De Tweede Ronde. Jaargang 19

Nabokov
Jan Donkers

Daar staan ze in mijn kast ‘Amerika’, zijn boeken, tussen Alice Munro en Eugene O'Neill, ruim een halve meter bij elkaar, vele ervan met zijn naam in uniform lettertype monumentaal op de rug: NABOKOV. NABOKOV. NABOKOV. Het was het eerste woord dat mijn zoon kon schrijven, nog voor hij kon schrijven, door de zeven letters simpelweg streepje voor streepje te kopiëren. Het woord was overal in ons huis in die tijd, overal lagen en stonden zijn boeken met zijn naam in die intimiderend grote letters op de stofomslag. De jongen kon niet anders dan denken dat het een héél belangrijk woord was.

Nu pak ik die boeken een voor een uit de kast en blaas van elk een laagje stof weg. Weinig meer in gekeken, na de laatste verhuizing. Toch was Nabokov ooit de schrijver die ik het meest bewonderde en nog steeds is hij de man die me leerde beseffen wat schrijven óók kan zijn.

Nu, na al die jaren, is zijn oeuvre in mijn herinnering gereduceerd tot drie meesterwerken. Van het lezen van Speak, Memory herinner ik me dat de pagina's soms waren als een opkolkend crescen-

[p. 220]

do, proza dat me bedwelmde als muziek, des te meer bedwelmde naarmate de tijd verder weg lag en met meer passie werd opgeroepen.

En Pale Fire. De sensatie van het ‘wat hebben we hier in vredesnaam?’ Een voorwoord, een gedicht in vier Canto's dat ik met een vraagteken boven mijn hoofd doorworstelde (want wisten we toen veel, het boek was er net, er was nog zelfs geen recensie van verschenen) en vervolgens het commentaar dat driekwart van het boek beslaat. Ik geloof niet dat er later nog een zin in een boek zo'n bliksemschicht voor me is geweest als de regel ‘There is a very loud amusement park right in front of my present lodgings’, op de allereerste pagina van dat commentaar. Beseffen dat je op het punt staat een krankzinnig universum binnengezogen te worden.

En tenslotte Lolita, de liefdesroman van de eeuw. Er is misschien door anderen mooier over de jeugd geschreven (maar ook door hemzelf, in zijn memoires) en over het ouder worden, het naderen van de dood. Maar de gekte van de liefdespassie, de zinsbegoocheling die al het andere verduistert, ik heb het sindsdien niet meer mooier beschreven gezien. Van de eerste en tweede lezing van het boek herinner ik me vooral de euforie van het doordringen in zijn taalgrappen; maar nu ik het boek al zo lang niet meer ingekeken heb, is het vooral de beschrijving van Lo op de tennisbaan die me blijkt bijgebleven. The wet glistening young down of her armpit as she brandished her racket in despair... Om zelf razend van begeerte van te worden.