De Tweede Ronde. Jaargang 26

[p. 136]

De dienstmaagd
Jørn Riel
(Vertaling Edith Koenders)

Mads Madsen was met verlof geweest en daarom was het niet moeilijk om de aanstaande winter door te komen. Hij had veel meegemaakt daar in het zuiden, en vermaakte zichzelf en zijn maat Zwarte William met het ophalen van herinneringen.

Toen die herinneringen begonnen weg te ebben, bedacht Mads Madsen voor de gezelligheid nieuwe avonturen die, verbazingwekkend genoeg, rijker en amusanter waren dan de echte.

Op een avond toen ze over van alles en nog wat hadden zitten praten, bedacht hij tot zijn eigen verrassing Emma.

‘We hebben het al over vrouwen gehad,’ zei hij terloops, ‘en dat is een opwekkend en leerzaam onderwerp.’ Hij zoog zijn lange snor tussen zijn lippen en sabbelde er bedachtzaam op. ‘Weet je, William, door de vochtige, warme lucht van het zuiden verandert er iets in je. Je vergeet de grote en belangrijke zaken en krijgt juist belangstelling voor kleinigheden, bijvoorbeeld vrouwen.’

Mads Madsen laste een kunstmatige pauze in om William de gelegenheid te geven zich op het onderwerp in te stellen. Hij had iets te berde gebracht dat in het Noordoost-Groenlandse leven zeldzaam, of beter gezegd onbereikbaar was. Hij wist dat dit heikele onderwerp omzichtig behandeld moest worden. In het Arctisch gebied is de vrouw een afwezige verschijning, als uit een droom, over wie meestal in vage en voorzichtige bewoordingen wordt gesproken. Slechts zelden wordt er in grove of schunnige taal over haar gerept. Iedere jager had zijn eigen mooie liefje dat hij bij voorkeur voor zichzelf hield. Mads Madsen had eigenlijk in het algemeen iets over de vrouw willen zeggen, iets willen vertellen over hoe heerlijk het was om een avontuurtje te hebben, maar dat het even heerlijk was als dat weer was afgelopen. Toen dook Emma op. Ze kwam zo uit zijn fantasie gelopen en voor hij er erg in had, was ze een voldongen feit.

‘Emma,’ fluisterde hij voor zich uit. Voorzichtig en aftastend.

‘Wat zeg je?’ William keek zijn maat verbaasd aan.

‘Ik zei Emma.’ Dit keer was Mads Madsen zekerder van zichzelf.

‘Wie is dat?’ vroeg Zwarte William.

[p. 137]

‘Emma? Tja, is ze eigenlijk wel te beschrijven?’ Mads Madsen keek weifelend naar het beroete plafond. ‘Ze is gewoon alles, en nog veel meer,’ zei hij. ‘Een door en door prachtige vrouw.’ Hij zuchtte vol bewondering en liet Emma overduidelijk voor zijn geestesoog verschijnen. Toen vertelde hij wat hij zag.

‘Emma, weet je, is helemaal opgebouwd uit kadetjes. Helemaal. Billen, borsten en wangen. Alles. Puur kadetjes, kerel. En midden in al deze broodjes zijn twee hemelsblauwe ogen en een rood tuitmondje geplant.’

William keek omhoog naar de roetplek die Mads Madsen bestudeerde. Hij probeerde zich de appetijtelijke Emma voor te stellen.

‘Kende je Emma, op die manier?’

‘Ja,’ zuchtte Mads Madsen uit de grond van zijn hart. ‘Ik kende haar, op die manier.’

‘Waar heb je haar ontmoet?’

Mads Madsen kneep zijn ogen samen en liet Emma het antwoord geven.

‘Ze was dienstmaagd in Ålborg,’ antwoordde hij. Het antwoord verbaasde hem zelf nogal aangezien hij Ålborg alleen van de etiketten op flessen sterke drank kende.

