De Tweede Ronde. Jaargang 16

[p. 15]

Het koninkrijk der hemelen
Peter Kruyswijk

Zat een klein zigeunermeisje huilend op een steen
huilend, huilend, de hele dag alleen
sta op, meisjelief, en droog je traantjes af
kies een vriendje uit de kring want anders ben je af

Pas zes volle jaren later kwam ik haar weer tegen, op de boekenmarkt die aan 't begin van het nieuwe schooljaar werd gehouden. Het jaar waarin wij, groten, opnieuw klein geworden waren. Brugpiepers. De paradijselijke herinneringen, nauwelijks verkleurd tijdens mijn niet bijster gelukkige lagere-schoolleven, kregen opnieuw een gezicht van vlees en bloed, hetzelfde gezicht als jaren geleden.

We ontmoetten elkaar op de drempel van het lokaal waar ze wiskundeboeken uitdeelden. Ik kwam er binnenzeulen met mijn gloednieuwe leren schooltas, juist op het moment dat zij haar boeken in ontvangst had genomen en ermee naar buiten kwam.

We botsten tegen elkaar op.

Ze had borsten gekregen. Stevige jonge-meisjesborsten, bedekt maar daarom nog niet verhuld door een blauw T-shirt met het fiere opschrift Nike. Verder was er niets veranderd, zo leek het, één ondeelbaar ogenblik. De wereld was stil blijven staan toen wij ver van elkaar groot moesten worden, en leren lezen en schrijven en rekenen. Pas nu we opnieuw samen tot de kleintjes behoorden en rijp waren voor wiskunde en biologie vervolgde zij gerustgesteld haar baan. We konden verder gaan waar we zes jaar eerder gebleven waren. De verbanning uit het paradijs was slechts tijdelijk geweest: een gril van het lot, een wrede test van de demiurg die ons dagelijks in verzoeking leidt.

Geen liefde was ooit zo zorgeloos-compleet, zo onbevangen-volmaakt als die van mijn kleutertijd. Een liefde zonder begin: nooit heb ik mij kunnen herinneren wanneer ik Hildi voor het eerst zag, wanneer de eerste omhelzing plaatsvond, de eerste tedere kleuterkus werd uitgewisseld. Gebeurde dat thuis, bij een van ons? Op het schoolplein, tijdens het speelkwartier? In de klas, als we de tekening die we voor onze moeders hadden gemaakt aan elkaar lieten

[p. 16]

zien? Of in de gymzaal, waar we pedagogisch verantwoorde groepsspelletjes deden in de kring van vrolijk gekleurde, in het grijze linoleum gesneden ronde afbeeldingen?

Die eerste aanraking - op één van die alledaagse plekken moet zij toch plaatsgevonden hebben en toch herinner ik me noch de intieme handeling zelf, noch de plaats ervan - hoewel veel gebeurtenissen van ver vóór die tijd in mijn geheugen gegrift staan alsof ze dateren van een week geleden: de geboorte van mijn zusje toen ik twee jaar en een maand, de begrafenis van mijn broertje toen ik krap drieënhalf was.

Ik verbaas me over de selectiviteit van mijn geheugen, omdat ik er - vermoedelijk ten onrechte - van uitga dat die eerste keer indruk op me moet hebben gemaakt. Dat is, zo bedenk ik nu, waarschijnlijk niet het geval geweest: slechts stervelingen die hoop, verlangen en afwijzing geproefd hebben, maken zich druk om de eerste bevestiging van hun liefde. Zij - dit blonde meisje met kuiltjes in haar wangen - ze wás er eenvoudig en had me lief, op het allereerste, allerprilste moment dat ik zelf in staat was om lief te hebben en nog niet de bitterste aller lessen geleerd had, dat liefde niet van twee kanten hoeft te komen.

En dáárom weet ik niets van een begin. De behoefte had nog voor zij goed en wel bestond een gezicht, de liefde had een naam: zij heette Hildi. Als vierjarige leer je elke dag iets nieuws.

Wat wel indruk gemaakt moet hebben - althans: wat ik me wel herinner - is mijn oprechte verbazing over de hoon en spot die ons ten deel viel van onze mede-vierjarigen, wanneer wij elkander kusten in de klas. Want dát we kusten herinner ik me heel goed. Het is alleen de allereerste keer die verloren is gegaan. We werden niet door spot beledigd, niet door onbegrip geraakt. We gingen in elkaar op zonder zelfs maar de behoefte te voelen onze critici van repliek te dienen; onze liefde was zo vanzelfsprekend als de naaktheid van Adam en Eva.

Arme klasgenoten. Ze zaten er met hun neus bovenop, maar het paradijs zelf hebben ze niet gekend.

Onze ouders waren christelijk. De mijne nogal orthodox, de hare vrijzinniger. Maar we kenden dezelfde kinderliedjes, over de vader in de hemel die van alle kind'ren houdt, over hoe Mozes door de Rode Zee kwam en over Jezus, de machtige Heiland die overal

[p. 17]

dóór helpt. Mijn lievelingslied, omdat ik het van Hildi leerde. En omdat mijn moeder het ook kende en ons begeleidde op de piano - hoewel ze het niet had opgenomen in de bordeauxrode multomap die zij liefdevol had samengesteld, met kleurige plaatjes bij elk lied. Die plaatjes vormden mijn houvast - lézen konden we immers nog niet - als we met z'n tweetjes zongen uit die map, in de speelkamer. Ken jij deze? - zo wees ik haar een nieuw lied aan, nog niet begrijpend dat het plaatje voor háár nog geen tekst, geen melodie had. Dan zong ik het voor, en als ze het kende viel ze in: twee heldere, zuivere stemmetjes in de kinderkamer, die zongen over God.

