De Tweede Ronde. Jaargang 30

[p. 22]

Schim
Hilbert Kuik

Hij zag een witte kamer met twee merkwaardig hoge ijzeren ledikanten. In het ene lag een persoon die van voeten tot en met hoofd was afgedekt met een dikke witte sprei, in het andere lag een oude man. Prachtig golvende grijze haren had hij, maar verder was hij grauw en mager en had hij meer weg van een spook. Zijn benen werden nog net door het omlaag geschoven laken bedekt, maar er was duidelijk te zien dat het rechter bijna tweemaal zo dik was als het linker. In het halfdonker was het spook onrustig in de weer een moertje los te wurmen van een boutje aan de zijkant van het ledikant. Kon dat: een spook dat aan een moertje draait? Ja, dat kon: het moertje viel met een tik op de grond. Op hetzelfde moment floepte het grote licht aan en stond er een reuzin in de kamer, verkleed als verpleegster.

‘Even een injectie, meneer Bronbeek, tegen de pijn,’ riep de reuzin het spook opgewekt toe. Geroutineerd stak ze de naald omhoog, spoot een straaltje tegen de pijn in het milieu, depte de linkerdij met een vochtig watje en stootte de naald er in. Te gehaast om het licht weer uit te doen verdween ze weer.

Klaarwakker zat de oude man rechtop in bed. Hij had al zo zijn vermoedens, maar het inzicht dat hij zelf dat spook was, kwam toch als een onaangename verrassing. Tussen duim en wijsvinger hield hij het boutje omhoog. En hij zag nu ook het gat in de buis waar het gezeten had ter ondersteuning van de wegklapbare eet- en leesplank. Dat moertje moest hij koste wat het koste terugvinden! Anders gingen ze hem straks nog van diefstal beschuldigen; of beschamender: van vernielzucht. Moeizaam werkte hij zich met zijn gezwollen been het bed uit en begon kruipend over de vloer te zoeken. Altijd hetzelfde met die rotmoertjes. Ze rolden weg en je vond ze niet meer terug. Net voor zijn ergernis het absolute kookpunt bereikte, bedacht hij dat er in zijn gereedschapskist vast nog wel een ander passend moertje zat. Maar die kist stond thuis. Of nee, die stond natuurlijk nog in het huis van zijn zoon waar hij tot zijn ontvoering naar dit ziekenhuis het kamertje van zijn kleindochter aan het verbouwen was geweest.

[p. 23]

Hij zag een oude man met nog een prachtige grijze haardos op zijn sloffen door de gangen van een groot gebouw hinken. Hij was gekleed in een blauwe pyjama met daaroverheen een grijs colbertje. Mensen, veelal in witte jassen, passeerden, maar niemand hield hem tegen.

Het was buiten een benauwde zomerse nacht. Bij de draaideur verloor hij de schim - meer was hij kennelijk niet; niemand die hem zag, en hij gaf ook al geen schaduw - uit het oog, maar even later zag hij hem weer hinken over een geasfalteerd pad. Wuivende bomen langs een brede vaart aan de ene kant en weidse zandvlakten met grazende bulldozers aan de andere.

Een hinkende schim in een spookachtige wereld.

‘Eens kijken of ik echt niet te zien ben,’ hoorde hij de schim mompelen toen er een fietser aankwam. Wijdbeens met zijn arm omhoog stelde hij zich op, midden op het pad. Tot zijn verbazing stopte de fietser. Het was dan ook een rare jongeman die met zijn lange haren, wild-gegroeide baard en rode jack meer iets had van een doorgeschoten kabouter.

‘Jongeman,’ begon de schim, ‘u rijdt hier mooi zonder licht.’

De kabouter was niet onder de indruk van deze mededeling. Hij bleef de schim nieuwsgierig bekijken alsof die zelf in overtreding was. Zijn ogen gleden van de sloffen aan zijn voeten langs zijn dikke been omhoog.

‘Zo laat nog op pad?’

De schim knikte beschaamd.

‘U kon de slaap zeker niet vatten en toen bent u maar een eindje gaan lopen?’

‘Om de drommel kan ik de slaap wel vatten. Maar ik ben nu even op weg naar mijn gereedschapskist. Die staat in het huis van mijn zoon.’

De kabouter keek om zich heen, zoekend naar een huis op de zandvlakte.

‘Dat is nog een eind lopen en zo loops bent u niet.’

