De Tweede Ronde. Jaargang 27

[p. 172]

Moederziel
L.H. Wiener

Het was in een vestiging van Center Parcs, ergens in het zuiden des lands, waarheen ik me met mijn kinderen eens had begeven, voor een zogeheten ‘midweek arrangement’, waarbij mij bleek dat het zwemparadijs aldaar een even grote aantrekkingskracht op mijn kinderen uitoefende, als op de lelijkste mensen van heel Nederland, de lelijkste en de zwaarlijvigste van deze soort. En zoals precies midden in die week aan het licht zou komen, ook op gemankeerde moeders. Het plaatsje waar dit zwempretpark gevestigd was, heette Amerika, hetgeen op zich al een veeg voorteken was.

Maar met deze overweging had ik mijn kinderen niet belast, waarom zou ik? En waarom zou ik hun aandacht vestigen op wanstaltigheden die voor hen geen enkele overlast betekenden? Mijn kinderen kijken met andere ogen dan ik, in ieder geval zien ze niet hetzelfde, en ik hoop dat deze toestand zich nog lang zo mag handhaven.

Het voorval - incident is waarschijnlijk een beter woord - vond plaats op de tweede dag van ons verblijf, toen mijn kinderen, evenals op de dag van aankomst, enthousiast verdwenen waren in dat tropiese regenwoud, met zijn meeslepende waterpartijen: cascades, stroomversnellingen, golven, draaikolken, glijbanen, teveel om in te gaan, althans voor mij. Ik had me daarom andermaal, niet te ver van de bar, aan een tafeltje gezet, waar ik trachtte me te verdiepen in een boek.

Al enige malen eerder had ik luid gekrijs gehoord, maar daar geen bijzondere aandacht aan geschonken. Gegil en gekrijs zijn nu eenmaal de gangbare geluiden in ieder zwembad. Maar dit waren geen vreugdekreten, viel mij op. Dit kwam meer met angst overeen. Ergens bevond zich een kind met pijn, of erger nog. Ik ging op onderzoek uit om deze bron van onheil, die mij trouwens ook het lezen onmogelijk maakte, te traceren en zag toen, achter een rek met zwemvesten, een spartelend kind in de greep van zijn moeder,

[p. 173]

dat wil zeggen, ik zag een spartelend kind in de greep van een bleke, magere vrouw, gezeten in een tuinstoel van groen plastic. Moeder en zoon, dacht ik aanvankelijk, maar wie wist of het hier wel een moeder en een zoon betrof? Kon een zoon ooit zo totaal ontregeld raken door de omhelzing van zijn eigen moeder? Dit kind was zo radeloos en hevig in paniek, dat geen boze heks hem erger had kunnen kwellen.

Het was een slordig uitgevoerde, meervoudige armklem, een soort van niet reglementaire houdgreep eigenlijk, maar tegelijkertijd had de wijze waarop deze vrouw het kind omstrengeld hield alle kenmerken van een verwurging. Het was een jongetje van een jaar of drie en hoe hij ook kronkelde en worstelde, er was geen ontsnappen mogelijk. Hij had zijn ogen opengesperd en zijn mond was vertrokken tot een smartelijke grijns, een grimas die werd gevormd door een combinatie van razernij en onmacht. Zij drukte haar wang liefdevol tegen de zijne en zette nog eens extra aan, terwijl ze hem teder heen en weer bewoog. Hij trappelde met zijn voeten, maar vond nergens houvast. Hij slaakte een kreet en klauwde met zijn vingers door de lucht. Hij liep rood aan, maar hij huilde niet, hetgeen zijn pogingen om zich te ontworstelen iets onverzettelijks gaf, maar ook iets noodlottigs en tragies; hij was eenvoudig kansloos.

Kansloos tegen deze wurgende liefde.

Maar waarom liet ze hem niet los, als hij daar naar snakte?

Waarom teisterde ze hem zo met deze meedogenloze affectie?

Het ventje sprak nog geen Engels, gelukkig, want dit kon nooit the Center Parcs experience zijn waarover in de brochure werd gerept.

