De Tweede Ronde. Jaargang 27

[p. 15]

Uitweg
Monika Sauwer

‘What's your name?’

‘Karen.’ Ze vroeg niet naar zijn naam, maar keek naar haar schoenpunten.

‘Ka-ren. Beautiful name... Ka-ren, why do you look so sad?’

‘Because my father is ill. I went to the hospital with him.’

‘You're a sad little lady and I want to protect you.’

Ver buiten de overkapping van een klein station stonden ze in de koude januari-avond te roken om neus en handen warm te houden. Karen genoot met volle teugen. De tabak en het onwennige flirten wonden haar tot duizelens toe op. Het was een pikant genoegen om over golven van misselijkheid heen te scheren en toch door te roken, neusholte en haarwortels te voelen tintelen.

Een felle noordwester woei door haar haren en blies haar bedenkingen weg. Opnieuw beginnen, dacht ze, alles achterlaten. Waarom niet? Ze was nog niet oud want de man naast haar vond haar de moeite waard. Zelfbedrog maakt gelukkig.

Alles lag open, het vergeten spel was begonnen, de strijd nog onbeslist. De man legde een arm om haar heen en ze schokschouderde maar heel even, in een halfhartige poging het juk te ontduiken. Toen liet ze zich tegen hem aanzakken alsof ze dronken was. Hij stond pal in de wind, stevig verankerd op het perron als een visser op een pier. De rookzuil was een meerpaal in een zee van glimmende rails; de wereld hing die maanloze januariavond licht uit het lood, tenminste, zo wilde ze het zien, want zij, Karen van Mesdag, tandarts, al een kwart eeuw getrouwd, moeder van twee jongvolwassen kinderen stond op het punt zich te laten versieren door een donkere man in een kort leren jek.

Karen was redelijk gelukkig, vond ze zelf. Dat hoorde ze althans te vinden, anders was het de Here verzoeken. Haar man werkte op een notariskantoor, zij hield praktijk in de Amsterdamse Concertgebouwbuurt waar ze een ruime woning met tuin bezaten. Hun zoon studeerde in Delft, hun dochter zat in 5-vwo en haalde mooie cijfers.

[p. 16]

Karen was een kleine, tengere vrouw, mager, op het tanige af. Met haar bleekblonde haar en strakke zwartfluwelen broek zag ze er bedriegelijk meisjesachtig uit. Het waren niet de eerste rimpels, maar de plotselinge dood van haar moeder die haar ervan had doordrongen dat ook haar leven eindig was. Ook zij zou vast en zeker als eerste sterven, dacht ze geregeld, en dan zou haar man hertrouwen met een stageaire. Ze zouden nog een kind krijgen, zo besloot Karen alvast voor hen, want hij werd nu al somber bij het idee dat ook zijn dochter straks het huis zou verlaten.

Ze vond het niet eerlijk tegenover haar dode moeder om teveel van het leven te genieten. We hebben nooit echt gepraat, dacht ze steeds maar weer. Wel hadden ze eindeloos gebeld over ditjes en datjes, maar die waren nu voorgoed vervlogen. Nog voelde ze haar gloeiende telefoonoor, haar prikkende hoofdhuid en klamme handen van aanzwellende ergernis. Maar vooral de heftige behoefte aan een sigaret waaraan ze zo min mogelijk had toegegeven, al was het maar vanwege haar dochters dwingende ‘Mam! Alsjeblieft!’ Roken wilde ze niet meer, ze moest er zijn voor man en kinderen: gezond, energiek, vol begrip. Zorgen voor anderen kan veilig en zinvol zijn. Maar ondanks haar inzet geloofde ze steeds minder in haar rol. Zij hadden haar niet meer zo nodig, die drie voor wie ze jarenlang geleefd had, en dat stak.

Op de koude januaridag waarop ze zichzelf voor het eerst in jaren weer als vrouw zou gaan zien, moest ze met haar oude vader mee naar de poli urologie van het Amersfoorts Medisch Centrum. Het was nog geen vijf uur 's middags, maar achter de glazen wanden van het helverlichte ziekenhuis leek het al nacht.

