen brief opmaaken, dat dezelve in de nabijheid van Laodicea en Hierapolis, en wel in 't midden dier beide steden, gelegen was. Haare inwoonders waren, even als alle andere Asiatische volken, oorspronglijk van Godsdienst Heidenen. Dan, 'er schijnen zich ook Jooden onthouden te hebben, en denkelijk hadden dezen, gelijk overal in de wingewesten, ook hier eene Sijnagoge, 't welk dan ook aanleiding zal gegeeven hebben, om al vroeg hier eene gemeinte van den Heiland te stichten.

Het gezegend werktuig tot de aanvanglijke bekeering des Kolosseren was, niet Paulus, maar Epaphras, die

[p. 56]

niet vermengd moet worden met Epaproditus, een gezant van de meer afgelegene gemeinte van Philippi. Deze Epaphras, 't zij dat hij van Paulus, toen die te Ephesen, in de school van eenen Tijrannus, het Euangelium leerde, de beginselen van het waar geloof ontvangen had, of op eene andere wijze tot het Christendom bewoogen was geworden, had de Leer des Eugeliums aanvanglijk onder zijne Land en Stadgenooten verbreid, en was daar in zeer gelukkig, zoo wel onder Heidenen als Jooden, geslaagd, des hij van beiden een goed aantal den Heere gewonnen had.

Dan, deze nieuwgeplantte gemeinte stond ligtlijk in gevaar gebragt te worden. ----- Overal in klein-Asiën deeden zich zekere verleidende dwaalgeesten op; die de eenvoudigheid van het Christendom zochten te bederven, deels door het zelve te vermengen met de Wijsbegeerte der Oosterlingen; deels door het weder invoeren der kerkplegtigheden van den uitgedienden schaduwdienst. 't Valt moeilijk te bepalen, welke de bijzondere begrippen van deze lieden geweest zijn, als ook of 'er zich niet meer dan eenerleie soort onder de Kolosseren hebbe opgedaan. ----- Een groot man denkt aan de Esseen, en bijzonder aan die, welke bij hunne uitterlijke vertooning van heiligheid eenen zekeren smaak van wijsbegeerte voedden, die men de Oostersche noemt, en waar naar de Gnostieken in 't vervolg benoemd zijn. Hoe 't zij, wie met aandacht H. II. 8. en vs. 16-23. naauwkeurig gadeslaat, wordt ras gewaar, dat de gemeinte van Kolossen bloot gesteld was, deels aan vervoering door valsche wijsbegeerte, deels aan de opdringing der aloude schaduwwetten; 't zij dan dat die zelfde verleiders, die op het een aandrongen, ook het andere aankleefden, 't zij dat 'er tweeërleie zoorten van dwaalgeesten onder hun waren opgestaan.

Het gevaar voor deze nieuwgeplantte gemeente was te grooter, naardien Epaphrus, van wien zij eerstmaal het Euangelium gehoord had, geen Apostel was. Dus konden de verleiders ligtlijk der gemeinte inboezemen, dat deze getrouwe dienaar van Jesus haar het echte en waare Christendom niet geleerd had; en die inboezeming was te gevaarlijker, naardemaal zij, die niet dan het bederf van het echte Christendom bedoelden, zich met eenen zeer grooten schijn van meer verheven wijsheid en heiligheid wisten voor te doen.

Het schijnt ons toe, dat Epaphras, wiens dienst

[p. 57]

voor die gemeinte zoo nuttig geweest was, zich, ter kwijting van zijn gemoed, en ter bewaaring van de gemeinte, naar Paulus begeeven hebbe, om hem van den staat der zaaken te Kolossen kennis te geeven, en dat dit de naaste aanleiding tot het schrijven van dezen brief geweest zij. Men zie Hoofdst. IV. 12.

't Is deze zelfde opmerking, die ons ook aanleiding geeft, om en de plaats van waar en den tyd wanneer, deze brief geschreeven zij te ontdekken. Vergelijken wij tog deze woorden met Hoofdst. I. 23, 24. en IV. 18 enz. wij hooren Paulus van zijne banden, lijden en verdrukkingen gewaagen. Wij bemerken ook, dat Lucas, Aristarchus en Timotheus bij hem waren, en dus worden wij uit Hand. XXVII. 2. allernatuurlijkst geleid tot de banden, waarin Paulus te Romen was, om des Euangeliums wil.

Maar welke banden waren het? niet toch zijne laatste, maar zijne eerste banden; dit blijkt klaar, om dat in Paulus laatste banden Timotheus niet bij hem was, gelijk uit 2 Tim. IV. 9-11 en 21 blijkt. Daarbij, wij vinden, behalven Tijchicus, den brenger van dezen brief, ook Onesimus genoemd. Dezen Onesimus had Paulus in zijne banden geteeld, maar toen deze ook met een brief aan Philemon werd afgezonden, 't geen waarschijnlijk gelijktijdig met het verzenden van Tijchicus geweest is, had Paulus hoop, dat hij den geloovigen nog zoude worden wedergeschonken. Ziet den brief aan Philemon vs. 22. Ik weet wel, dat tegen deze aanmerking verscheidene bedenkingen zijn ingebragt, maar zij zijn ook door anderen, naar het ons toeschijnt, meer dan overvloedig opgelost, waarin wij ons echter thans niet inlaaten.

Met een enkel woord melden wij alleen nog, wat het groote hoofddoel van den Apostel in dezen brief zij. Dit was geen ander dan den Colosseren op het sterkste te verzekeren, dat zij van Epaphras het Euangelium zuiver ontvangen hadden; en derhalven, dat zij in de leer van Christus zoo hadden te volharden, gelijk dezelve hun geleerd was; zonder eenigzins het oor te leenen aan eenige verleidende leeraars en leerlingen, met welk een voorgeeven van meerder wijsheid of heiligheid die ook mogten voorgedraagen worden.

Overeenkomstig met dit groote hoofddoel des Apostels, wordt deze brief ook op eene zeer voegzaame wijze ingericht.

Immers, na het gewoone opschrift en de begroeting,

[p. 58]

vs. 1 en 2. zien wij dat Paulus - eerst, bij wege van gepaste inleiding, den geloovigen Kolosseren te verstaan geeft, dat het Euangelium hun recht en zuiver door Epaphras geleerd was, vs. 3-11. ----- daarop breidt hij zich nader en wel in diervoege uit, dat hij de zuivere Euangelieleer nader bevestigt en staaft, van het 12 de vers des I Hoofdstuks tot het einde van het zelve. ----- En dan alle zulke zaaken daar uit asleidt, als de geloovigen, opzigtelijk tot de aangenoomene waarheid, te betrachten hadden, naamelijk; bij dezelve standvastig te volharden, Hoofdst. XI. 1-7; die valsche dwaalbegrippen, die men onder hen zocht in te voeren, te verwerpen, als schadelijk en zeer verderflijk, van vs. 7 tot het einde van dat hoofddeel: ----- en eindelijk, hunne belijdenis en geloof te versieren, met eenen heiligen en godzaligen wandel, Hoofdst. III en IV tot vers 6. ----- Na dit alles volgt het slot van dezen brief, 't geen eenige bijzondere herinneringen zoo van bevelen als groetenissen in zich bevat, welke alle, afgeloopen zijnde, met den gewoonen Apostolischen zegenwensch, waarmede de brief was aangevangen, beslooten en verzegeld worden.’