Ik besloot aanvankelijk dat ik niets te maken had met dit worstelende tweetal, met deze dubbele verkramptheid, die zich voor mijn ogen voltrok, net zomin als ik iets te maken had met de spataderen, de kwabben, de lellen, de penzen, de klompvoeten en de huidafwijkingen van het overige publiek, maar het aanhoudende gekrijs van het kind dwong mij tot actie. Dikke ribbels littekenweefsel, vergevorderde voetschimmel, loshangend eelt, gebroken kalknagels, dan wel getatoeëerde tijgers, draken, of kinderportretten, bezorgden mij minder overlast dan de volstrekt stupide overbodigheid van dit leed. Aan al het andere kon ik niets veranderen, maar hier viel wel

[p. 174]

degelijk iets te doen.

Ze leek alleen.

‘Dag mevrouw,’ begon ik voorzichtig, maar mijn eerste woorden gingen verloren in het geloei dat het kind juist toen produceerde.

De vrouw zag me niet en hoorde me niet. Vol overgave staarde ze naar het getormenteerde kind in haar greep. Het was duidelijk te zien dat ze zielsveel van hem hield.

Ik wist haar aandacht te trekken door mijn hand voor haar gezicht heen en weer te bewegen.

Ze keek me nu aan, maar zonder me te zien.

Haar geest vertoefde in een geheel andere wereld, een aangename wereld, waar een gelukzalige vrede leek te heersen.

Het jongetje schokte en schopte.

In zijn geopende mondholte bewogen draden slijm.

‘Dat kind heeft het niet zo erg naar zijn zin, mevrouw, als u het mij vraagt.’

Een glimlach verscheen op haar gelaat.

‘Hij is een beetje moe...,’ vertrouwde ze me toe.

‘Waarom legt u hem dan niet te slapen?’

De glimlach verbreedde zich.

‘Hij vindt het fijner zo...’

Haar ogen stonden star.

Dof, is een beter woord.

Een uur later ongeveer, met mijn kinderen op weg naar de zonnebank, zag ik haar opnieuw. Ze zat nu in het warme water van een ondiep bassin. Het kind hield zij nog steeds stevig omklemd, als een prooi. Het lag met slappe armen en benen tegen haar aan, diep in slaap, met paarse wangen, de mond wijd open, volledig uitgeput. Dat liefde onoverwinnelijk is en iedere tegenstand kan breken, had zij die middag onomstotelijk bewezen.

*

In de zomer van datzelfde jaar zag ik in de jachthaven van de Watersportvereniging Hoorn twee futen, een moederfuut en een jong, grijs gestreept nog, maar bijna volwassen. Het zou ook wel een vaderfuut geweest kunnen zijn, want bij futen kan ik het ver-

[p. 175]

schil niet zien, maar ik houd het op de moeder, dat komt mij in dit verhaal beter van pas. Met hoge piepgeluiden en veel misbaar van op het wateroppervlak slaande vlerken achtervolgde het jong zijn ouder, die zich voortdurend van hem verwijderde. Het jong bedelde om voedsel met alle foefjes die de natuur in zijn genen had gelegd, maar het was duidelijk wat de oudervogel hem met haar ontwijkend gedrag wilde tonen: het is mooi geweest. Je kunt het nu zelf. Ga heen en wees een fuut. Af en toe dook ze onder en bleef dan lang weg, terwijl het radeloos piepende jong met zijn nek plat op het water in cirkels naar haar op zoek bleef. En als zij dan, tientallen meters verderop, verscholen tussen de meerpalen, weer aan de oppervlakte verscheen, koerste de jonge fuut op haar af, of zijn leven ervan afhing, waar natuurlijk wel iets voor te zeggen viel.

Maar de moederfuut was onverbiddelijk.

Zij bleef nog in zijn buurt, maar zij ging niet meer voor hem op jacht.

Zij was een hardvochtige moeder, dat vond ik wel en de opwelling om in Hoorn een onsje spiering te gaan halen, kon ik maar met moeite onderdrukken.

De volgende ochtend zag ik de jonge fuut opnieuw.

Hij koerste zwijgend langs de achterstevens van de boten aan de overzijde. Zijn nek stak recht omhoog en hij maakte geen geluid. Hij was op weg, maar waarheen viel niet te zeggen.

Toen dook hij onder, kort.

Daarna nogmaals, iets langer.

En na de derde keer kwam hij boven met een visje in zijn snavel, dat glinsterde in de zon.

De moederfuut viel nergens te bekennen.