Ze voelde de angst van de altijd zo onverstoorbare man afslaan. In de wachtruimte zat hij geknakt in zijn zitkuipje, blik naar de grond, de glimmende veterschoenen ver uiteen op het linoleum, vingers gespreid op de knieën. Ze keek naar zijn schoenen en toen naar zijn rug. Hij droeg tegenwoordig truien in plaats van colberts. Nu pas zag ze dat zijn coltrui binnenstebuiten zat. Waarom wekt andermans zwakte gêne? Toch was hij trots: toen hij weggereden werd in een rolstoel wilde hij haar niet meehebben naar de uroloog. Ongerust bleef ze achter.

Vlak naast haar zitplaats stond een middelgroot aquarium dat

[p. 17]

haar rondzwervende blik naar zich toetrok en tenslotte vastgezogen hield. Steeds koos ze een willekeurige vis uit om te volgen op zijn driedimensionale pad, tot er één haar speciale aandacht opeiste. Minutenlang was de sluierstaart bezig de wand van het aquarium af te grazen met zijn dikke lippen. Wilde hij eruit? Of at hij onzichtbaar kleine algjes? Nu pas zag ze dat het visje zich uit alle macht vastzoog aan zijn eigen spiegelbeeld. De glazen bak had spiegelwanden, waar de mensen buiten doorheen konden kijken maar de vissen niet. De aquariumbewoners zagen een schijnwereld die ze voor de echte hielden. Onvermoeibaar zoende de kleine oranje sluierstaart zijn illusoire partner. Hij wordt belazerd, dacht Karen, net als wij. Want ook zij wist zich bekeken door een hogere macht die met haar spotte.

Toen ze met de trein van Amersfoort naar Amsterdam terugreed was het zeven uur 's avonds en aardedonker. Amersfoort-Amsterdam, het halve uur sporen dat haar jeugd en haar volwassenheid aan elkaar moest lassen.

Nog voor de trein zich in beweging zette, zat ze al verdiept in een krant om het beeld van haar wuivende vader uit te wissen. Haar vader, die zich tegenwoordig stevig aan zijn tuinhek moest vasthouden, zodat hij haar met zijn vrije arm royaal kon uitzwaaien. Woest maaide hij met zijn wandelstok door de lucht alsof hij kwaad was dat zijn dochter hem nu alweer in de steek liet. Waarom hing hij die stok niet zolang aan het hek?

Even keek ze naar haar spiegelbeeld in de glimmende ruit, waartegen de duisternis diepzwart opdrong. Pluizig, witblond haar lichtte op als een aureool rond een gezicht dat grotendeels uit schaduwen bestond. Holle, donkere ogen keken verschrikt terug. De ogen van een bang dier. Angst heeft maar één voordeel: hij maakt jong. Niet jong en sexy, eerder jong en onbeholpen, als een vogel die nog moet leren vliegen. Alsof al haar pogingen een volwassen vrouw te worden vergeefs waren geweest. Ze zou sterven eer ze volgroeid was. Verbeten las ze verder om het heimwee naar wat nooit was niet meer te hoeven voelen.

Na station Naarden-Bussum duurde het verdacht lang voordat de trein in Weesp stopte. Blind raasde hij voort door de nauwe tunnel

[p. 18]

van de nacht. Toen hij eindelijk vaart minderde stopte Karen de krant haastig in haar tas en drukte haar neus tegen de ruit om naar buiten te kijken. Het stationnetje van staal en glas waar ze binnengleed leek in niets op het in kleurige peuterdagverblijfstijl opgetrokken station Weesp. Hier was ze beslist nooit eerder geweest! ALMERE-MUZIEKWIJK las ze met tranende ogen van vermoeidheid. Ze was in de verkeerde trein gestapt, maar buiten haar schuld: het verlichte bord op station Amersfoort had Amsterdam CS aangegeven, dat wist ze zo goed als zeker.