‘Juist, ja.’ William knikte. Hij had nog nooit een maagd ontmoet, laat staan een dienstmaagd. William kende eigenlijk maar één meisje en haar droeg hij nog altijd in zijn hart. Ze heette Suvfia en woonde in een gehucht een paar honderd kilometer van Kaap Thomson vandaan. Suvfia was bij niemand in dienst, maar evenmin maagd. Wel was ze erg gastvrij geweest en wanneer William over haar sprak, had hij het altijd over zijn verloofde.

‘Was ze wit of bruin zoals mijn verloofde?’ vroeg hij. William was tamelijk fantasieloos en had moeite om zich iets bij een dienstmaagd voor te stellen.

‘Tja, wat zal ik ervan zeggen?’ Mads Madsen staarde naar Emma die hij in al haar pracht voor zijn geestesoog zag. ‘Ze is eerder een beetje roze,’ antwoordde hij. ‘Ja, ze is roze en stevig en glad als een geschoren biggetje. Het is maar goed dat je haar niet voor je ziet zoals ik, want anders zou je Suvfia zo vergeten.’

‘Je kent Suvfia niet,’ verdedigde William zijn verloofde. Hierin had hij niet helemaal gelijk, want Mads Madsen had het gehucht bij het Ganzenmeer ook met een bezoekje vereerd.

‘En jij kent Emma niet,’ antwoordde Mads Madsen. ‘Want anders zou je me gelijk geven. Vanbuiten is ze beeldschoon en over

[p. 138]

wat er vanbinnen zit, kunnen we het maar beter helemaal niet hebben.’

‘Wat zit daar dan in?’ vroeg William.

‘Ook schoonheid,’ antwoordde Mads Madsen, ‘maar een ander soort natuurlijk. Als Emma iets zegt bijvoorbeeld, dan klinkt dat net zo mooi als wanneer je meerstemmig vaderlandse liederen zingt. Haar stem is heel anders dan die van mij of jou. Wij praten rechttoe, rechtaan. Emma zingt, beste vriend, en je luistert alleen naar haar gezang zonder te horen wat ze zegt.’

‘Dat heb ik met Suvfia ook,’ beweerde William. ‘Bij haar luister ik ook alleen maar naar haar stem en ik begrijp geen woord van wat ze zegt.’

‘Emma en Suvfia kun je niet met elkaar vergelijken,’ zei Mads Madsen. ‘En wat Suvfia zegt, daar weet jij niets van, terwijl ik gewoon weet dat alles wat uit Emma's mond komt oprecht en voor gewone mensen slim en begrijpelijk is. Die meid heeft van dingen verstand, waarvan jij de naam niet eens kunt uitspreken. Van zo'n dienstmaagd kun je heel wat leren, neem dat van mij aan.’

‘Was het echt aan tussen jullie?’ vroeg William verbaasd.

‘Reken maar dat het aan was.’ Mads Madsen strekte zijn brede rug. ‘We hadden heel wat gemeen, Emma en ik. Het harmonieerde zogezegd tussen ons.’

‘Juist, ja.’ William keek verlegen naar de deur. Hij wist niet of hij ooit met Suvfia had geharmonieerd.

‘Ja, zo zat dat.’ Mads Madsen trok zijn mes uit de schede en begon zijn tanden te stoken.

‘Luister eens, Mads Madsen, heb je nog steeds recht op haar?’ vroeg William geïnteresseerd.

Mads Madsen haalde het mes uit zijn mond en bekeek de geharpoeneerde draadjes vlees. ‘Natuurlijk. Emma is een trouwe ziel. Ze wacht op me, hoe lang het ook duurt. Een uitzonderlijke vrouw, William.’

Zonder het te beseffen had Mads Madsen iets in Zwarte William in gang gezet. Ging zijn verlangen eerst alleen naar Suvfia uit, nu begon hij naar Emma te verlangen. Voorzichtig natuurlijk, in het diepste geheim. Hij kon de roze Emma maar niet uit zijn hoofd zetten en wanneer hij voortaan ging slapen nam hij haar mee zijn kooi in. Daar bestudeerde hij haar grondig en korte tijd later had hij het gevoel dat hij haar al heel goed kende. Hij keek gulzig naar haar kadetjeslijf en verdronk ontelbare keren in het diepe blauw

[p. 139]

van haar mooie ogen. Toen hij een paar weken met Emma in zijn kooi had liggen stoeien, besloot hij haar mee te nemen op zijn tochten naar zijn vallen. Hij vreesde dat Mads Madsen niet lang passief zou blijven, want ze was ten slotte zijn meisje.

