De Tweede Ronde. Jaargang 22

[p. 135]

Droom van de vlinders
Edwidge Danticat^*
(Vertaling René Smeets)

Elke morgen werd Marie Micheline wakker door het geluid van geweerschoten dat weergalmde door de kleine krottenwijk waar zij woonde. Je zou denken dat ze gewend was aan het lawaai dat snel op de Haïtiaanse schemering volgt en bij dageraad weer begint. Dat was ze niet. Niet echt.

Het gedaver van de oorverdovende machinegeweren en de kogelregens haalden haar telkens weer uit haar slaap. Het was voor haar het signaal om van de povere strooien matras te springen die ze met haar twee kinderen deelde. Als het schieten begon, greep ze de kinderen beet en haastte ze zich naar een hoek van de met golfplaten bedekte hut. Ze sloeg haar armen om haar zoon en dochter heen en beschermde ze met haar benige lichaam. De kinderen werden onder haar buik neergedrukt, met hun gezicht plat tegen de koude, naakte vloer. Ze wachtten, bewegingsloos, tot het schieten ophield.

Luisterend naar het gedreun dacht Marie altijd terug aan de tijd toen ze op een boerderij in de heuvels rond Léogane woonde. Haar kleine geboortedorp leek werelden verwijderd van het door geweld en armoede geplaagde getto dat zij en haar kinderen nu hun thuis noemden. In Leogane was het niet allemaal rozengeur en maneschijn geweest, dat moest ze wel toegeven. De groene heuvels waren verworden tot gigantische ivoorkleurige rotsen. De bomen en de wilde dieren waren geleidelijk verdwenen sinds ze een meisje was. Maar daar waren tenminste geen geweerschoten.

Daar waren zij en haar kinderen altijd wakker geworden van het geluid van krekels en andere kleine dieren die hun tevreden wijsjes sjirpten. Daar zagen ze 's ochtends de dauw van de dageraad en 's avonds de zonsondergang. De pikdonkere nachten werden enkel verlicht door vuurvliegjes, petroleumlampen en vallende sterren. In

* Edwidge Danticat (Haïti, 1969) woont sinds haar twaalfde jaar in de VS, waar ze Franse letteren studeerde. Haar romans (‘Breath, Eyes, Memory’, 1994; ‘The Farming of Bones’, 1998) en haar verhalenbundel (‘Krik? krak!’, 1996) trokken sterk de aandacht. Ze schrijft ook gedichten (Zie ‘Vertaalde poëzie’). De genoemde titels van Danticat verschenen in vertaling bij de Wereldbibliotheek.

[p. 136]

Leogane waren ook vlinders. Heel veel vlinders, in alle vormen, maten en kleuren. Sommige hadden karmozijnrode schakeringen, andere waren zo zwart als de nacht. Er waren ook gele, groene en oranje. En goudkleurige. Je zag er zelfs die gezegend waren met een regenboog van kleuren op hun vleugels.

De kinderen hielden van de vlinders. Zij ook.

De vingernagels van de kinderen priemden in haar zij toen ze hun greep op haar versleten jurk verstevigden. Zij kon hun tegen de stoffige lemen vloer gedrukte gezichten niet zien.

Ze kon zich alleen maar de beelden voorstellen die door hun hoofd zweefden. Zowel haar vijfjarig zoontje als haar tienjarige dochter kenden kinderen die het leven hadden gelaten terwijl ze plat op hun buik lagen te wachten tot het schieten zou ophouden. Hoe voorzichtig ze ook waren, hun hele lijf tegen de grond gedrukt, toch hadden ze een kogel in een arm, een been of het hoofd gekregen.

Marie wist niet wat de kinderen te vertellen. Ze kon niets bedenken dat hun angst zou doen verdwijnen. Niets behalve wat ze altijd al vertelde.

‘Fémin gé nou é pi révé papiyon yo. Doe je ogen dicht en droom van de vlinders. Droom van de vlinders, mijn schatjes. Droom van de vlinders.’

De kinderen begonnen onder haar lichaam te trillen.

‘Mammie,’ fluisterde de kleine jongen, ‘ik ben bang.’

‘Hij is altijd bang,’ klaagde het meisje. ‘Wat voor een man wordt hij als hij altijd bang is?’

‘Hij is een jongen,’ zei Marie, terwijl ze met haar vingers door zijn dik en donker haar streek. ‘Hij is nog geen man, hij is nog maar een kleine jongen.’

‘Ik ben bang,’ kreunde de jongen.

‘Het komt wel goed,’ zei Marie, ‘het komt wel goed.’

‘Ik ben bang,’ herhaalde de jongen.

‘Ssst,’ fluisterde Marie, ‘denk eraan: als je flink bent, breng ik vandaag een cadeautje voor je mee van de markt.’

‘En ik dan?’ vroeg het meisje.

‘Je koopt nooit wat voor me,’ mokte de kleine jongen. ‘Je zegt altijd dat je een cadeautje voor me zal kopen. Je doet het nooit.’

‘En ik dan,’ drong het meisje aan.

‘Jij ook,’ zei Marie, terwijl ze de twee heen en weer wiegde. ‘Jij ook.’

[p. 137]

Kogelregen op een dak in de buurt. De tontons macoutes leken dichterbij te komen. De schrille kreten werden luider. Het geschreeuw van wie op straat waren, werd doordringender. Stemmen die smeekten om op te houden met schieten, werden duidelijker hoorbaar, zoals ook de laatste gekwelde schreeuw van een hopeloos verliefde muzikant die van een laat feestje naar huis wandelde en een vroege vogelverkoopster die haar prijzen opdreunde.

Marie had het gevoel dat de soldaten voor haar deur stonden. ‘Lafaard!’ riep één van hen om een vijand uit een van de door weer en wind geteisterde hutten te lokken waar hij verondersteld werd zich schuil te houden.

Echo's van de machinegeweren dreunden luid door de krottenwijk en verscheurden de stilte van de dageraad. Een schreeuw dempte heel even het geluid van de schoten. Er had weer eens een arme sloeber in de weg gelopen.

De kinderen begonnen te klappertanden.

‘Mammie,’ zeurde de kleine jongen, ‘ik ben bang.’

‘Stil,’ beval zijn zus, ‘of je krijgt geen cadeautje van de markt.’

‘Ik krijg toch nooit een cadeautje,’ jammerde hij.

Het gedreun van de machinegeweren werd ondraaglijk. Marie rekte haar armen om de oren van de kinderen te bedekken. De jongen bewoog in haar armen, probeerde zich los te wringen. Zij richtte zich op, greep hem vast en drukte hem tegen de grond. Een doordringende pijn verdoofde haar borstkas.

‘Mammie,’ riep de jongen.

‘Geen cadeautje van de markt,’ riep de zus.

‘Mammie, zeg haar dat het niet waar is.’

‘Fèmin gé nou.’ Marie hoestte.

Ze probeerde het bloed niet uit haar mond te laten lopen.

‘Fèmin gé nou,’ mompelde ze, met zachtjes uitdovende stem. ‘Fémin gé nou. Lig stil en droom van de vlinders.’

De kinderen probeerden op te kijken. Ze gebruikte elke gram kracht die zij nog over had om hun gezichten naar beneden te drukken.

‘Fémin gé nou,’ fluisterde ze. ‘Lig stil. Droom van de vlinders.’