De trein stopte met een zucht en bleef staan. Voorgoed, zo leek het. Tenslotte stond ze maar op en na haar verliet ook haar enig overgebleven coupégenoot de trein.

‘Is this Weesp?’ vroeg de donkerharige man toen ze samen op het verlaten perronnetje stonden. Karen wees op het bord.

‘No, I'm sorry, this is Muziekwijk.’ Op gepaste afstand van elkaar stonden ze te oogknipperen tegen de vlagerige, koude polderwind die onder de overkapping doorwoei, hen in nek en oren beet en aan hun broekspijpen rukte. Het station lag op een verhoging, achter het glas lag een wijkje van keurige nieuwe huisjes met geelverlichte ramen vol eethoeken en bankstellen, mensen, honden, kinderen, warm eten, bakken chips, computers en flikkerende tv-toestellen. Dichtbij maar tegelijkertijd onbereikbaar ver, als in een andere dimensie. Dit is Nederland, dacht Karen, hier kan niets misgaan. Toch moest ze zich schrap zetten tegen een plotselinge aandrang om vlak voor de loc van de stilstaande trein op de rails te stappen.

Haar knieën knikten. Steun zoekend keek ze weer naar haar lotgenoot. Hij droeg een kort leren jasje en niet eens een wollen das, maar een dun zijden sjaaltje om zijn stierennek. Jonger dan zij, sterk genoeg om de kou te weerstaan, maar oud genoeg om haar de baas te zijn. Een zware snor maakte zijn gezicht streng. Het haar droeg hij glad achterovergekamd als een gangster. Enkele krulletjes nekhaar waren de gel ontsprongen. Ze keek naar zijn schoenen. Keurige vetermolières. Hun valse glans in het neonlicht verried het imitatieleer.

‘This is Almere-Muziekwijk,’ vervolgde ze hulpvaardig. ‘This train was supposed to stop in Weesp.’ Ze keken hun lege trein na die zich alsnog in beweging had gezet.

[p. 19]

‘I have to go to Amsterdam, Central Station,’ zei de man.

‘Me too!’ Een golf van vertrouwen en kameraadschap voor de onbekende doorstroomde Karen. Samen kwamen ze er wel.

Een trein reed binnen, maar volgens het bord zou deze naar Leiden gaan. Karen wees naar de helverlichte tunnelmond. ‘I think we'll have to go to the other track’, zei ze. ‘Track’? was dat correct? Of was het ‘quai’?

Op het tweede perron zaten drie jongens samen patat uit een bakje te eten. Ze hadden rolschaatsen aan, die hen onkwetsbaar snel maakten. Het nonchalante geluk van de randgroeper straalde van ze af. Zwartrijders. Regels zijn voor bange oude sullen. Karen zag dat de trein naar Amsterdam CS over een kwartier zou vertrekken, maar een electronische vrouwenstem maakte daar gul een half uur van. Ze kreeg honger, de patatgeur deed haar watertanden. Etenstijd! Een van de jongens rookte binnen de overkapping en riskeerde stoer vijftig euro boete. Karen haalde diep adem. Bij het opsnuiven van de rook verwijdden haar neusgaten zich heel even. Dit moest de nieuwe reisgenoot gezien hebben. Uit zijn binnenzak haalde hij een pakje Brandarisshag te voorschijn, streelde met duim en wijsvinger het cellofaan van de nog nieuwe verpakking zorgvuldig glad en vroeg toen, met het pakje in haar richting gebarend: ‘Do you want to smoke?’

Even dacht Karen na, aarzelde, hoorde haar dochter ‘Mam! Alsjeblieft!’ zeggen, zag toen de verwachtingsvolle ogen op zich gericht, voelde de klank van zijn stem in haar schoot en het pleit was beslist.

‘Yes, I do,’ zei ze. Tot haar opluchting schoot het woord voor perron haar weer te binnen. ‘But then we'll have to go to the smoking-pole, outside, at the end of this platform.’

‘Okay. What's your name?’