Illustraties
Nabokov en de schilderkunst
Gerard de Vries
Nabokov publiceerde de laatste van zijn negen entomologische studies in 1952, toen hij volop met het schrijven van Lolita bezig was. Entomologen betreuren Nabokovs beslissing om voor de letteren te kiezen, omdat daardoor een grote carrière als wetenschapper verloren ging. Al eerder maakte Nabokov zo'n keuze, want in zijn jeugd was hij voorbestemd om schilder te worden. Hij kreeg les van kunstenaars als Doboezjinski, de leraar van Chagall. Hij is zijn belangstelling voor de schilderkunst zijn gehele leven trouw gebleven. In zijn laatste decennium werkte hij aan een boek, Butterflies in Art. In Montreux bezat hij een grote verzameling kunstboeken. Moderne kunstenaars als Balthus, Steinberg en Vrubel waardeerde hij, maar andere als Kandinsky, Malevich en Picasso na ‘Guernica’, lieten hem onberoerd. Vakmanschap en precisie stonden bij hem in hoog aanzien. Sommige impressionisten, zo meende hij, konden beter maar geen bril opzetten om te voorkomen dat ze zouden zien welke vage generalisaties ze hadden geproduceerd. Dali, zo schreef hij in Pnin, is in feite een tweelingbroer van Norman Rockwell, die als baby door zigeuners is ontvoerd. En hij verzet er zich tegen dat ‘het zachte clair obscur, dat kind van versluierende waarden en doorschijnende fundamenten, lang geleden was gestorven achter de tralies van de gevangenis der abstracte kunst, in het armenhuis van het afschuwelijke primitivisme’ (vert. Else Hoog). In Glory laat hij zien hoe je ook met woorden kunt schilderen en schetst hij minutieus en kleurrijk hoe papier verbrandt, een late respons op de beschrijvingen van bewegend water door John Ruskin in Modem Painters.
In zijn boeken worden veelvuldig schilderijen verwerkt in het veelzijdige mozaïek van zijn proza, ook als het om wandversieringen gaat die de inwoners van zijn romans aan de muur hebben gehangen, zoals ‘Het dodeneiland’ (van Böcklin) in ‘Wanhoop’ en ‘Phryne Taking’ her Bath (van wie zou dat mogen zijn?) in ‘De verdediging’. Om dit aspect tot zijn recht te laten komen zijn een aantal afbeeldingen opgenomen.
Auteursrechtelijk beschermd
