De Tweede Ronde. Jaargang 27

[p. 133]

Een eigen kamer
Monika Sauwer

‘Wat doen die kratten pils in de gang?’ vroeg Ida. Ze kwam thuis van haar werk in de galerie. Het was een lange dag geweest, weinig klanten, dan rekten de uren uit.

Wouter had iets in de oven staan; het huis geurde naar warme kaas. Als hij kookte had hij meestal wat goed te maken.

‘Ik had het je eerder moeten zeggen,’ zei hij. ‘Maar ik was het straal vergeten. Straks komt mijn ouwe dispuut hier. Het was mijn beurt. Je vindt het toch niet al te erg?’

‘Waarom zou ik dat erg vinden?’

‘Omdat het ook jouw huis is.’

‘O, goed dat je het zegt,’ zei Ida en zette de borden met een klap op tafel. ‘Dat vergeet ik wel eens.’

‘Doe niet zo raar,’ zei Wouter toen Ida meteen na het eten haar jas aanschoot. ‘Je kunt er toch best bij blijven zitten. Ze zien je maar wat graag. Je krijgt altijd vele groeten.’

‘Ze’ waren de wethouder, de advocaat, de chirurg en de bekroonde prozaschrijver. Wouters belangrijke vrienden zagen haar graag, ze vonden haar zelfs mooi, volgens hem, maar als zij hen zag wist ze niets meer te zeggen. Dan moest ze met koorts naar bed, met de beschamende koorts die verlegenheid heet. Of naar haar werkkamer boven, maar die lag vol rommel.

‘Ik ga wel naar de film,’ zei ze.

‘Alleen?’

‘Waarom niet. Ik ben al in geen weken uit geweest. Jij hebt nooit meer tijd.’

Hij wenste haar veel plezier en ging fluitend koffie zetten. Buiten was het nog licht. Ida besloot door het park naar het Leidseplein te lopen.

In het Vondelpark floot een merel. Zijn eenzame avondlied bracht Ida terug in haar geboortedorp. Lente, net als nu, koud, helder weer met een hemel van blauw glas. Ze mocht nog even buitenspe-

[p. 134]

len na het eten, maar er waren geen kinderen meer op straat. Langzaam viel de avond, achter het ene na het andere raam ging het licht aan. Warm, goudgeel lamplicht in de donkere gevels achter de nog kale bomen. In plaats van met de buurkinderen speelde Ida met haar verzinsels. Ze verbeeldde zich dat ze een zwerfkind was dat nergens thuishoorde. Overal was het gezellig, klonk muziek, lachten mensen, maar zij was alleen op de wereld.

Ook nu kostte het haar weinig moeite zich verstoten te voelen. De passerende joggers en skaters kende ze geen van allen, de hondenuitlaters enkel van gezicht. ‘Wat moet ik in deze stad?’ vroeg ze zich hardop af. Vandaag had ze een klant, een rijke zakenman, laten glippen omdat zijn gezicht haar niet aanstond.

‘Zeur niet, je hebt Wouter toch,’ zei haar moeder, die al twee jaar dood was.

‘Omdat jíj vond dat ik hem moest nemen,’ zei Ida. ‘Jij was bang dat ik zou overschieten. Net als tante Elly.’

‘Heb ík dat gezegd?’

‘Ja.’

‘In mijn jeugd was dat anders,’ zei de moeder. ‘Maar jíj mocht toch altijd doen wat je wou!’

Was dat waar? En hád ze altijd gedaan wat ze wilde? Nee, dacht ze, meestal deed ze gewoon maar wat op een bepaald moment onvermijdelijk leek. Zo was ze vijf jaar geleden met Wouter getrouwd. Hij bedoelde het goed, als ze hem haatte was het niet anders dan weerkaatste zelfhaat, vond ze. Hij liet haar alle ruimte, tijd en geld om zich te ontplooien. Als zij nog geen kind wilde, was het hem ook best, zei hij flink. Maar hij was al veertig en als zijn neefje wel eens kwam logeren leefde hij op. Dan werd er de hele zondag gevoetbald of games gespeeld.

‘Waarom gun je die man zijn kind niet?’ zei haar moeder. Een koude windvlaag greep Ida in de nek en ze verkilde tot op het borstbeen. ‘Waarom gunde je mij mijn kleinkind niet?’ Snel ritste Ida haar jack tot haar kin toe dicht. ‘Hou alsjeblieft je kop!’

In de bioscoop kocht ze onwennig één kaartje voor de film ‘Tsotsi’. Het viel mee, ze werd niet raar aangekeken en in de zaal was de reclame al bezig. Op haar hoekplaats achteraan durfde ze langzaam

[p. 135]

te ontspannen. Rechts van haar zat een kale oude man die ook alleen was. Hij haalde snuivend adem, maar zodra de hoofdfilm, met de soepele negers uit de township en de meeslepende Kweela-muziek Ida eenmaal in zijn ban had, hoorde ze hem niet meer.

Tsotsi, de gewetenloze psychopaat en killer had een schoft van een vader gehad. Zijn arme moeder lag doodziek in bed met aids zodat ze niets had kunnen doen om hem te beschermen. Verstoten hadden moeder en zoon ten slotte in een betonnen rioolbuis moeten slapen. Volgens de filmlogica was het dus geen wonder dat de jongen al heel jong bendeleider werd en roofde, mishandelde en moordde. Pas toen op de achterbank van een door hem gestolen auto een slapende baby bleek te liggen, begon bij Tsotsi het gevoel terug te keren.

