De Tweede Ronde. Jaargang 24

[p. 130]

De juwelen van de coup
Pedro Lemebel
(Vertaling Mariolein Sabarte Belacortu)

En het gebeurde in een eenvoudig land dat aan het Andesgebergte hangt, met uitzicht op zee. Een land dat als een flard op de kaart staat getekend; een slaperige zoutslang die op een dag wakker werd door het geluid van een ratel en een nasale stem die de hele tijd herhaalde: ‘Alle burgers moeten thuis zijn vóór de avondklok en zich niet blootstellen aan de kogels van de terroristen.’ Het gebeurde in de eerste maanden na de elfde september, in het triomfantelijke feestrumoer na de coup, toen de verliezers op de vlucht waren en mensen verstopten, mensen wegbrachten en mensen redden. Een of andere militair was op het idee gekomen een donatiecampagne te organiseren om de regering te helpen. Hij had het vast uit Gone with the wind of een of ander nazi-geschrift overgenomen. De bevolking werd opgeroepen hun juwelen te schenken om de schatkist weer te vullen en het nationale budget te versterken dat er door de Unidad Popular van Allende doorheen was gejaagd, zoals de blonde dames zeiden tijdens hun spelletje canasta bij de thee. Dus organiseerden zij verlotingen en fancyfairs om Augusto te helpen bij zijn heldhaftige onderneming. En om de hele wereld te laten zien dat de coup niet meer dan een elektrische tik op de billen van een zeurend kind was geweest. De rest was achterklap van het internationale marxisme. Die lui waren jaloers op Augusto en op de juntaleden, omdat die van aanpakken wisten en met één zweepslag een eind hadden gemaakt aan de orgie van die rotos¹. ‘Als u de militaire opstand heeft gesteund, blijft u die dan steunen en schenkt u een ringetje, een halsketting of iets anders. Doneert u een broche of een juweel van uw grootmoeder,’ zei Mimí Barrenechea, de opgedofte echtgenote van een admiraal, de vurigste pleitbezorgster van de campagne voor gouden en platina donaties, die zij in ontvangst nam tijdens het galafeest dat was georganiseerd door dames in het lichtblauw, groen of roze, die als kloeken heen en weer hol-

1 Roto (uit het Quechua): met lang haar; zwaar scheldwoord waarmee vertegenwoordigers van de hoogste sociale klasse, bijna altijd afstammelingen van europese immigranten, hun diepste minachting uitspreken voor de plattelandsbevolking van inheemse oorsprong

[p. 131]

den om de giften aan te pakken.

Als tegenprestatie schonk het militaire bewind een blikken diadeem, die speciaal ter ere van de historische samenwerking in de Nationale Munt was gemaakt. Door al het geld dat aan troepen en kogels moest worden besteed om de vrijheid te heroveren was het land geruïneerd, zei Mimí er de hele tijd bij om de rijke dames te overtuigen. Zij leverden hun trouwringen in en kregen er een koperen ring voor in de plaats, waardoor hun vinger na korte tijd groen werd, ter herinnering aan hun vaderlandslievende vrijgevigheid.

Bij dat galafeest was de hele pers aanwezig, hoewel de krant El Mercurio en de nationale televisie voldoende waren geweest om te laten zien welke beroemde mensen in de rij stonden om hun snoer briljanten, dat de familie generaties lang als een heilige graal had bewaard, in te leveren, al die erfstukken die Mimí Barrenechea geëmotioneerd in ontvangst nam terwijl ze tegen haar sjieke vriendinnen zei: ‘Dit is pas vaderlandsliefde, meisjes’. Ze riep het euforisch tegen dezelfde oude tantes met hun asgrijze haar die samen met haar op hun pannen liepen te slaan in demonstraties tegen de troepen. Het waren deze vrouwen die haar tijdens cocktailparties in de militaire academie, in de Club de la Unión of bij haar thuis hielpen om de miljoenenaalmoes bij elkaar te krijgen als steun voor het leger. ‘Hier, Consuelo, daar Pía Ignacia,’ klepperde mevrouw Barrenechea, terwijl ze rondging met mandjes, met het wapen van het land erop. En waar zij maar kwam vielen er gouden en platina snuisterijen, robijnen en smaragden in het mandje. Met haar bekende hooghartige houding imiteerde ze Eva Perón en rukte vriendinnen de sieraden die ze niet wilden afgeven van de hals. ‘Zeg, Pochy, was je niet zo te spreken over de opstand? Jij applaudisseerde toch ook en dronk toch ook champagne? Dus kom op met dat ringetje, dat lijkt alleen maar een wrat aan je artritische vinger. Geef hier die parelketting, liefje, ja, die ketting die je daar verstopt onder je blouse, Pluisje Larraín, het is allemaal voor de goede zaak.’