Het waren heerlijke reizen. Hij stelde zich voor hoe Emma op de slee tegen de staander geleund zat, gekleed in zijn nieuwste jas van rendierbont en dat hij zelf achter de sledezak liep en haar af en toe in haar ronde kadetjeswangen kneep. Zwarte William stelde zich ook andere dingen voor. Buiten in de vrije natuur had hij haar voor zich alleen en konden ze zich gedragen zoals het jonge mensen betaamt. Hij vergat Suvfia volledig, wat niet rechtvaardig was, maar haar ook niet schaadde. Ze was al lang geleden met een jeugdvriend getrouwd en dacht niet meer aan William. Eén ding vergat William echter niet: dat Emma het vriendinnetje van Mads Madsen was. Hij sprak er met haar over en ze huilden samen om hun wrede lot, tot William zich er op een dag toe zette om er met Mads Madsen over te praten. Hij was op een avond van een tocht naar het Gubbefjord met zes vossen en een ringelrob thuisgekomen.

Ze hadden gegeten, thee met rum gedronken en hartenjagen gespeeld en ze zouden net naar bed toen William het vroeg.

‘Luister eens Mads, die verdomde Emma, heb je nog steeds recht op haar?’

Mads Madsen keek verrast op. ‘Emma?’ Die was al een poos geleden uit zijn geheugen verdwenen.

‘Ja, Emma, de dienstmaagd, weet je nog?’

‘O, Emma!’ Mads Madsen zocht koortsachtig in zijn herinnering en zag een mistig beeld voor zich van een meisje dat Emma zou kunnen zijn.

William zat wat te draaien op zijn stoel. ‘Als dat zo is,’ zei hij zenuwachtig, ‘en als jij er niets op tegen hebt, dan zou ik graag het recht op haar van je overnemen.’

‘Krijg nou wat.’ Mads Madsen keek bijna verschrikt naar zijn jonge maat. ‘Wat wil je daar nou mee?’

‘Nou,’ stamelde William. Zijn oorlelletjes begonnen te gloeien. ‘Het zit zo, we hebben eigenlijk een soort verhouding, Emma en ik. Het was onvermijdelijk.’

‘Krijg nou toch wat.’ Mads Madsen deed enorm zijn best om zich Emma voor de geest te halen. Hij slaagde erin om er beledigd uit te zien. ‘Heb je achter mijn rug om een verhouding met het

[p. 140]

meisje waar ik recht op heb?’ mompelde hij woedend.

‘Het gebeurde gewoon,’ stamelde William. ‘Heel vanzelfsprekend, eigenlijk. Wil je je rechten afstaan, Mads Madsen?’

Mads Madsen trommelde met zijn vingers op het tafelblad. ‘Je overrompelt me wel,’ mompelde hij ernstig. ‘Ik moet er echt even goed over nadenken. Je kunt toch niet zomaar je meisje afstaan, dat snap je zeker wel.’ Emma begon zoetjesaan weer vorm te krijgen voor zijn geestesoog.

‘Dan mag jij mijn Stevens .30/30 hebben,’ beloofde William lichtzinnig. ‘En vijf pakjes patronen.’

Mads Madsen staarde naar het zwarte deksel van het fornuis. ‘Beide lopen?’ mompelde hij.

‘Alletwee’, zei William vol vuur.

Mads Madsen keek hem schuins aan. ‘Zei je tien pakjes?’

‘Vijftien’, deed William er snel een schepje bovenop.

‘En daar hoort de schietslee en het scherm bij, als ik het goed begrijp?’

‘Natuurlijk.’ William ademde zwaar van opwinding. ‘Je krijgt mijn nieuwe scherm er ook nog bij.’

