De Tweede Ronde. Jaargang 22

[p. 4]

Nederlands proza

[p. 5]

Hotel vol verwachting
Jaap Kranenborg

Waarschijnlijk was ik er nooit heen gegaan als ik niet was getroffen door de lichtheid van de naam, die zo weinig leek te passen bij de zachtmoedige melancholie van de plaatselijke bevolking. Het werd uitgesproken als Hóppa, op het frivole af.

Hopa was de laatste Turkse plaats aan de Zwarte Zee vóór de grens met het Sovjetrijk. Potdicht zat die grens en niets wees er op dat dit ooit anders zou zijn. De gruwelijkste verhalen deden de ronde over de Sovjetgrenswachten, die al zouden schieten als je van een afstand naar ze gluurde.

In de bus staarden dozijnen ogen me met een mengeling van wantrouwen en nieuwsgierigheid aan. Niemand sprak een woord. Het enige dat ik hoorde was geknabbel op zonnepitten. De vloer van de bus was bezaaid met glimmende doppen, waardoor het leek of er een invasie van kevers had plaatsgevonden. De kaartjesverkoper kwam langs met een grote fles eau-de-cologne en spoot een straaltje in ieders handpalm.

‘Turist?’ vroeg hij mij. Ik knikte en hij glimlachte meewarig.

Veel meer dan lintbebouwing langs een smalle kustweg bleek Hopa niet te zijn. De bus stopte op een parkeerterrein naast een paar loodsen. Ik stapte uit en onmiddellijk drong de vraag zich op of ik wel onderdak zou vinden in deze afgelegen verzameling gebouwen. Terug kon ik niet meer, want zowel de bus als de andere passagiers waren in een oogwenk verdwenen. Ik begon te lopen en al na een paar honderd meter stuitte ik op een opvallend groot en luxueus hotel. Pappo heette het, ook een naam die ik weinig vond passen bij de stemming in het gebied. De man in de receptie ontving me met zakelijke routine, alsof er dagelijks horden toeristen in het hotel verbleven. Ik kreeg een kamer met uitzicht op zee.

Het was augustus, maar de sfeer in het hotel was die van het laagseizoen. Een deel van het meubilair in het restaurant was afgedekt met witte doeken. De obers waren zichtbaar ingenomen met een gast. Vijf man sterk stonden ze om mijn tafeltje toen ik een kopje thee kwam drinken.

Vlak naast het hotel hing een uithangbord met een tekening van een kroes Efes-bier en de woorden Fici Birra. Erachter bevond zich

[p. 6]

een roodverlichte ruimte. Een bordeel leek het, maar de enige vrouw die ik er zag, was de buikdanseres op de video. Achter grote pullen zaten zwaar aangeschoten mannen, die stuk voor stuk dolgraag met me wilden praten. Een klein aantal Duitse, Franse en Engelse woorden werden eindeloos herhaald. Een man met de klep van zijn pet diep voor de ogen getrokken kwam vanuit een donker hoekje aangewaggeld, ging tegenover me zitten en zei onafgebroken ‘mon ami’, waarna hij iedere keer zijn hand op stak.

Tijdens het avondeten in hotel Pappo merkte ik dat de obers de bediening zo verdeeld hadden dat ze allemaal een keertje aan de beurt kwamen. Op het moment dat een magere jongen verlegen het dessertbordje weghaalde, kwam er een gedistingeerde heer van middelbare leeftijd het restaurant binnen. In kreukloos Duits informeerde hij of alles naar wens was en of ik nog een glaasje raki van het huis wilde drinken.

‘Wat een eer dat u mijn hotel komt opzoeken!’

Hij vertelde trots dat hij het hotel twee jaar daarvoor had laten bouwen.

‘Ik was een van de eerste Turken in Keulen! In mei 1962 ben ik er heen gegaan. Na precies twintig jaar en drie maanden in de fabriek, kon ik terug naar mijn land om dit hotel te bouwen! Kent u de burgemeester van Keulen?’

Ik schudde mijn hoofd. Hoe zou ik de burgemeester van Keulen moeten kennen?

‘Ik heb hem twee keer ontmoet. Ik zat in het bestuur van de Türkische Kulturelle Vereinigung. Een aardige man! Herr Kühle, heet hij.’

Ik knikte. Waarom zou burgemeester Kühle van Keulen geen aardige man zijn?

‘En wat gaat u morgen doen?’

