De Tweede Ronde. Jaargang 27

[p. 31]

Nooit meer samen
Michael Spaan

Bij het kraampje met de uitgelezen boeken bleef ik staan.

Die Grote Beer van Bruna - stond daar tynset? Ik nam de pocket in de hand.

Ja zeg, in gouden letter uit de onderkast! Maar geen noors: geschreven in het duits, door Wolfgang Hildesheimer. Dat randje rendiermos, een paar keer uitvergroot met het penseel van Dick, dat was ook ál te grijs.

Op het achterplat stond verder hoorspelschrijver, slapeloze nachten, voorstudie, noors gehucht - dat wel - en literatuurprijs Bremen.

Verkocht.

Benieuwd ging ik die avond met het boek naar bed.

De schrijver had de titel uit het Noorse spoorboekje. De klinischkoele klank er van sprak hem zo aan. Dat viel tegen. Voor mij beduidde Tynset meer. Daar had ik met een blonde stoot gewoond.

Ik had haar op haar eigen feest versierd. Haar vader had had ons door zijn dood vrij spel verleend, haar moeder door heur nachtdienst in het ziekenhuis. Tweemaal takk.

Mijn moeder leed aan kanker. Klik. Als je jong bent schept iets gauw een band. Voor het naspel zweefden we vervolgens op de deining van de trap omhoog.

Frokost. Vroegkost. Niemand at ooit lekkerder ontbijt. ‘Oóbiet’ heette dat in dialect. Er ging een wereld voor me open. Volle melk was ‘heelmelk’, uitgedroogde kaas werd gammel.

Ze had ook koude pap voor me gemaakt: kruimels knakbrood, kaasstremsel en kulturmelk. Stónd in de maag.

Toen het aan was stuurde ik haar Kever naar - van alle plaatsen! - Tynset.

Na al die jaren proef ik nóg die letters uit haar mond. Teun:

[p. 32]

tongpunt stemloos langs de voorste rand van je verhemelte. De griekse y, je lippen fijn getuit. Noot als Teun, maar ingekleurd. Scha-pen, met een scherpe S. Zonder tanden werd dat niks. Dan maar de et van Jet. Ik kon het toen zo goed.

Niet ver van Tynset stond de woning van haar ook al overleden opa eenzaam aan een enkel spoor, met een perronnetje van hout. Maar de trein, waarvoor je vroeger ergens op moest bellen, stopte er sinds jaar en dag niet meer.

In de verte blauwden heuvels. Bergen. Op het water nog eens, maar dan omgekeerd. Halfdode bomen stonden wat verwilderd op het erf. Vlassig baardmos hing in sikken aan de takken. Bleke, ijle bloesem. Af en toe klonk er een piepje van een mees. Een dikke hommel, op die breedte net ontwaakt, bromde boven alles uit. Het deurslot gaf een gil.

Hier ging iets gebeuren.

Eerst het huis aan kant. Luchten. Dweilen. Ramen lappen. Bed opmaken. Water halen. Houtjes hakken.

Zij noemde het fornuis heel grappig ovn. Het was meteen ook kachel.

Ik maakte vuur, en het werd warm. De kleren gingen uit - en we vergaten op te letten.

Natuurlijk kookte toen de kaffi-ketel over. Dampend dik spoot in het rond. Lachen.

Nog een keer. De ketel siste, ruiste en viel stil. Van de hitte af en even laten staan.

Dat rook goed. Net als in het Nederlands kon dat ook fijn en lekker zijn.

En wéér vergaten we de tijd.

Maar toen de magen knorden, liep ik met een hengel uit het schuurtje naar het meer.

Een mager snoekje beet. Daarmee kon je slecht een vrouw verrassen. Ik sloeg het dood en sneed er hapjes van. Hiermee sloop ik langs een beek. Achter grote stenen, waar het amper stroomde, loerden vast forelletjes op prooi. Ik kende ze: groen en donker op de rug, de buik brandgeel en uitgemikte zwarte of juist rode spik-

[p. 33]

keltjes opzij.

Ze waren er, en bleken dol op snoek. Gulzig trapten ze met open ogen in de grapjes voor hun muil. Tegen twaalven had ik er genoeg voor het souper, en bracht ze stralend in de middernachtszon naar mijn bruid.

Zij had het huis aan kant; de piepers en de bietjes waren gaar. De rapen ook: waar bleef ik toch?

Ik deed maar gauw de fisk, en smeerde onze keel met in de beek gekoelde pils.

Aan tafel. Ik had honger als een paard. Zij zei wolf. We vraten elkaars vingers erbij op. Dagdroom en gedroogde dille maakten zure room en graatjes zoet.

Spiernaakt sprongen we uit onze Zweedse klompen in het meer. Het water was ijskoud, maar frisk was juist gezond. Al was je nog zo moe, van zwemmen kikkerde je op.

Slapen deed je in de winter, vonden we. Je was maar één keer jong.

Her en der bloeiden de witte bloempjes van de gele bergbraam. Een enkel struikje droeg een rode bes. Onrijp. Plukken was verboden. Stond een boete op. Niemand die ons hier kon zien, maar waarom zouden we? Zodra de zon ze okergeel gestoofd zou hebben, stond het lezen der voorheen verboden vruchtjes vrij...

Ik had ze al eens mogen proeven. Met zoete slagroom viel er, hier op aard, geen hemelser gerecht te smaken. Op Smerenburg noemden de walvisvaarders uit ons land ze destijds ‘wolkenbezie’. Het juiste woord: ze groeiden ook in ijle lucht, en oogden opgepoft.

We streken langs de oever neer, voor kaffi uit de termos en ons meegebrachte smørbrød met die zoete bruine kaas. De kaasschaaf was een noorse uitvinding, had ze me bij het ochtendmaal verteld. Vergeet ik nooit.

‘Nee, jouw voeten!’

‘Ook de jouwe -’

Uit ons beider klompen poften dikke, opgezwollen blazen. Bláren... Zonder sokken terug naar de natuur! Onwijs. En we wa-

[p. 34]

ren nog niet thuis -

‘Maar stil eens, aan de overkant staan elanden!’ Een stier met zo'n gewei en koe met kalf en paardenkop.

Ze werden ons hier op ons strandje niet gewaar: er stond geen zuchtje wind.

Ik wilde ze van naderbij bezien, en liet me in het water glijden. Zij bleef liggen, met die voeten.

Om ongezien te blijven, zwom ik zigzag achter eilandjes en rotsen om. Het was verder dan ik dacht.

Tot op het bot verkleumd trok ik me aan een dik tapijt van trilveen uit het nat, tijgerde door struikgewas en richtte me toen op.

Het drietal raakte in paniek.

Met mijn armen zwaaiend zette ik het in mijn blootje op een rennen. Dat was dom, want zo versperde ik hun pad...

Er klonk een oorverdovend hoornsignaal, en grommend denderden de wilde beesten op me af.

Ik dook weg - en smakte pijnlijk op een planken vloer. Meteen klaarwakker. De aarde schokte nog minuten na, terwijl het ‘Doengkedoeng-kedoeng’ geleidelijk verstierf. Glaswerk rinkelde op tafel, ruiten rammelden in sponningen.

‘Dat was de nachttrein’ klonk het zonnig, en een natte zoen zoog me terug in bed.

Wat liep het leven soms toch raar...

Maar wát een avontuur was het geweest!

Daar in het Noorden deed dat woord ook dienst als sprookje.

Nooit meer samen. Enkel dromen.