Pluisje Larraín, die gepikeerd haar blote hals betastte waar dat prachtige snoer was verdwenen dat haar zo lief was, zei tegen Mimí: ‘En wat ga jij zelf geven, schat?’ Mimí keek haar ontsteld aan, ze zag dat alle ogen op haar gericht waren. ‘O jeetje, Pluis, weet je dat ik daar in de haast om deze campagne te organiseren helemaal niet aan heb gedacht?’ ‘Nou, geef dan maar het goede voorbeeld met deze dure saffieren broche,’ zei Pelusa terwijl ze de

[p. 132]

broche van haar décolleté rukte. ‘Bedenk dat de naastenliefde altijd bij jezelf begint.’ Mimí Barrenechea keek geschrokken naar de fonkeling van de reusachtige blauwe saffier die ze van haar oma cadeau had gekregen omdat hij zo mooi bij haar ogen kleurde. Ze zag hem in de geschenkenmand vallen, en toen was het afgelopen met haar vaderlandslievende gevoelens. Terwijl ze de mand met sieraden zag verdwijnen, raakte ze in een depressie en vroeg zich voor het eerst af wat ze met al die juwelen zouden gaan doen, op wiens naam de bankrekening eigenlijk stond, en wanneer en waar de veiling zou worden gehouden, zodat ze haar saffier zou kunnen terugkopen. Maar zelfs haar echtgenoot de admiraal kon die vraag niet beantwoorden, keek haar boos aan en vroeg of ze soms twijfelde aan de eer van het leger. Mimí hield hoe dan ook haar twijfels, want er werd nooit verantwoording afgelegd en er werd ook nooit verteld hoeveel er werd opgehaald met die sieradencollecte ten behoeve van de nationale wederopbouw.

Toen haar man haarjaren later meenam naar Amerika, waar hij naartoe moest voor zijn werk, werden ze uitgenodigd voor een receptie op de Chileense ambassade ter ere van de pas benoemde vrouwelijke ambassadeur voor de militaire regering bij de Verenigde Naties. Mimí betrad, in het lang en met handschoenen, aan de arm van haar admiraal de grote zaal waar het wemelde van de uniformen behangen met medailles, gouden tressen en decoraties die schitterden als kerstbomen. Maar het enige wat zij temidden van al dat glimmende goudgalon zag, was een blauwe flits in het décolleté van de ambassadrice. Ze bleef stokstijf op de marmeren trap staan. Haar man begon aan haar te trekken en zei binnensmonds, terwijl hij bleef glimlachen: ‘Wat is er aan de hand, idioot, loop door, iedereen kijkt naar ons.’ ‘Mijn-sa, mijn-saff, mijn-saffffier,’ zei Mimí stotterend terwijl ze naar de hals van de ambassadrice keek die glimlachend op hen afkwam om hen te verwelkomen. ‘Zeg iets terug, trut, wat is er met je,’ mompelde haar echtgenoot terwijl hij haar kneep om te zorgen dat ze de in schitterend blauwe tule gehulde vrouw, met de trillende broche in haar hals zou groeten. ‘Mijn-sa, mijn-saff, mijn-saffffier,’ herhaalde Mimí terwijl ze bijna flauwviel. ‘Wat zegt u?’ vroeg de ambassadrice, ze kon het gestotter van Mimí die geheel en al in de ban was van het glanzende juweel, niet verstaan. ‘Mijn vrouw vindt uw broche zo prachtig,’ antwoordde de admiraal om Mimí te redden. ‘O ja, die is prachtig, hè. Een cadeau van de president, die heeft zo'n goede smaak. Het kostte

[p. 133]

hem heel wat moeite om me die cadeau te geven, want het was een familiejuweel,’ zei de diplomate geëmotioneerd, waarna ze doorging met het begroeten van haar gasten.

Mimí Barrenechea is deze schok nooit te boven gekomen, en die avond dronk ze alles, zelfs de restjes in de glazen die de bediendes al aan het opruimen waren. Haar echtgenoot, die zich dood schaamde, moest haar wegsleuren. Mimí had er grote behoefte aan zich te bezatten vanwege haar verdriet, ze moest zich als een straatmeid lam zuipen om haar lippen op elkaar te kunnen houden en geen woord te zeggen, geen commentaar te leveren terwijl ze door een wolk van alcohol de fonkeling van haar verloren juweel zag, die de schittering van de coup nog verveelvoudigde.