Mads Madsen steunde met zijn ellebogen op de tafel en begroef zijn gezicht in zijn handen. Hij woelde met zijn vingers door zijn dikke baard. William sloeg hem afwachtend gade. Dit moment was bepalend voor zijn toekomst.

‘Ben je er al uit?’ vroeg hij ongeduldig.

Mads Madsen schudde zijn hoofd. ‘Je moet me meer tijd gunnen’, zei hij met een diepe, ernstige stem. ‘Het is nogal een ingrijpend besluit dat ik moet nemen, William.’

‘Natuurlijk.’ Williams blik dwaalde door het vertrek op zoek naar iets wat Mads Madsen kon aansporen.

‘Zullen we een fles delen?’ stelde hij voor.

‘Als je samen met een maat een fles hebt gedeeld, kun je altijd helderder denken.’

Ze deelden een fles, en toen die bijna leeg was, was Mads Madsen klaar met nadenken.

‘Dan moet het maar, zoals jij het wilt,’ zei hij zachtmoedig.

‘En dat is?’

‘Haal je geweer, kerel, die met beide lopen. En neem meteen twintig pakjes patronen mee.’

‘Ik had vijftien gezegd.’

‘Je zei twintig, jongen.’

[p. 141]

‘Hoor eens,’ protesteerde William, ‘ik zei vijftien, dat weet ik nog heel goed.’

Bedroefd schudde Mads Madsen zijn hoofd. ‘Je zegt het maar, ik wil niet koppig zijn. En als jij van mening bent dat Emma niet meer waard is dan vijftien doosjes, dan ga ik niet over de laatste vijf zeuren. Dan is het beter dat ze bij mij blijft.’

‘Dan maken we er twintig van.’ William sprong op en kwam terug met de gevraagde spullen. ‘Ik wilde helemaal niet afdingen, hoor’, legde hij uit, ‘maar ik weet zeker dat ik vijftien gezegd heb.’

‘Het doet er nu niet meer toe,’ antwoordde Mads Madsen. ‘In elk geval is die meid die twintig pakjes meer dan waard.’ Hij stak zijn handen uit en William legde zijn geweer erin.

‘Slank en mooi en makkelijk hanteerbaar,’ lachte Mads Madsen. ‘Net als Emma.’

Zwarte William ging die avond gelukkig naar zijn kooi. Hij nam Emma mee en ze lagen nog lang te fluisteren en te smoezen over wat er was gebeurd en wat de toekomst hun brengen zou. William voelde voor het eerst sinds hij Emma kende dat hij er het recht toe had. ‘Ze is van mij,’ zong het in hem, en toen deed hij met Emma wat iedere jonge verliefde man gedaan zou hebben.

Mads Madsen had goede zaken gedaan. Zijn rijke fantasie had hem een bijna nieuw Stevensgeweer opgeleverd dat goed in de hand lag en twee lopen had en dat daarom voor veel doeleinden geschikt was. Hij hield zich even ijverig met zijn nieuwe wapen bezig als William zich met Emma en nog voor er een week verstreken was, kon hij de Deense zeeheld Tordenskjold die het luciferdoosje sierde dat hij honderd voet verderop had neergezet, door de kop schieten.

Hij maakte zich alleen een beetje zorgen om William en beloofde zichzelf dat hij zodra de gelegenheid zich zou voordoen, met zijn naaste buurman Bjørken over Emma zou praten.

William was gelukkig met zijn vrouw. De eerste maand zweefden ze rond in een verliefde roes die Mads Madsen volkomen buitensloot. Maar daarna stabiliseerde de verhouding zich en kreeg het dagelijks leven de overhand. William ging net als vroeger wel eens alleen op jacht en er waren nachten waarop hij in slaap viel zonder zich eerst liefdevol om Emma bekommerd te hebben. Af en toe keek hij spijtig naar zijn geweer, maar dan troostte hij zich met de gedachte dat hij recht op Emma had en niemand anders. Zo was

[p. 142]

alles goed, totdat Bjørken kwam.