‘Melodramatische zelfkantkitsch’, zou Wouter in haar oor gefluisterd hebben, maar Ida genoot. Ze leefde zo mee met de held, dat ze per ongeluk haar snuivende buurman in zijn linkerknie kneep. Die snoof even wat luider maar bleef beheerst naar het doek kijken toen ze ‘sorry’ mompelde.

Op het moment suprême dat Tsotsi, omringd door gewapende agenten en twee smekende ouders de baby tenslotte teruggaf aan de moeder en beide armen in langzame overgave in de lucht hief, rolden de tranen over haar wangen. Verdoofd liep ze even later de Overtoom af, op weg naar het huis aan het park. Pas halverwege keek ze op haar horloge om zich te realiseren dat het huis, waar ze sliep, at en zich verstopte nog vol moest zitten met vrienden van Wouter. Ze zou nog even ergens wat moeten gaan drinken. Ze liep juist langs een Ethiopische koffiebar waar nog licht brandde. Ach nee, het was een coffeeshop. Hasj kon ze niet verdragen, de lucht alleen al maakte haar bang.

‘Hey!’ Ze keek om, een jonge neger hield haar staande. Hij had een verfomfaaid papiertje in zijn handpalm. ‘Hey, do you know this address?’ Hij hijgde in haar oor, zijn drankadem rook naar kersenbonbons. Ida schrok maar voelde zich tegelijk gevleid. Zo vaak werd ze niet aangesproken. Voorzichtig keek ze opzij. Het viel mee, hij had een jong gezicht onder zijn capuchon, zag ze, als van een zacht nachtdier. Hij leek op Tsotsi, of was dat verbeelding? In elk geval hielp ze de jongen om de hanepoten op het vodje papier te ontcijferen. ‘Gerard Brandtstraat 23,’ bleek er te staan. Dat was

[p. 136]

niet ver van haar huis.

‘Loop maar mee, that's near my place,’ zei ze. Het mooie huis aan het park, speciaal voor haar had Wouter dit appartement gekocht. Zelf had hij liever iets op IJburg gehad, een villa met tuin en garage.

Zwijgend liepen ze door de nacht. Het was nog verder dan ze dacht, maar zijn nabijheid wende al, hun voetstappen raakten op elkaar afgestemd.

Toen begon de jongen te praten, eerst zacht en mompelend, toen verstaanbaar. ‘I'm lonesome. I want to go home with you.’

‘I'm too old for you.’

‘You're O.K. for me.’

‘I'm married.’

‘I like you.’

Vlakbij Ida's huisdeur was het scherpgepunte parkhek waarachter hoge populieren ritselden op de nachtwind. Niemand kon hen zien, maar door de ramen klonk geschreeuw. Bij het zoeken naar haar sleutels aarzelde ze. Ze stelde zich voor dat de jongen haar met één klap neer zou slaan en met haar sleutels naar binnen ging. En als hij niet hard genoeg sloeg, zou ze toch braaf op de grond blijven liggen luisteren hoe hij de trap naar één hoog beklom, zijn pistool tevoorschijn haalde en de lallende mannen onder vuur zou nemen. Of zouden ze hem overmeesteren met z'n allen? Hij was nog maar een kind.

Ach, onzin, hij was niet gek. ‘You'd better go,’ zei ze terwijl ze de voordeur opende. ‘My husband won't like it. He has visitors. Do you hear them?’

‘Please take me along.’ Hij smeekte. Hij volgde haar de trap op. Waarom zou ík geen bezoek mee mogen nemen, dacht Ida. Uit de woonkamer klonk bulderend gelach; de stemming zat er goed in bij de heren. Er begon er een te zingen: ‘Niemand laat zijn eigen kind alleen.’ Intellectuelen houden van Hazes. ‘Niemand...’ Het was Wouter, hij zong krachtig maar vals. Ida's hart kromp. ‘Come along,’ wenkte ze de negerjongen. ‘Ssst!’ Ze legde een vinger op haar lippen. Hij volgde, de trap op. Hij was moe, zei hij, en dronken, hij moest even liggen. Maar ze kon hem toch niet in het echtelijk bed leggen? In het rommelhok, dat ooit bestemd was geweest

[p. 137]

om haar werkkamer te worden, stond een logeerbed. Ze trok hem mee naar binnen en draaide de deur op slot.

Tien minuten later lag hij naakt in haar armen te slapen.

Had Wouter hen gehoord? Er werd op de deur gebonkt, vergeefs aan de klink gerukt en geroepen. ‘Kom er gezellig bij!’ ‘We weten dat je er bent.’ Ida stopte haar vingers in haar oren.

‘Doe open!’ brulden niet een, maar wel drie mannenstemmen. Ze schopten en rukten, dreunden met hun volle gewicht tegen de oude deur aan, net zolang tot de hengsels het begaven.

‘Niet doen!’ riep Ida. ‘Dit is mijn kamer!’

Het licht werd aangeknipt, Ida sprong uit bed, vergat van schrik een arm voor haar borsten te houden. De zwarte jongen richtte zich half op en knipperde verdwaasd tegen de felle lamp.

Drie, vier mannen vielen struikelend binnen: de advocaat, de wethouder, de bekroonde schrijver en Wouter.

‘Wie is dat in gosnaam?’ schreeuwde hij.

‘Tsotsi.’