De Tweede Ronde. Jaargang 27

[p. 65]

Zes gedichten
Shang Qin^*
(Vertaling Silvia Marijnissen)

Geboortestreek

De vuurrode zon is gezonken, de bronswitte maan nog niet op, wolken drijven uiteen, mist daalt neer. In de schemering ver van huis, in het nachtelijke geruis van de dicht neervallende mimosabladeren hoor ik vaag een stem vragen: ‘Waar komt u vandaan?’ Omdat ik doorgaans bang ben mensen in verlegenheid te brengen met de naam van het plaatsje waar ik ben opgegroeid, antwoord ik: ‘Sichuan.’ En alsof ik voorzie dat mijn weldoordachte antwoord misschien nog te veel van hem zal vergen, voeg ik er onmiddellijk een welluidende uitleg aan toe: ‘De plek die land van overvloed wordt genoemd.’ ‘Land van overvloed? Ha, ha, u gelooft zeker ook in het paradijs?’ Dat is wel heel sterk! Die kent zelfs Sichuan niet! Dus zeg ik: ‘China.’ Het is toch onmogelijk dat hij dat niet kent. ‘China?’ Maar het lijkt erop dat zelfs dit hem verbaast en ik verlies stilaan mijn geduld: ‘Dat wat buitenlanders ook wel Cathay hebben genoemd, met een oppervlakte van meer dan elf miljoen vierkante kilometer, een bevolking van vierhonderdvijftig miljoen mensen, een vijfduizend jaar oude cultuur, een van de vijf oude beschavingen van de wereld...’ ‘Wereld? Wat zijn dat voor weinigzeggende woorden die u bezigt.’ ‘De aarde,’ zeg ik. ‘De aarde! Maar dat is toch nauwelijks een plaats, kunt u niet wat concreter zijn?’ ‘Het zonnestelsel!’ Nu ben ik echt kwaad en schreeuw een tegenvraag: ‘En wat mag uw geboortestreek wel niet zijn?’

Zacht, zo zacht als een regenboogstrijkstok over de E-snaar van een zonnecello strijkt, zegt hij: ‘Het heel-al.’

* Shang Qin (Shang Chin, 1930) werd geboren in China en vestigde zich na een gedwongen militaire loopbaan in 1948 met de Nationalisten in Taiwan. Deze auteur, die net zo vaak van pseudoniem wisselde als van beroep, wordt vooral geroemd om zijn prozagedichten, waarin tegenstellingen als dag en nacht, gevangenschap en vrijheid centraal staan. Ondanks de geringe omvang van zijn werk, waarvan in 2006 een uitgebreide selectie zal verschijnen bij uitgeverij Wagner & Van Santen, behoort hij tot de groten in de moderne Chinese poëzie.

[p. 66]

Ontwaken

Ze smeren kalk op mijn gezicht
Ze gieten pek over mijn lichaam
Ze wrijven mijn gezicht en lichaam in met afgedankte remvloeistof
Ze hangen bloedrood lamplicht boven mijn ogen
Ze proppen een tandwiel in mijn mond
Ze richten een schijnwerper op me
Ze verschuilen zich in het donker
Ze houden me met hun rattenogen in de gaten
Ze registreren mijn spartelende lichaam

En verlaat mij, mijn ziel.

Heeft hoop, angst en verdriet gekend; terugkerend van de rosse buurt van de droom ontwaart mijn ziel op het bed mijn lichaam dat door mensen zo is bewerkt dat het geen mens meer lijkt. Zoals te verwachten was, stond ik in het begin inderdaad doodsangsten uit voor hun grillen, maar zelfs mijn eigen handen met daarin een scherp mes kunnen me niet weerhouden, mijn ziel zweeft weg, zoals bloemengeuren een raam binnensijpelen, zweeft weg terwijl zij dit sterfelijke lichaam, waarmee zij bijna veertig jaar heeft opgetrokken - de kindarbeidster, de zwerfster - waarmee zij bij het spijbelen samen het geluk in de bomen hing ‘kom wind, kom!’, waarmee zij bij het deserteren samen de angst in de nieuwe sandalen droeg die de hielen kapotsnoerden, samen uitgleed, samen opstond, tranen verbeet, het niet uitschreeuwde! en waarvan zij hield, lichaam dat in tijden van haat zwijgzaam was, met zijn vuisten tegen de wind vocht en tegen zijn handpalm sloeg, dat bijna een heel leven soldaat is geweest, dat nu in vertrouwd nachtmerriezweet baadt, stevig omhelst.

[p. 67]

Op een dag in een steeg rouwend om een oud huis

De schemering is gevallen,
metalen stangen rollen tussen het puin
heen en weer.
De kalligrafie van ijzer
ging op in de grauwe nacht.
In de woonkamer
hurkt een graafmachine,
zijn enige handpalm
uitgestrekt naar de keuken
(het moet ook etenstijd zijn).
Een goedgeoliede elleboog,
een roestvrijstalen skelet,
witter dan de hemel.
In de hoek
staat een kapotte medicijnpot
met daarin nog
het kuchje van de oude huisbaas.

[p. 68]

Het meer Kiamesha, New York

Verder

dan de koelte van het water
is de bijtende kou van het bos

Verder

dan de bijtende kou van het bos
is de bevriezing van de bergen

Verder

dan de bevriezing van de bergen
is de uitgestrektheid van de wolken

Verder

dan de uitgestrektheid van de wolken
is de oneindigheid van de hemel

Verder

dan de oneindigheid van de hemel

is mijn
blik

[p. 69]

Zonneschijn aan de andere kant van de aarde

De telefoon rinkelt
In het geluid zit de zonneschijn van de andere kant van de aarde
maar wij zitten in zijn schaduw
te staren naar de onregelmatige hartslag van de Schorpioen
naar Orion die op zijn tenen langs het heelal gaat
Aan de andere kant van de aarde kan niemand
zijn gordel van drie heldere sterren zien

In het gerinkel van de telefoon zitten weilanden
een sprinkhaan wordt enkele tientallen kilometers verder gewaaid
een kat aan het begin van een steegje die opschrikt van een taxi
scheurt juist op zoek naar eten een vuilniszak open
In de stad waar ik woon
overrijden autobanden een paar vergeelde foto's

Aan de andere kant van de aarde verspreidt een telefoon
koude zonneschijn
een verder dalende temperatuur
legt een ijskoude hand
op een schouder als de resterende klanken van een platenspeler
die na een elektriciteitsstoring op steeds lagere toeren draait
een traag en rommelig mozaïekbeeld
in het schijnsel van een kaars waarvan de pit opraakt
een twinkelende oogopslag
twijfelend of de telefoon wel heeft gerinkeld

[p. 70]

Klaverbom

Een klavertje dat aan de verzengende herfstzon is ontsnapt wordt door een ruwe hand onder de schaduw van varens uitgetrokken: drie diepgroene hartjes als blaadjes, een lila bloempje met een gele tint. Wil je proeven hoe de herfst smaakt? Wrang? Een beetje. Zoet? Een beetje. Toch op een melkgeurige borst gestoken. En meteen platgedrukt door een andere borst, smakkende monden, in elkaar grijpende halzen, bloem en blad worden platgedrukt, een hamerachtige vrucht wordt langzaam gaar geroosterd door de warmte van twee lichamen en op het moment dat de lichamen uit elkaar gaan, barst ze open: er is een onhoorbare vreugdekreet en diep in de harten van de vrouw en de man worden kleine blauwwitte zaadjes geplant en licht herfstverdriet.