De Tweede Ronde. Jaargang 19

[p. 145]

Vier gedichten
Károly Bari^*
(Vertaling Wim Swaan)

Ontsnapping

Woelend liggen de sterren in het eeuwig onopgemaakte bed
van de nacht, schaduwen van kromgerugde uilen
worden in de zalen van het duister heen en weer geschoven,
droevige menigten wilgen slepen zich naar de beek
en rusten bij de oever, de wind waait hun groene haar los,
een afgrijselijke stilte heeft zich om hun nek gestrengeld:
de stilte van de zomernacht, vanaf de smartelijke akkers
ben ik tot voorbij de rijksgrenzen van de dromen gegaan,
de droge lucht van verschroeide velden schraapt
mijn longen, het is zomer, het is avond, ik lig in het veld,
in de borstholten van de struiken kloppen vogelharten,
onhoorbaar, niemand weet waar, niemand weet waar
jullie zijn, vertrouwde gezichten, ver ben ik van jullie weggetrokken,
ik heb me met weidevelden toegedekt, weidevelden
met distelkronen, ik hoor het gekrijs van de krekels,
ze zijn hier bij mijn hoofd gaan zitten, met hun pootjes
krabben ze een graf uit: ze willen de nacht begraven.

* De intrede in de Hongaarse poëzie van Károly Bari (1952) was bepaald onstuimig. Zijn eerste bundel verscheen toen hij 17 was en bereikte een totale oplage van ruim 30.000 exemplaren. Het visionair-beeldende karakter van zijn gedichten staat in een lange traditie binnen de Hongaarse poëzie en vertoont verwantschap met het werk van bijvoorbeeld Ferenc Juhász en László Nagy. Károly Ban heeft baanbrekend werk verricht met zijn verzameling van poëzie en sprookjes uit de orale zigeunertraditie en de vertaling ervan in het Hongaars. Naast zijn literaire werk is hij actief als grcfisch kunstenaar.

Szökés

Az éjszaka örökké vetetten ágyában
csillagok henteregnek, görbe hátú baglyok
árnyéka mocorog a sötétség termeiben,
fűzfák szomorú seregei vánszorognak a patakhoz,
megállnak a partján, zöld hajukat kibontja
a szél, iszonyú csönd tekeredik nyakukra:
nyáréjszakák csöndje, fájdalmak földjéről
indultam álmok országhatárain túlra,
napégette mezők száraz levegője karmolja
tüdőmet, nyár van, este, fekszem a réten,
bokrok mellkasában madárszívek dobognak
hangtalanul, ki tudja, hol, ki tudja, hol
vagytok, ismerős arcok, messze jöttem tőletek,
rétekkel takaródzom, bogáncs-koronás
rétekkel, tücskök kiáltozását hallgatom,
ideülnek fejem fölé, körmeikkel sírt kaparnak:
el akarják temetni az éjszakát.

[p. 146]

Vereenzelviging

Roerloos
heb ik jarenlang gewacht,
op een boodschap gewacht,
op één of ander teken,
het blazen van een zwaan,
het opflikkeren van een grasspriet,
het bevriezen van een waterval
die de duisternis in een knot wikkelt,
zo heb ik gewacht, op een bericht dat ik leef,
dat de gravures van de hemel de beeltenissen van mijn adem
nog niet tot zich hebben geroepen,
en dat ik het nog ben die vanonder de hol klinkende gewelfbogen
naar de sporen van de krijtvoetige maan tuur,
ze zie verwijderen en vervagen,
ik wacht nergens meer op,
de winter heeft zijn handen
met langgerekt harig rijm omhuld
als de vacht van geitebokjes, en daarmee
de zegening ontlokt aan het blind geworden weer,
ik ben leeggeroofd,
sneeuwvlokken vatten vlam,
iedere rimpel op mijn gezicht
is een zevenarmige menora,
en de kronkelende haarlokken op mijn voorhoofd
zijn zwarte gebedsriemen geworden.

Azonosítás

Mozdulatlanul
vártam évekig,
vártam valami üzenetet,
valami jeladást,
hattyúsziszegést,
fűszál-villanást,
megfagyott vízesés
kontyába tűzött homályt,
valamit, valami hírt, hogy élek,
hogy lélegzetem ábráit
még nem intette magához a televésett ég
és a krétalábú hold nyomait
még én figyelem a kongó boltívek alól,
ahogy távolodnak és halványulnak,
már nem várok semmit,
hosszúszőrű zúzmarával,
mintha kecskegödölyék bőreivel,
körülvette kezeit a tél,
a megvakult idő áldását kicsalta,
ki vagyok fosztva,
hópelyhek lobbannak,
hétágú menóra
arcomon minden ránc,
homlokomat ölelő hajszálaim
fekete imaszíjak.

