De Tweede Ronde. Jaargang 29

[p. 169]

De medicus
Michaïl Zosjtsjenko^*
(Vertaling Monse Weijers)

Tegenwoordig, burgers, staan er in de volksrechtbanken steeds vaker medici terecht. De een zou een operatie verricht hebben met vuile handen, de ander heeft zijn bril van zijn neus in de darmen van zijn patiënt laten vallen en kan hem niet meer vinden, een derde heeft zijn lancet in de ingewanden verloren of heeft bij een onervaren dametje niet datgene weggesneden waar ze om had gevraagd.

Dat is allemaal niet op z'n Europees. Dat is allemaal pure onkunde. En dergelijke artsen dienen gerechtelijk te worden vervolgd.

Maar waarvoor, kameraden, zullen ze de medicus Jegorytsj vervolgen? Hij heeft natuurlijk geen hoger onderwijs genoten. Maar schuld heeft ie eigenlijk ook niet.

In dit geval was er een boertje ziek geworden. Zijn achternaam was Rjabov en zijn beroep vrachtrijder. Hij was zevenendertig jaar oud. Geen partijlid.

Het was een beste kerel, daar valt niks op af te dingen. Hij was wel geen partijlid, maar wel lid van de vakbond en zat in salarisschaal drie.

Enfin, hij werd ziek en ging op bed liggen. Dat is toch niet zo'n ramp, zou je denken.. Meneer zijn buik zwol op en hij had moeite met adem halen. Goed, hou je taai dan en leg een flesje met heet water op je buik; maar nee hoor: hij schrok er erg van en was bang voor zijn hachje. Hij beval zijn vrouw om zonder op de centen te letten de beste en meest gerenommeerde arts te ontbieden. En wat deed zijn vrouw? Zijn vrouw pinkte een traantje weg vanwege het geld, maar ze ging geen ruzie maken met een zieke; ze ontbood een arts.

Er kwam zo'n lange slungel van een medicus, die hoger onderwijs had genoten. Zijn naam was Vorobejtsjik. Geen partijlid.

Enfin, hij bekeek de buik, betastte het een en ander en zei: ‘Onzin, jullie vallen ten onrechte gerenommeerde artsen lastig. De man heeft wat teveel gegeten, laat hij een klysma zetten en kip eten.’

Toen vertrok ie weer. Het beste er maar mee.

De boerenman versomberde.

Ach, dacht hij, krijg nou de kolere, Wat een wijvenrecepten stelt hij voor.

* Michaïl Zosjtsjenko (1895-1958) sloot zich in 1922 aan bij de literaire beweging van de Serapionbroeders. Zij zetten zich af tegen de utilitaristische sovjetkunst en stelden dat kunst geen doel of betekenis heeft. Zosjtsjenko schreef een groot aantal satirische verhalen. Zijn bundels waren zeer populair en verschenen in miljoenenoplagen. Vaak hekelde hij de gebreken van de sovjetmaatschappij. Dit had tot gevolg dat er in 1946 in een partijresolutie werd gerept van zijn ‘vulgaire en ontaarde ziel’. Even later werd hij tegelijk met Anna Achmatova uit de Schrijversbond gestoten. Pas na de dood van Stalin in 1953 mocht zijn werk weer worden gepubliceerd; maar het leven van Zosjtsjenko was toen al gebroken. Bovenstaand verhaal stamt uit 1923. Er verschenen drie bloemlezingen uit zijn verhalen in het Nederlands.

[p. 170]

Mijn vader, denkt hij, wilde niets van zachte heelmeesters weten, en dat wil ik ook niet. En laat de internationale bourgeoisie maar kip vreten. Zo zat de boerenman tot de avond in de gallemiese. 's Avonds beval hij zijn vrouw om zonder op de centen te letten de gerenommeerde Jegorytsj uit Malaja Ochta te ontbieden.

Zijn vrouw had natuurlijk de smoor in vanwege het geld, maar ze ging geen ruzie maken met een zieke. Ze ging erheen en vroeg hem om te komen

De man ging natuurlijk dwars liggen.

‘Waarom zou ik na die gerenommeerde artsen nog een bezoek afleggen. Ik heb geen hoger onderwijs genoten, kan nauwelijks schrijven. Waarom zou ik erheen gaan?

Enfin, hij stribbelde tegen, bedong allerlei tegemoetkomingen voor zichzelf, zowel in geld als in natura - en hij ging.