Ik antwoordde dat ik behoefte had aan een dagje strand. Vlakbij het hotel had ik een mooi zandstrandje ontdekt.

‘Oh, maar daar moet u niet heengaan! Dat is te klein en te vol!’

Te vol? Ik had er die middag niemand gezien.

‘Een paar kilometer verderop is een veel beter strand! Mijn zoon zal u er morgen met de auto heenbrengen. Maar komt u niet te dicht bij de grens!’

Dat zien we morgen wel, dacht ik en vroeg: ‘Waar zijn de andere hotelgasten?’

Hij lachte verbaasd en gebaarde naar het donkere raam, waarachter zachtjes de zee klotste. Bedoelde hij dat de Zwarte Zee de

[p. 7]

concurrentieslag met de Middellandse Zee zou winnen? Ik zag hem voor me, zwoegend in de viezigheid en herrie van een fabriek in Keulen, dromend over het hotel dat hij ooit zou bezitten in zijn dorp.

Alsof hij die laatste gedachte wilde corrigeren, zei hij: ‘Ik kom niet hier vandaan, maar uit Alanya, aan de zuidkust. Daar zitten de hotels vol. Maar toen ik terug kwam uit Duitsland heb ik besloten hier een hotel te bouwen. Je moet in de toekomst kijken!’

Hij wees recht voor zich uit, alsof de toekomst daar lag.

We dronken op die toekomst en ik ging naar mijn kamer.

‘Vertel in Amsterdam over Pappo!’ riep hij me na.

Misschien had ik hem gekwetst met mijn vraag over de andere gasten. Maar zou het helpen als ik mijn vrienden en kennissen in Amsterdam aanraadde een nachtje in hotel Pappo in Hopa door te brengen?

De zoon was een chagrijnige jongen van een jaar of twintig met een springerig ringbaardje.

‘Daar is mijn eregast!’ riep zijn vader en omhelsde me. Toen ik in de auto wilde stappen, omarmde hij me opnieuw. De ogen van de zoon flitsten van mij naar hem. Tot hij uit het zicht verdwenen was, zag ik zijn vader zwaaien.

De auto reed over de steeds smallere en hobbeligere weg in de richting van de Sovjetgrens. Het gebied zag er onbewoond uit; links een keienstrand, rechts groene bergen. Een zandstrand zag ik niet. Van de jongen werd ik niet veel wijzer, hij reageerde nauwelijks op mijn vragen.

Tussen het groen doemde een vervallen moskee op. De jongen draaide de auto een karrenspoor in. Ik rook een weeïge lucht die overging in een penetrante stank toen we de moskee passeerden. Een tiental meter verderop stopten we naast een kooi, bijna geheel gevuld door een beer die nerveus met zijn achterwerk over de met uitwerpselen bedekte bodem wreef. Zo dicht bij de kooi was de stank nauwelijks te harden. De jongen stapte uit, gaf met een hoofdbeweging te kennen dat ik hetzelfde moest doen, raapte een stok op en begon ermee in de beer te prikken. Het dier gromde, maar had geen ruimte om het getreiter te ontwijken. De jongen grijnsde naar me. Voor het eerst hoorde ik zijn stem.

‘Man in Hopa, alcohol-drink-drink. Ssssjjj!’ Bij het sissen maakte hij een beweging alsof zijn onderarm werd afgehakt. Had een dronken

[p. 8]

man zijn arm in de kooi gestoken en had de beer er sssjjj mee gedaan? Of gebruikten ze de beer om dronkaards af te straffen?

‘Russian bear!’ zei hij toen, gooide de stok weg en wandelde in de richting van de moskee. Hij trok zijn schoenen uit en maakte aanstalten te gaan knielen. Ik liep door naar de zee. Geen zandkorrel te bekennen, keien zover het oog reikte. Ik legde mijn handdoek op de stenen en sprong in het water.

