De Tweede Ronde. Jaargang 29

[p. 153]

Vijf gedichten
Salvador Espriu^*
(Vertaling Helena Overkleeft & Peter Verstegen)

Poging tot een hymne in de tempel

O, wat ben ik moe van mijn
laf, oud en zo primitief land,
en hoe zou het mij bevallen om er weg te gaan,
naar het noorden,
ze zeggen dat de mensen er proper zijn,
edel, goed opgeleid, en rijk en vrij,
klaarwakker en gelukkig!
In de gemeente zouden de broeders zeggen,
afkeurend: ‘Als de vogel die het nest verlaat
is de man die weggaat van zijn plek,’
terwijl ik, ver weg al, zou lachen
om de wet en de aloude wijsheid
van dit mijn dorre volk.
Maar ik moet deze droom van mij nooit volgen,
hier zal ik blijven tot mijn dood.
Want ik ben ook heel laf en primitief
en het hoogste schat ik
met een wanhopig verdriet
dit mijn arm, bruut, triest, ellendig vaderland.

* Salvador Espriu (Santa Coloma de Earners, 1913 - Barcelona, 1985) was een van de belangrijkste naoorlogse schrijvers van Catalonië en een bewonderd dichter. Hoewel hij eerst bekendheid kreeg als prozaschrijver en relatief laat de poëzie ontdekte, kreeg hij als dichter al spoedig erkenning, niet alleen binnen Catalonië maar ook internationaal. Over de thema's ‘stierehuid’ en ‘Cinera’ heeft hij hele bundels geschreven.

[p. 154]

Assaig de càntic en el temple

Oh, que cansat estic de la meva
covarda, vella, tan salvatge terra,
i com m'agradaria d'allunyar-me'n,
nord enllà,
on diuen que la gent és neta
i noble, culta, rica, lliure,
dessvetllada i feliç!
Aleshores, a la congregació, els germans dirien
desaprovant: “Com l'ocell que deixa el niu,
aixi l'home que s'en va del seu indret,”
mentre jo, ja ben lluny, em riuria
de la llei i de l'antiga saviesa
d'aquest meu àrid poble.
Però no he de sequir mai el meu somni
i em quedaré aqui fins a la mort.
Car sóc també molt covard i salvatge
i estimo a més amb un
desesperat dolor
aquesta meva pobra,
bruta, trista, dissortada pàtria.

[p. 155]

Begin van een hymne in de tempel

Hommage aan Salvat-Papasseit
Voor Ramon, met mijn dankbare applaus.

Zeg nu: ‘De brem staat in bloei,
overal is het veld rood van papavers.
Met nieuwe sikkels gingen we het rijpe graan
maaien en het onkruid erbij.’
O jonge lippen die vaneen gaan na de schemer,
wisten jullie maar hoe ons de dageraad
ophield, hoe lang wij moesten wachten
tot er wat licht rees uit de duisternis!
Maar wij leefden voor het behoud van woorden,
om jullie terug te brengen bij de naam der dingen,
opdat je blijven zou op 't rechte pad
dat leidt naar het beheersen van de aarde.
Wij keken voorbij aan de verlatenheid,
peilden de diepte van onze dromen,
maakten van droge cisternes bergtoppen,
bedwongen door 't verloop van trage uren.
Zeg nu: ‘Wij horen de stemmen
van de wind op de diepzee van aren.’
Zeg nu: ‘Wij blijven altijd trouw
in dienst van dit volk.’

Inici de càntic en el temple

Homenatge a Salvat-Papasseit.
A Raimon, amb el meu agraït aplaudtment.

Ara digueu: ‘La ginestra floreix,
arreu als camps hi ha vermeil de roselles.
Amb nova falç comencem a segar
el blat madur i, amb ell, les males herbes.’
Ah, joves llavis desclosos després
da la foscor, si sabíeu com l'alba
ens ha trigat, com és llarg d'esperar
un alçament de Hum en la tenebra!
Però hem viscut per salvar-vos els mots,
per retornar-vos el nom de cada cosa,
perquè seguíssiu el recte camí
d'accés al ple domini de la terra.
Vàrem mirar ben al lluny del desert,
davallàvem al fons del nostre somni.
Cisternes seques esdevenen cims
pujats per esglaons de lentes hores.
Ara digueu: ‘Nosaltres escoltem
les veus del vent per l'alta mar d'espigues.’
Ara digueu: ‘Ens mantindrem fidels
per sempre més al servei d'aquest poble.’