‘Gaat nog prima, hoor. Ik heb net iets tegen de pijn gehad. Dus ... Trompstraat 22 moet ik zijn.’

‘Dan loopt u ook nog eens de verkeerde kant uit.’

De schim draaide zich om. Daar lag de stad met haar lichten en huizen.

‘Kom op, Trompstraat, ik kom erlangs.’ Zonder verdere plichtplegingen schoof de kabouter zijn fiets naar voren en tilde de

[p. 24]

schim - als had die ondanks dat gezwollen been geen gewicht - op de bagagedrager.

Zo zag hij ze - de schim en de kabouter - zonder licht de stad inglijden.

‘Mijn zoon zou nooit voor mij stoppen en mij achterop nemen,’ mijmerde de schim.

De kabouter trapte stevig door zonder op deze woorden te reageren.

‘Altijd woorden! Vinnige woorden. Nooit eens gewoon. Hij weet altijd alles beter dan een ander. Ben je mooi klaar mee,’ vervolgde de schim zijn mijmering. ‘Zijn vader is er alleen maar om niet naar te luisteren. Hij koestert alleen maar minachting voor wat zijn vader te zeggen heeft. En even op bezoek komen, ho maar. Ben ik toch al een week ziek met dit been, maar je moet niet denken dat hij zijn zieke vader even opzoekt. Hij zal zijn hoofd nog wel eens hard gaan stoten. Reken maar.’

De kabouter keek even om, maar deed er het zwijgen toe.

‘Ik krijg altijd pijn in mijn been als hij komt,’ ging de schim na een korte stilte verder.

‘Maar zonet zei u dat hij nooit op bezoek kwam,’ merkte de kabouter alert op.

‘Dat klopt ook. Ik bedoel dat ik al pijn in mijn been krijg als hij in mijn gedachten komt.’

‘U denkt wel aan hem, maar hij denkt nooit aan u.’ De kabouter zei het achteloos.

‘Ja, ja!’ reageerde de schim enthousiast ‘Dat zegt u goed. Ik ben voor hem niet de moeite waard om aan te denken. Zo is het precies.’

‘Trompstraat 22,’ riep de kabouter. Hij tilde de geringe last van zijn fiets en zette hem op het trottoir.

De schim trok een sleutelbos uit de zak van zijn colbert en kreeg de voordeur zonder moeite open. De vreemde geur en de aanblik van de rommel in de nog steeds niet schoongemaakte hal deden hem terugdeinzen.

Klaarwakker stond hij nu - toch weer onverwacht - zelf op de plaats van de schim. Aan zijn ergernis over wat hij rook en zag in de hal herkende hij het huis van zijn zoon.

‘Jongeman!’ riep hij, terwijl hij zich omdraaide.

De kabouter die net wegreed, zwenkte en kwam terug.

[p. 25]

‘Neem mij niet kwalijk dat ik helemaal vergeet u te bedanken. Ik dacht dat ik droomde, maar u heeft mij echt helemaal hier naar toe gebracht. Ik waardeer dat bijzonder en wil u graag wat geld geven voor uw moeite,’ zei hij terwijl hij tevergeefs in zijn zakken zocht naar zijn portemonnee.

‘Hoeft niet. Graag gedaan. Ik ben allang blij dat u het hier hebt gevonden.’

‘Laat mij dan uw licht repareren. Haal ik boven mijn spullen even.’

‘Niks hoor. Ik ga naar huis. Het beste met uw zoon. En met uw gereedschapskist. En sterkte met uw been.’

Hij bleef de jongeman nakijken tot hij de straat uit was.

Hij rook de hal van het huis van zijn zoon. Er stond een oude stiekeme man met een gezwollen been en prachtige grijze haren. Er brandde licht achter het matglas van de keukendeur en er klonk druk gepraat. Als een dief in de nacht hinkte de stiekeme man de trap op. Even later zag hij hem terug in de rommelkamer boven. Hij opende de gereedschapskist die daar stond. Vervolgens bekeek hij de planken, die er naast stonden, keurig gezaagd en glad geschaafd en van schroefgaten voorzien. Die stiekeme man wist natuurlijk niet dat die voor het bureautje van zijn kleindochter waren bestemd. Alhoewel, daar zag hij de stiekeme man zomaar haar kamertje binnengaan. In het hoge bed lag zijn kleindochter in diepe slaap. Haar lange blonde haren lagen gespreid over het kussen. De stiekeme man gleed met beide handen over de mooi glad geschaafde balken van het bed. Ook even met de rug van zijn hand langs de wang van het kind en met zijn vingers door haar haren op het kussen. Het kind zuchtte diep en draaide zich om in haar slaap. ‘Brootje,’ mummelde zij met een diepe zucht. De stomme klootzak! Begreep die stiekeme schoft dan niet dat hij het kind wakker maakte?