[p. 147]

Treurlied bij kerstmis

Dennebomen, jullie kleine dennebomen, in maanlicht
gedompelde zuigelingen sabbelend aan de oneindigheid,
jullie ruizelend sneeuwwindsel wordt weggerukt,
zagen met herodes-tanden dringen diep in jullie keel.

Voor wie jullie sterven: is hij de verlossing waardig?
Zal hij terugdenken aan jullie wegkwijnende takjes,
wanneer tussen de opgerichte groene vleugels
een eekhoorn als hellevuur omhoogvlamt?

Het waait en vaag doemt een bericht van schavotten,
in sneeuw vertrapte dennenaalden, zaagsel, droog bloed.

Karácsonyi sirató

Jaj, fenyőfák, kicsi fenyőfák,
holdfénybe mártott végtelent szopogató
csecsemők, a hó zizegő pólyáját letépik rólatok,
fűrészek heródes-fogsora mélyed torkotokba!

Akiért meghaltok, méltó-e megváltásra?
Emlékezni fog-e haldokló ágacskáitokra,
mikor ég felé tartó zöld szárnyai között
elkárhozott tűzként átlobog a mókus?

Fúj a szél, vesztőhelyek üzenete sötétlik,
hóba taposott fenyőtű, fűrészpor, száraz vér.

Het testament van een clown

Een appelboom ben ik geweest,
een slang, een ademende mantel
om het lichaam van mijn geliefde,
een klaproos ben ik geweest, opwellend
uit een door licht bestreken veld, een bloeddruppel
als antwoord toen de wind met haar volmachten zweeg,
een gloeiende kool snurkt as uit, hij droomt van me,
van mijn uitgevallen haar, mijn woorden, mijn handen,
hij ziet hoe wolken in hoge molens tot regen worden gemalen
en op mijn handen druppelen, hoe vogels mijn dagen

[p. 148]

[Vervolg Nederlands]

langs vleugeltrapezes de lucht in zwiepen, hoe schijnwerpers
oplichten, hij ziet hoe bang ik ben,
mijn gezicht is veroordeeld om tussen tegen elkaar knallende
lichtkringcimbalen te blijven, in de droom sijpelt er rook uit de
poriën,
herken je me nog, God van me, hoogheid, die de assnaren
van wegstervende vuren opnieuw stemt,
die met zijn wimpers de stralen van de maan kamt,
zonder ooit een straal uit de lokken van het duister te trekken,
hoor je hoe de zichzelf vernietigende verbeelding
het witte strand is opgezwommen en daar
met zijn regenboogvinnen klappert?
het is het rumoer van mijn aankomst dat je hoort
op de opdoemende oever, een rinkelende narrenkap,
het gelach heeft in mijn nek een wond geslagen,
de tijd van de met piepende krijtjes geschreven kalenders
is voorbij, in de afgedankte schittering
scharrelen spiesachtige ogen vergeefs rond,
over de rivieren zullen geen ijzeren lijnen
meer getrokken worden: geen bruggen meer, geen vlammen
die rook-bevelen geven, geen opstanding,
geen akkerzwarte stroken op het achterlijf der wereldstreken,
dat korte gebaar met mijn hand
is niet meer dan een restant van razernij.

A bohóc testamentuma

Almafa voltam,
kígyó voltam,
kedvesem testén lélegző palást,
fényhorzsolt mezőből kibuggyanó
pipacs voltam, fölhatalmazott
szél hallgatásában feleletnyi vércsepp,
hamut horkol a parázs, velem álmodik most,
elapadt hajammal, szavaimmal, kezemmel,
látja tenyeremre peregni
a magasság malmaiban esővé őrölt felhőket,
madárszámyak trapézain égig lendülő
napjaimat, reflektorok izzását, félelmeimet látja,
fénykörök összecsattanó cintányérjai közé
ítélt arcom pórusaiból szivárog a füst álmában,
megismersz-e még, Istenem,
elcsitult lobogások hamu-húrjait
fölhangoló fenség, aki pilláiddal fésülgeted
a homály tincsei közül kitéphetetlen
holdsugarakat? a fehér homokra kiúszó
öngyilkos képzelet
szivárvány-uszonyainak verdesését
hallod-e? érkezésem zaját hallod
a derengő partról, csörgősipka, mosolyütötte
seb a tarkón, fogak csikorgó krétáival
írott naptár nincs többé, dárda-taréjas
szemek hiába kapirgálnak
a félrehajított ragyogásban,
nincsenek többé folyók fölé húzott
vas-vonalak: hidak, füst-parancsokat
osztogató lángok, feltámadások, a tájak potrohán
szántóföld-fekete csíkok nincsenek többé,
legyintő kézmozdulatom is
a dühök maradéka.