[p. 156]

De stierehuid (xlvi)

Soms is het noodzakelijk en verplicht
dat een man sterft voor zijn volk,
maar nooit moet een heel volk sterven
voor één enkele man:
Hou dat steeds voor ogen, Sefárad.
Laat de brug van het gesprek niet ondermijnen
en probeer begrip en achting te hebben voor
de diverse talen en overtuigingen van je zoons.
Moge de regen het zaad zacht koesteren,
moge de lucht als een uitgestoken hand
zacht en weldadig over de velden strijken.
Moge Sefárad eeuwig leven
met orde en met vrede en met werk
in de moeilijke en verdiende
vrijheid.

La pell de brau (xlvi)

A vegades és necessari i forçós
que un home mori per un poble,
però mai no ha de morir tot un poble
per un home sol:
recorda sempre això, Sepharad.
Fes que siguin segurs els ponts del diàleg
i mira de comprendre i de estimar
les raons i les parles diverses des teus fills.
Que la pluja caigui a poc a poc en els sembrats
i l'aire passi com una estasa mà
suau i molt benigne damunt els amples camps.
Que Sepharad visqui eternament
en l'ordre i en la pau, en el traball,
en la difícil i merescuda
llibertat.

[p. 157]

Begraafplaats van Cinera (xxv)

Aan zee had ik
een huis, mijn droom,
aan zee.

Hoge boeg. Op gratis
water, de gracieuze
boot met mij aan het roer.

Mijn ogen kenden ooit
heel de vrede, heel de orde
van een klein vaderland.

Nodig moet ik u zeggen
hoe angstaanjagend
de regen was op het raam!
Vandaag valt een donkere nacht
op mijn huis.

De zwarte rotsen lokken
mij naar de ondergang.
Gevangene van mijn loflied,
nutteloos mijn strijd,
wie loodst me naar de zonsopgang?

Naast de zee had ik
een huis, een trage droom.

Cementiri de Sinera, xxv

A la vora del mar. Tenia
una casa, el meu somni,
a la vora del mar.

Alta proa. Per lliures
camins d'aigua, l'esvelta
barca que jo manava.

Els ulls sabien
tot el repòs i l'ordre
d'una petita pàtria.

Com necessito
contar-te la basarda
que fa la pluja als vidres!
Avui cau nit de fosca
damunt la meva casa.

Les roques negres
m'atrauen a naufragi.
Captiu del càntic,
el meu esforç inútil,
qui pot guiar-me a l'alba?

Ran de la mar tenia
una casa, un lent somni.

[p. 158]

Vreemde beelden in mijn spiegel, zo u wilt

Toen ik mijzelf zag in mijn laatste spiegel,
compleet en ziek en misschien aan mijn eind,
bleek en misschien op sterven na dood,
begon ik langzaam duidelijk te spreken,
mooie, broze woorden, de nobelste
die ik kon vinden in het duister van mijn geheugen.
Maar zoals steeds kwamen uit hun hoeken en gaten
dikke, kleverige, gladde reptielen naar mijn lippen
om de woorden te sarren op het moment van de spraak:
kun je het diepe geluid niet nog horen
van perkament, gebroken botten en glas?
En bij het binnenkomen werd beetje bij beetje
een hoogst pervers beeld gespiegeld,
waarvan je de betekenis kan leren begrijpen
als je, zoals ik, het vreemde experiment uitvoert
van diep zelfonderzoek, op welk uur dan ook,
en er steeds naar streeft om met woorden te maken
wat niet kan worden gemaakt of zinloos zou zijn.

Pel meu mirall, si vols, passen rares semblances

Davant el meu últim mirall, en veure'm
sencer, malalt, potser acabat,
potser damnat, tan pàllid,
vaig dir molt lentament clares paraules
belles, fràgils, altes, les més nobles
que trobava en la fóscor del meu record.
Des de sempre, però, allí hi havia
grasses, molles, llefiscoses bèsties,
que dels racons venien fins als llavis,
a rosegar-me els mots mentre naixien:
no sents encara la remor profunda
de pergamí, d'ossos trencats, de vidre?
I al mirall, entretant, es reflectia
a poc a poc una perversa imatge,
el signe de la qual podràs entendre,
si fas també, com jo, l'estranya prova
d'esguardar el teu bon fons, qualsevol hora,
tot intentant de nou una impossible,
inútil creació per la paraula.