Hij schrok er zelf van wakker, zo woedend werd hij van wat hij zag. Het duurde even voor tot hem doordrong dat hij zelf die stiekeme klootzak was die bijna een slapend kind had gewekt. Omdat hij verdomme alweer dacht dat hij droomde. Bureautje! Het kind droomde van een bureautje. Natuurlijk! Hij had het haar beloofd. En verdomd, het stond al bijna klaar in de rommelkamer. Het hoefde alleen nog maar in elkaar gezet.

[p. 26]

Het idee zette zijn hoofd in vuur en vlam. Hij was hier helemaal niet om een zoekgeraakt moertje op te halen. Hij was hier om het boutje te brengen. Hij haalde het uit de zak van zijn colbertje te voorschijn. Het was precies het formaat boutje dat hem vorige week ontbroken had om het bureautje piekfijn in elkaar te kunnen zetten. Wat een toeval! Of toeval? Daarom had hij zich natuurlijk zo ingespannen om het los te krijgen van zijn bed in het ziekenhuis.

Snel sloop hij weer terug naar de rommelkamer. Na enig zoeken vond hij inderdaad een passend moertje in zijn gereedschapskist. Hij moest zich inhouden om niet luid te gaan zingen. In een mum van tijd was het bureautje in elkaar gezet. Mooi bureautje, al zei hij het zelf. Op de groei gemaakt. Door vier boutjes los te schroeven en in andere gaten weer vast te draaien kon je het telkens verhogen.

Hij hoorde een geluid op de gang. Was zijn kleindochter door zijn lawaai toch nog wakker geworden? Doodstil bleef hij bij de deur staan luisteren. Ze was kennelijk naar beneden gegaan want ze werd nu weer door haar moeder naar boven gebracht.

‘Dat heb je maar gedroomd dat opa er was,’ hoorde hij zijn schoondochter zeggen.

‘Denk je dat opa gauw komt om het brootje af te maken,’ vroeg het kind.

‘Je weet toch dat opa in het ziekenhuis ligt.’

‘Ja, maar als hij eruit komt.’

‘Opa is erg ziek.’

Erg ziek? Dat was nieuw voor hem. Een te dik been. Dat was alles. Moest alleen weer even dun worden. Hij hoorde de dokter nog lachen om zijn opmerking dat hem dat veel makkelijker leek dan een te dun been weer dik te maken. Of droomde hij toch? Zonder ook maar een geluid te maken ruimde hij zijn gereedschap op en schoof het bureautje door de gang naar zijn plaats onder het bed waar zijn kleindochter alweer lag te slapen.

De pijn in zijn been kwam terug. Het was zaak zo snel mogelijk terug te gaan naar het ziekenhuis voor een nieuwe injectie tegen de pijn. In de spiegel beneden tegenover de trap zag hij de schim van een oude man met prachtige grijze haren weer terug. Verborgen achter het glas stond hij daar het gesprek binnen af te luisteren. Mocht eigenlijk niet, maar daar trok de schim zich niets van aan. Schimmen mogen alles.

[p. 27]

‘Weet hij het zelf?’ De stem kwam hem niet bekend voor. Bezoek? Midden in de nacht nog? En straks moesten ze weer naar hun werk!

‘Hij heeft geen idee,’ hoorde hij luid en duidelijk de stem van zijn zoon, ‘vanmiddag begon ik erover dat het niet zo best met hem ging. Maar hij reageerde op zijn ouderwets nukkige manier. ‘Niet zo best? Wat weet jij daar nou van! De doktoren zeggen dat het prima gaat. Over een paar dagen kom ik gewoon het kamertje afmaken.’

‘Hij wil het niet weten.’ Dat was de stem van zijn schoondochter.

Met ingehouden adem bleef hij de schim in de spiegel aanstaren.

‘Zodra ik zijn kamer binnenkom begint hij te kermen en roept hij de zuster om een injectie omdat zijn been zo'n pijn doet. Hij wendt zich van me af met zijn hoofd onder het laken. Hij wil mij niet zien of met me praten, alleen onder zware verdoving.’