Hij arriveerde. Hij groette.

En hij betastte de maag niet.

De uitwendige maag, zo zei hij, speelt hier geen rol. Het zit hem helemaal in het inwendige. En van het betasten van het inwendige gaat de ziekte niet over. Die irriteer je alleen maar.

Hij vroeg wat de eerste arts had voorgeschreven, lachte schamper en beval de zieke een briefje te schrijven in de trant van: ik ben gezond en wijlen mijn vader is gezond, in de naam van de Vader en de Heilige Geest.

En dat briefje moest hij doorslikken.

De boerenman hoorde hem aan en knoopte het in zijn oren.

Ach, dacht hij, krijg nou de kolere. Kennis is macht, onwetendheid is duisternis. De overheid zei: Je moet leren, maar ik heb niets geleerd. Wat zou de wetenschap nu van pas komen.

De boerenman schudde met zijn baardje en mompelde: ‘Dat gaat zo niet, ik kan niet schrijven. Ik heb geen onderwijs genoten. Ik kan alleen mijn naam schrijven. Is dat misschien voldoende?’

‘Nee, nee,’ antwoordde Jegorytsj, fronsend en aan zijn snor plukkend. ‘De naam alleen is niet voldoende. Bij een breuk is het voldoende om je naam te schrijven, maar bij een inwendige ziekte is een compleet briefje nodig.’

‘Wat moet ik dan doen?’ vroeg de boerenman. ‘Misschien kunt u het voor mij schrijven, wilt u dat doen?’

‘Ik zou het kunnen schrijven,’ zei Jegorytsj, ‘maar,’ zei hij, ‘ik heb mijn bril op de piano laten liggen. Laat een familielid of een kennis het maar schrijven.’

[p. 171]

Goed. Ze lieten huisbewaarder Andron halen.

De huisbewaarder was, ook al was hij geen partijlid, een vakman: hij kon schrijven en zijn handtekening zetten.

Andron kwam, bedong een prijs, vroeg om een potlood, ging zelf papier halen en begon te schrijven.

Hij was er een uur of twee mee bezig, raakte helemaal bezweet, maar had geschreven: ‘Ik ben gezond en wijlen mijn papaatje is gezond in naam van de Vader en de Heilige Geest.

De huisbewaarder van huis nr. 6. Andron'

Hij had het geschreven en gaf het aan de boerenman. De boerenman slikte, slikte - en had het doorgeslikt.

Jegorytsj had ondertussen vriendelijk van iedereen afscheid genomen en vertrok met de mededeling dat hij niet instond voor een goede afloop, de zieke had het briefje namelijk niet zelf geschreven.

De boerenman was blij, at zelfs iets, maar tegen het aanbreken van de nacht was hij toch gestorven.

Voor zijn dood had hij nog flink moeten braken en pijn in zijn buik gehad.

Goed, hij was gestorven, dus was het tijd om een graf te delven en een doodskist te kopen, maar nee hoor; zijn vrouw vond het zonde van het geld en ging haar beklag doen bij de vakbond, zo van: kan ik mijn geld niet terugkrijgen van die Jegorytsj?

Ze gaven haar het geld van Jegorytsj niet terug, zo iemand was hij niet, maar ze onderzochten de zaak wel..

Ze sneden de boerenman open. En ze vonden het briefje. Ze vouwden het open, lazen het en stonden versteld: de ondertekening klopte niet, die was van Andron - en het werd een rechtszaak. En aan de rechtbank meldden ze: de ondertekening klopt niet, het is behangselpapier en de afmetingen zijn te groot voor een maag - zoek het maar uit!

Jegorytsj verklaarde op de rechtszitting: ‘Ik, vrienden, heb er niets mee te maken, ik heb het briefje niet geschreven, heb het niet doorgeslikt en heb het papiertje niet gehaald. En dat de huisbewaarder Andron zijn eigen handtekening heeft gezet en niet die van de zieke, dat is me ontgaan. Veroordeelt u mij wegens onachtzaamheid.’

En Andron meldde: ‘Ik heb twee uur aan dat briefje geschreven en was doodop. En toen ik dus doodop was heb ik mijn eigen naam geschreven. Ik ben,’ zei hij, ‘de moordenaar. Ik vraag om genade.’

Nu gaan ze Jegorytsj en Andron dus vervolgen. Zullen ze werkelijk veroordeeld worden?