Een paar minuten later hoorde ik de auto wegrijden. Ik schreeuwde en zwaaide, maar het voertuig verdween met hoge snelheid richting Hopa. Ik ging op de keien zitten en dacht na over Hopa, Hotel Pappo, de vader en de zoon. Tot ik de beer rook, zo sterk, dat ik me onwillekeurig omdraaide. Vlak achter me stond hij, snuivend, met uitgedroogde drollen als klitten in zijn vacht. Ik durfde me niet te bewegen. Wat zou deze geplaagde beer doen nu er geen tralies meer waren tussen hem en een mens? En wat moest ík doen? Wegrennen? De zee in? Lawaai maken? Stil blijven zitten? Ik voelde dat ik begon te trillen, hoorde het sssjjj van de zoon, zocht vertwijfeld naar iets dat als wapen kon dienen en maakte daarbij een onverhoedse beweging. De beer deinsde achteruit en verdween tussen de varens bij de moskee. Ik graaide mijn spullen bij elkaar en rende struikelend over de keien in de richting van Hopa. Pas toen ik zeker wist dat de beer niet achter me aan kwam, durfde ik langzamer te lopen. Bestond er een grotere vernedering dan gedood te worden door zo'n vieze beer?

In het hotel waren vader en zoon onvindbaar. De receptionist luisterde beleefd naar mijn opgewonden verhaal en vertelde dat zowel de vader als de zoon er de dag daarop weer zouden zijn. De rest van de dag bracht ik door op het zandstrandje vlakbij, dat ik helemaal voor mezelf had.

's Ochtends na het ontbijt vroeg ik de receptionist om de rekening, maar hij schudde zijn hoofd. Ik hoefde niet te betalen. Juist toen ik wilde protesteren, kwam de eigenaar aanlopen, een groot boek met lederen omslag onder de arm. Hij bood onmiddellijk zijn verontschuldigingen aan. ‘Mijn zoon had u moeten vertellen dat de beer ongevaarlijk is. Hij gaat altijd zelf terug in zijn kooi. Daar voelt hij zich het veiligst. Hoe vond u het strand?’

Ik had ruimschoots de tijd gehad om te bedenken wat ik hem zou zeggen over de beer en dat strand van hem, maar zijn vriendelijkheid sloeg me de wapens uit handen. Ik vertelde alleen dat de zoon me naar een keienstrand had gebracht.

[p. 9]

‘Ach, die zoon van mij! Heeft hij niet op het strand achter de rotspunt gewezen? Ik zal hem er over onderhouden!’

Hij opende het grote boek dat hij onder zijn arm had en legde het voor me neer.

‘Hij is zo onverschillig. En hij denkt ook dat de Russen net als de beer gewoon in hun kooi zullen blijven als die opengaat. Maar ik denk dat zodra de grens geopend wordt, mijn hotel altijd vol zal zitten.’

‘U denkt dat die grens opengaat?’

Hij knikte geruststellend. ‘Het duurt niet lang meer voor Hopa voorpost is op een internationale route.’

Ik wist niet wat ik moest zeggen en keek onwillekeurig door het raam naar buiten, in de richting van de grens. Om het leven als gastarbeider vol te houden, moest je voortdurend aan de toekomst denken, bedacht ik, en misschien was dat hem te veel geworden.

Het grote boek was een gastenboek. Er stonden niet veel namen in. De mijne had hij op een maagdelijke bladzijde gezet.

‘Tot de Russen komen, moet ik het hebben van mensen zoals u.’

‘Maar als u mensen zoals ik niets laat betalen, wordt u daar ook niet wijzer van,’ zei ik voorzichtig.

Hij glimlachte. ‘Ik wil u een ding vragen: maakt u reclame voor me in Amsterdam.’ Ik zag dat hij kleurde toen hij er verlegen aan toevoegde: ‘Misschien kan uw stad officiële banden aangaan met Hopa.’

Het was maar goed dat ik wegging.

Hij schroefde de dop van een vulpen, overhandigde die mij met een plechtige armbeweging en wees een leeg rechthoekje in het boek aan. ‘Wilt u daar tekenen?’

Ik zette mijn handtekening en hij zette de zijne ernaast. Daarna depte hij de inkt met een vloeiblad en gaf me een hand. Het leek wel of we een verdrag ondertekenden.

Pas toen zag ik dat hij mijn personalia niet helemaal foutloos uit mijn paspoort had overgenomen. Mijn tweede voornaam was mijn achternaam geworden en als beroep had hij met hoofdletters, zo mooi dat het eigenlijk tekeningen waren, ingevuld: Bürgermeister von Amsterdam.

Bij de uitgang omhelsde hij me. Ik beloofde hem dat ik mij zou inspannen de inwoners van mijn stad naar zijn hotel te krijgen. Met ogen vol hoop en verwachting keek hij me aan en drukte me een laatste keer stevig tegen zijn borst.