Er was iets met Bjørken aan de hand. Dat zag William meteen. De bleke slungel ging onder iets gebukt. Zijn ogen stonden afwezig en waren uitdrukkingsloos. Bijzonder opvallend was het dat Bjørken zijn Noorse trui aanhield en weinig zin leek te hebben om de vuurspuwende draak te laten zien die hij op zijn rug droeg. Het ergerde William een beetje dat Mads Madsen zijn vallen aan het controleren was, want de aanblik van Bjørken in deze toestand was een grote belevenis die hij graag met iemand wilde delen.

‘Ben je ziek, Bjørk?’ vroeg William bezorgd. ‘Je ziet er ziek uit.’

Bjørken liet zich op een stoel vallen. Hij knikte traag en zei gekweld: ‘Als je niet beter wist, zou je het wel een ziekte kunnen noemen.’ Hij klopte op zijn borst. ‘Daar zit het, William, en het wil niet weg.’

‘Vreemd.’ William staarde belangstellend naar Bjørkens holle borst. ‘Je bent wel toe aan een hartversterking.’

Ze namen een hartversterking, waar Bjørken zo van opknapte dat hij weer rechtop in zijn stoel kon zitten. Toen ze heel wat hartversterkingen hadden gehad, biechtte hij zijn problemen aan William op.

‘Ik ben een geslagen man,’ gaf hij toe. ‘Ik word nooit meer een mens. Als dit niet mijn einde betekent, dan maak ik er op een dag zelf een eind aan.

William knikte. ‘Het is dat het onmogelijk is voor een man als jij, maar anders zou ik wel weten waaraan je lijdt,’ zei hij.

Bjørken keek hem bliksemsnel aan. ‘Wat bedoel je?’ vroeg hij.

‘Dan zou ik denken dat je verliefd was,’ antwoordde William. Hij zuchtte bij de gedachte aan zijn eigen beproeving.

Toen hij antwoordde, leek de oude Bjørken weer een beetje terug. ‘Als ik zeker wist dat je het niet overal langs de kust zou rondbazuinen, zou ik geneigd zijn je gelijk te geven. Ja, William, ik ben verliefd.’

‘Verdomme, het is niet waar.’ William lachte. Hij kon zich onmogelijk voorstellen dat Bjørken verliefd was.

‘Je gelooft me of je gelooft me niet.’ Bjørken liet zijn hoofd hangen en keek naar het ruwe tafelblad. ‘Het geval wil dat ik van een meisje hou en zij van mij. Meer valt er niet te zeggen.’

‘Maar dat is toch prima?’ William boog voorover en stompte Bjørken tegen zijn schouder. ‘Dan valt er toch niks te huilen?’

Bjørken gluurde opzij. ‘En dat zeg jij,’ antwoordde hij bitter.

[p. 143]

‘Die woorden moet ik nou net van jou horen?’

‘Luister eens, Bjørk, wat is er aan de hand? Heb ik iets verkeerds gezegd?’ William wist uit ervaring dat verliefde mannen erg gevoelig waren.

Reeds op dit punt in hun gesprek begon William bange vermoedens te krijgen. Hij vergeleek Bjørkens toestand met die waarin hij zelf een poosje geleden had verkeerd en vroeg: ‘Is het wederzijds?’

Bjørken knikte. Zijn ogen dwaalden door het vertrek en meden William zoveel mogelijk.

Zo zaten ze een poosje, ieder verdiept in zijn eigen gedachten. William voerde een innerlijke strijd. Hij had zijn vermoeden nog niet bevestigd gezien en uit angst durfde hij niets te vragen. Bjørken gaf hem de genadeslag. ‘Ik kan al weken niet slapen,’ legde hij bijna fluisterend uit. ‘Ik ben een plaag voor Sylte en kleine Lasse en dool rond als een onzalige ziel. Haar kadetjeslijf en haar rode mond achtervolgen me, waar ik ook ga of sta.’ Hij keerde zijn gezicht naar William toe en liet zien dat zijn ogen vol tranen stonden. ‘Wil je het recht op haar aan me verkopen, William?’ smeekte hij zacht.