Of Hij luisterde weet ik niet meer. Maar ik denk dat in ieder geval mijn moeder vaak aan de deur heeft gestaan.

We zongen niet alleen, maar maakten ook andere muziek: ik speelde piano. Thuis en in het gymzaaltje op de kleuterschool, waar een exemplaar stond dat je met recht een ouwe tingeltangel noemt. De pianostemmer - sinister personage uit mijn vóór-kleuterschoolse jaren, indrukwekkend doordat hij regelmatig zómaar, des morgens om een uur of tien, ons huis binnenstapte en doodgemoedereerd nota bene aan de bínnenkant van dat machtige meubel begon te sleutelen - zelfs zo'n tovenaar had weinig meer kunnen beginnen met dat lijk: je mocht van geluk spreken als de toets die je aansloeg niet bleef hangen. En ik, verliefd en verzekerd van een ademloos éénkoppig publiek, ik sprak daadwerkelijk van geluk: ik gaf er concerten op, sloeg in het wilde weg toetsen aan, vormde tweeklanken, accoorden, dissonanten. Nog steeds ben ik een liefhebber van Poulenc en van Satie.

Mijn vader, eerder, was er niet in geslaagd mij Boer daar ligt een kip in 't water te doen spelen, want ondanks zijn beklemtoonde en herhaalde bewering dat het toch zo eenvoudig was en dat je alleen maar bij de vijfde toon, bij kip, linksomkeert moest maken en dan weer terug moest naar Als, de toets waar immers ook Boer begonnen was, en dat je dan opnieuw de andere kant op moest, tot en met jij, waar je dan weer naar links moest - ik kón het niet. Ik kwam niet eens toe aan het Als ik spreek hou jij je snater dicht. Mijn vader wist de dingen zó uit te leggen dat je er warm en zweterig en moedeloos van werd.

Maar nu Hildi er was gebeurde het wonder: ik speelde piano.

En op school was ik niet verlegen meer als we Zat een klein zigeunermeisje deden in het gymlokaal, een spel waarbij één kind midden

[p. 18]

in de kring moest zitten, om dan bij Sta op meisjelief en droog je traantjes af overeind te komen en een vriendje uit de kring te kiezen voor de rondedans. Want voor de ontstellende verlatenheid van de eerste schooldag was iets heerlijks in de plaats gekomen: de boven iedere denkbare twijfel verheven zekerheid dat ik, als zij het huilende zigeunermeisje was, altijd het vriendje uit de kring zou zijn. Want altijd, altijd zouden we van elkaar houden, zij van mij en ik van haar.

De spotters in de kring en in de klas, die lachten om een kus, joelden dat we op mekaar waren, scandeerden dat we met elkaar gingen - alsof dat nieuws was! - zij waren niet de enigen die tittel noch jota begrepen van het paradijs.

Hun eenvoudige, direct en in niet mis te verstane bewoordingen geuite kritiek echter was zo onschuldig als een slang die niet bijten kan, vergeleken met het veel subtieler vormgegeven onbegrip der volwassenen, der groten, dat zich - zoals alle venijn - tooide met een schone naam, een edel gevoel: vertedering. Want zo makkelijk als volwassenen spreken over tijd en over het van die grootheid rechtstreeks afgeleide begin en einde; zo onterecht-argeloos als ze het hebben over groot worden - zo moeilijk kunnen ze inzien wat het woord altijd betekent in de mond van een vier- of vijfjarige kleuter die van geen einde weet en van geen afscheid; zo erbarmelijk slecht onderkennen ze wat het betekent om klein te zijn. En: hoe minder ze ervan begrijpen, hoe eerder ze genoegen nemen met die oppervlakkige vertedering: Kijk! Het lacht, zo lief! Het huilt! Het is boos! Het redeneert! Het heeft gevoel! Zo grappig!

Het is dààrom dat volwassenen vergeving nodig hebben en kinderen niet, want hunner is het koninkrijk der hemelen.

Mijn moeder heeft, destijds, nooit willen geloven dat ik echt met Hildi zou trouwen. Ze heeft haar kleuter slechts vertederd aangehoord. Het is haar vergeven. De juf heeft - omdat ze dat zo leuk vond klinken - mij drie keer achter elkaar, voor drie verschillende personen, laten verklaren van wie ik hield, Zo'n schattig kereltje! Het is haar vergeven.

En onze wederzijdse ouders hebben ons - om redenen die ik nooit gekend heb, maar die naar je zou moeten kunnen aannemen onge-

[p. 19]

twijfeld wijs en verstandig zijn geweest, en voor kleine kinderen verborgen - onze ouders hebben ons na de kleuterschool op twee verschillende lagere scholen geplaatst, een eind uit elkaar. Zodat ik opnieuw ontstellend alleen was en niemand had en overgeleverd was aan de heidenen; zodat ik zes jaar lang gepest en getreiterd kon worden met mijn christelijk geknipte koppie zonder dat ik iemand had van mijn eigen leeftijd, van wie ik hield en die om mij gaf. Ook de machtige Heiland, die overal dóór helpt, stak geen vinger voor me uit. Geen wonder, zelf had hij zich vrijwillig om zeep laten helpen, en hij was immers het voorbeeld. Zodat ik, ná het koninkrijk der hemelen en het paradijs, zes lange, lange jaren moest slijten in de hel.

Het is ze vergeven. Hoewel de liefde, mijn hele lagere-schooltijd lang, Hildi is blijven heten.

Pas na die zes volle jaren kwam ik haar weer tegen, op de boekenmarkt die aan 't begin van het nieuwe schooljaar werd gehouden. Ze droeg een T-shirt van het soort dat ik thuis nooit zou mogen dragen. Ze had borsten gekregen. We botsten tegen elkaar op.

- Godverdomme, zei ze.