‘Ik denk dat hij bang voor je is. Hij beseft op een of andere manier dat jij weet dat hij stervende is en hij is bang dat jij dat tegen hem gaat zeggen. Maar hij wil dat zelf niet weten. Hij wil daar niet over praten. Met jou niet. Dat is te intiem. Of te bedreigend. Hij wil horen dat hij naar de hemel gaat en dat God hem zal ontvangen met muziek, liefde en jubel en erkenning voor alles wat hij tijdens zijn leven gedaan heeft. Jij weet niet meer te zeggen dan dat hij straks de grond in gaat en dat je hem zult missen als hij er niet meer is.’

‘Daar zit iets in,’ klonk de onbekende stem.

‘Ja,’ zei zijn zoon, ‘daar zit zeker iets in.’

Hij keek de schim strak in de ogen. ‘Stervende?’ fluisterde hij.

De schim in de spiegel knikte ernstig terug.

‘Niet zo ernstig, man. Alleen maar een ouwe man overboord.’

De schim glimlachte.

‘Zonde van die haren,’ glimlachte hij mee.

‘Nou ja,’ klonk opnieuw de stem van zijn zoon, ‘ze stoppen die man vol met morfine. Die kan nergens meer over praten. Ook niet als hij dat zou willen. Die droomt alleen nog maar.’

Hij keek de schim in de spiegel verbaasd aan. Die wist ook niet wat hij hoorde, zag hij wel. Hij kreeg ‘wat tegen de pijn’. Over morfine had niemand iets gezegd. Waar haalde zijn zoon het vandaan? Wat een vreselijke fantast was het toch. Dat was nog netjes gezegd. Een leugenaar was hij. Hij was iemand die alles omlaaghaalde onder het mom dat hij alleen maar de realiteit beschreef. Meneer had een abonnement op de realiteit. Niemand had dat, een abonnement op de realiteit, maar hij wel hoor.

[p. 28]

Daar stond hij ineens knipperend met de ogen in het scherpe ochtendlicht in de Trompstraat. Helemaal helder in zijn hoofd. En met steeds heviger pijnscheuten in zijn rechterbeen. Hij moest als de bliksem terug. Een taxi? Maar hij had geen cent op zak. Een politieauto kwam hem tegemoet gereden en bleef staan. Twee agenten namen hem op alsof zijn licht het niet deed.

‘Alles oké, opa?’

‘Ja,’ zei hij, ‘het enige is dat deze meneer mooi dood gaat maar eerst nog helemaal naar het ziekenhuis moet.’

Over deze mededeling moest telefonisch overlegd worden. Maar toen mocht hij instappen en werd hij voor het ziekenhuis afgezet. Er was niemand die hem op weg naar zijn kamer tegenhield of hem zelfs maar aansprak. Alsof hij inmiddels onzichtbaar was geworden.

Doodop en krimpend van de pijn in zijn rechterbeen zat hij net weer in bed toen dezelfde robuuste zuster van vannacht met een nieuwe injectie binnenkwam.

‘Heeft u de hele nacht met het licht aan geslapen?’ vroeg ze.

‘Dood,’ zei hij terwijl de naald in zijn linkerdijbeen gestoten werd, ‘deze meneer gaat straks mooi dood. Mijn zoon zit er tot diep in de nacht met anderen ernstig over te praten en ik moet er om grinniken.’

‘Nou, ik vind dat anders niet iets om over te grinniken, meneer Bronbeek.’

‘Ach kindje, weet je ...’ Hij stokte omdat hij ineens zo een mooi visioen had: zijn kleindochter die bij het bureautje staat; haar verbaasde gezicht en de vreugde die er op doorbreekt.

‘Maar meneer Bronbeek, het lijkt warempel wel of u zich hier ligt te verkneukelen bij de gedachte dat u gaat sterven.’ Ze zei het te streng, al bedoelde ze het waarschijnlijk minder streng dan het hem in de oren klonk. Bijna had hij haar deelgenoot gemaakt van zijn laatste gedachte.. Hij zag zijn zoon de kamer binnenkomen en naar het bureautje staren als naar een wonder. Een godswonder! En dat in zijn huis.

Hij verborg zijn schuddende hoofd onder het laken, waar het verkneukelen nog een tijd doorging, maar uiteindelijk afzwakte en tenslotte ophield.