Williams brein stond even stil. Weldra draaide het weer op volle toeren en zijn gedachten maalden in opperste verwarring rond. William wist zich geen raad. Emma had hem in de steek gelaten, Emma verkoos die meelworm boven een echte man. Ze was met Bjørken het bed in gedoken, en wat erger was: ze hield van hem. Hij zag Emma voor zich, en hij zag het geweer dat hij aan Mads Madsen had gegeven en op hetzelfde moment bedacht hij dat hij er maar eens een slaatje uit moest slaan.

‘Wat heb je ervoor over?’ zei hij kil.

‘Alles wat je maar hebben wilt,’ antwoordde Bjørken met hoop in zijn stem.

‘Wat voor waardevols bezit je, Bjørk?’

‘Niets’, antwoordde Bjørken eerlijk. ‘De huiden van vorig jaar heb ik aan de tatoeëerder uitgegeven, mijn geweer is oud en de honden zijn van Sylte, kleine Lasse en mij samen.’

‘Hm.’ William dacht na. ‘Iets van waarde moet je toch wel hebben’, beweerde hij. ‘Iedereen heeft wel iets waar hij waarde aan hecht.’

Bjørken trok langzaam zijn Noorse trui over zijn hoofd. Hij draaide zijn rug naar William toe. ‘Dit,’ zei hij, ‘is het kostbaarste wat ik bezit. Neem dit, William, en geef mij het recht op Emma.’

William staarde naar Bjørkens rug. Een bijzonder fraaie, vuur-

[p. 144]

spuwende draak reikte van zijn schouders tot zijn middel. Toen Bjørken zijn spieren bewoog leek het alsof de draak danste en lange, rode vlammen spuwde.

‘Maar die kan ik niet van je rug afhalen,’ zei William. Hij kon zijn ogen niet van de draak afhouden.

‘Nee, dat kan niet’, antwoordde Bjørken. ‘Hij moet blijven waar hij is. Maar hij is van jou. Als ik er op een dag de brui aan geef, mag je ermee doen wat je wilt.’

William strekte een hand uit en voelde aan de draak. Het was een fantastische draak om te zien en te voelen. ‘Als je niets anders hebt,’ zei hij, ‘dan moet ik maar genoegen met dit monster nemen.’ Hij kneep licht in Bjørkens vel om te zien of de draak van kleur veranderde. Dat was niet zo.

‘Maar vergeet niet, Bjørk, de draak is nu van mij. Je mag hem niet zonder toestemming aan anderen laten zien. Denk eraan.’

‘Voor eeuwig en altijd,’ antwoordde Bjørken plechtig. ‘Heb ik dan nu het recht op Emma?’

‘Emma is van jou,’ antwoordde William somber.

Toen Mads Madsen thuiskwam, was Bjørken verder gereisd. William vertelde wat er was gebeurd en hij stak niet onder stoelen of banken dat hij diep in zijn hart zeer tevreden was met deze ruil. Emma was de laatste tijd een behoorlijke ballast geweest en eerlijk gezegd was hij blij dat hij weer alleen was. Bovendien zou deze ruilhandel hem tot in de wijde omtrek aanzien verschaffen, want niet iedereen was in het bezit van een vuurspuwende draak in verschillende kleuren die bovendien gedragen werd door een ander.

Daarin moest Mads Madsen hem gelijk geven. Hij draaide zijn baard tot een pluk en krabde zich ermee in zijn oor.

‘Die vervloekte Emma,’ mompelde hij hoofdschuddend. Hij dacht aan Bjørken die, zo wist hij, noordwaarts trok om zijn recht aan Lodvig te verkopen voor diens mooie uitschuifbare verrekijker. ‘Er was iets met die vrouw,’ knikte hij. ‘Ze was hoe dan ook een prachtmeid.’

‘Geweldig gewoon, net echt,’ zuchtte William, denkend aan zijn vuurspuwende draak.