De Tweede Ronde. Jaargang 28

[p. 123]

Uit: Petites Histoires^*
Lodewijk, koning van Holland
(Vertaling Antonia Bolweg)

... U moet weten, heren, dat ik ongelukkig ben en, verre van dit minder te zijn dan anderen, ben ik ongelukkiger dan iedereen., of meen dat te zijn. Wroeging, angst en hun ketenen nemen regelmatig mijn tijd in beslag en terwijl ik me zou willen overgeven aan de genoegens en de bedwelming van het sentiment, voel ik mijn hart bonzen en het lijkt met zware, lugubere stem te zeggen: ‘Ongelukkige, jij kunt in vrede leven, terwijl je ministers de wreedste dwingelandij opleggen aan de bevolking, terwijl ongelukkigen sedert dertig jaar zuchten in de verschrikkelijke kerkers van de Bastille. Je ziet het allemaal onder je ogen gebeuren en je slaapt. Je slaapt, je slaapt, terwijl moordenaars het vrije handelsverkeer tot stilstand brengen! Is het niet voldoende dat je je volk minacht en je de wreedheden die het ondergaat naast je neerlegt, wil je je ook nog in slaap sussen over dit alles? Hoe zouden je oogleden zich kunnen sluiten voor de afgrijselijke aanblik van het bloed dat door je volk vergoten wordt? Je slaapt niet, Ninus, ontwaak en voorkom, als je kunt, alles wat je volk doet lijden. Slaap niet, zeg ik je, en bedenk dat je niet geboren bent om gelukkig te zijn, maar, integendeel, uitsluitend om je volk gelukkig te maken.’

Dat is het moment waarop een weemoedig stemmend gevoel van rechtvaardigheid bezit neemt van mijn ziel. Ik ontwaak met een treurig hart en brand van verlangen om mijn volk te wreken, maar ik heb nog

* Dit fragment is genomen uit Frédéric Masson's Petites Histoires, tweede serie: Les pressentiments et les prophéties de Louis Buonaparte (futur roi de Hollande), en afkomstig uit een toevallig gevonden cahier dat 62 genummerde, volgekrabbelde blaadjes papier bevatte, soms ondertekend met: Le Comte de Stramiamone, een titel die na 10 augustus 1792 fatale gevolgen kon hebben, terwijl op de binnenzijde van de kaft geschreven stond: Cours d'études de Louis Buonaparté. Opuscules. Cahier 7e. Onderaan pagina 4 werd een datum aangetroffen: 1791 août, de maand die viel binnen de korte periode dat Napoleon Bonaparte met zijn twaalfjarig broertje ten huize van Mlle Bou in Valence verbleef, waar hij zich met diens opvoeding bemoeide. Al was hij beïnvloed door wat hem uit de mond van zijn oudere broer ter ore kwam, het blijft frappant hoe een kind zijn toekomstig lot voorvoelde: vijftien jaar later was hij Lodewijk Napoleon, koning van Holland. ‘Ik ben de Konijn van Holland,’ zou hij hebben gezegd bij zijn intrede, een Konijn dat zijn volk gelukkig wilde maken, tegen beter weten in.

[p. 124]

geen twee stappen gezet of ik zeg bij mezelf, denkend aan mijn toekomstige bestemming; maar als ik nu mijn hof tot last wordt? Kunnen ze me niet onttronen?... Ah! Laten ze me maar onttronen, ik zou blij zijn als ik met snelle, zekere pas van de troon naar het geluk zou lopen: maar in plaats daarvan zal het volk me haten, zodra ik van de troon afstap, omdat het niet begrijpt wat me ervan heeft kunnen weerhouden een eind te maken aan alle misstanden. Mijn hof zal me ook verafschuwen, mijn opvolger zou proberen me het leven te benemen en ik zou nog even ongelukkig zijn, omdat alles wat me doet lijden, zal veranderen in spijt, angst en minachting. Ik zou dus genoodzaakt zijn afstand te doen en de misstanden te laten voortbestaan terwille van mijn persoonlijke veiligheid; maar nee! zal ik dan verontwaardigd roepen, het is beter dat ik te gronde ga, dan dat ik die monsters laat voortbestaan. Fluks de pen ter hand genomen! Ik stel een hervormingsplan op en ik begin het ten uitvoer te brengen, tot grote tevredenheid van het volk. Dat werk zal ik voltooien, maar weet wel, vrienden, mijn leven zal eerder dan de hervorming ten einde zijn en u zult verdriet hebben omdat u mij hebt verloren én verdriet om het verlies van de vrijheid. Een ander zal me opvolgen: hij zal ofwel rechtvaardig zijn en hetzelfde lot ondergaan, of hij zal niet rechtvaardig en niet gelukkig zijn. Ik vraag dus aan mijn vrienden of ik, levend met wroeging en angst en zonder vrijheid, gelukkig zou hebben geleefd...

Op slag weerklinkt uit alle hoeken van de zaal applaus. Na dit betoog en dat van de voorgaande spreker, (dat aan de korte kant, maar goed onderbouwd was), kwam de vergadering, geheel in overeenstemming met de voorgaande spreker, tot de conclusie dat koningen ongelukkig zijn.

‘Rechtvaardig of wreed: koningen zijn ongelukkig.’