De Tweede Ronde. Jaargang 16

[p. 19]

‘Sint-Jan’
Michaël Spaan

De kerstening heeft, op onze breedten, heel wat nagelaten. Ook de naam Johannes. Jan. Deze is nu zo gewoon geworden, dat hij zelfs in Skandinavië te vinden valt. Maar Sínt Jan heet daar Sankthans. Het feest van de heilige doper vindt altijd hartje zomer plaats. In de Oostnoorse bergen gaat, rond die tijd, de zon niet helemaal onder. Dat maakt de viering, op Midzomerdag, eens zo feestelijk.

‘Hou je bek!’ krijste een vrouw met uitgezakte feestkrullen naast me. ‘Schei uit met dat gelal!’ Het was niet tot mij gericht. Beneveld proestte ik het dan ook uit tussen een gespierd stel benen, en kreeg een klap in mijn gezicht. Hoe was ik hier nu weer beland? Ik probeerde na te denken, en werkte me boven het dekbed uit.

Er hingen geen gordijnen, dus de rechthoek van dat uitgesneden berglandschap daar moest een raam zijn. Gróót. Koud en bijna kleurloos grauw. Ergens scheen toch ook een zon, laag en zonder kracht. Branden deed ze niet, maar wel voortdurend rustig stralen. Volgens mijn horloge moest ze aan het rijzen zijn. De bedauwde helling werd nu stil door ochtendlicht bestreken, in ieder opzicht kil en wezenloos. Alles kwam nu zoetjes aan terug.

Gezien het beperkte aanbod aan versneden wijnen - rood en wit - van het ‘Wijnmonopolie’, de staatswinkel die tegen gepeperde prijzen gebottelde droesem en foezel verkocht, was de keuze gisteren snel gemaakt. De man een liter ‘Dobra’. Gestookt batatensap.

Op de ochtend van Midzomerdag was het witte huis door vrouwen van het gehucht versierd. In de tuin hadden ze een hoge dunne staak met berkelot bekleed - de meiboom -, tussen takken van de bekorstmoste appelbomen lampionnen opgehangen en lange tafels rijkelijk gedekt.

Het witte godshuis, dat er in wezen uitzag als een doorsnee woning, was lang geleden door de Lutherse missie op de berg gebouwd; samen met een schooltje van twee klaslokalen. Maar na jarenlange vruchteloze arbeid had de Kerk haar handen afgetrokken van het vlek op de helling. In het oude missiehuis werden nu bijeenkomsten gehouden, bruiloften en partijen gevierd en stond

[p. 20]

een enkele keer een kist opgebaard. Een paartje huiszwaluwen vloog kwetterend af en aan door een gat in een gebroken ruit. De scherven hadden ditmaal huiselijk geluk gebracht: een nest met half volgroeide jongen bevond zich in een met speeksel, leem en strootjes volgestorte en bescheten oude schoen, die bovenop een scheefgezakte kast stond. De onbekende oude verf hiervan, rood of bruin, deed het prachtig bij dat zwart en wit van zwaluwen.

Midzomernanacht. Onze wodka-flessen waren leeg. Na zo'n doorgehaalde nacht aan tafel hadden we de buik vol van rivierkreeftjes, adellijke zalm, forellen in dille, gegrilde eland, gele bergframbozenslagroomtaart en vele koppen ouderwets gekookte koffie. Tenslotte was er zoet gespeeld bij drank en zang en dans. De feestelijke tuin was daarna langzaam stilgevallen. De meisjes die hier 's zomers op de boerderijen in de omtrek hielpen - lichte jurkjes, blote voeten en bloemkransen in het blonde haar - waren alweer úren weg.

Elk van ons was aan het eind van zijn Latijn geweest. Dat wil heel wat zeggen. We zwoegden lange dagen op het land en in de bossen, dus we waren sterk als beren en altijd hongerig als wolven. Vóór het feest hadden we nog takken gezaagd en versleept, naast natuurlijk het gewone werk dat elke dag opnieuw gedaan moest worden. Met name bosarbeid was zwaar, om nog maar niet te spreken van nieuwe stukken land ontginnen. Maar het hooien, zo gezellig omdat jong en oud dan meehielp, putte nog veel meer uit. Dat kwam doordat het midden in de warme zomer viel, en er altijd haast bij was: vóór de bui losbarstte, moest het hooi droog onderdak. Eén zo'n eindeloze avond met de gaffel in de hooischuur, een ware hel van wolken stof en stuifmeel, en je was een leven lang verlost van hooikoorts en loopneus. Zover was het nu nog niet. Na Sint-Jan duurde het op zijn minst een maand voordat de hooitijd zou beginnen.

's Zomers kwam er nooit erg veel van slapen - nachtrust hoorde meer bij knappend houtvuur en de winter - maar nu lag ik toch in een bed. Het landschap voor mijn ogen was me niet meteen vertrouwd. Ik bevond me bóven op de berg! Mijn eigen huisje stond, wist ik toch zeker, een flinke honderd meter láger dan het feest. Vanaf het Zendingshuis had ik enkel van die steile helling hoeven rollen om bij mijn eigen blokhut te belanden! Waarom ik nu niet onder die vertrouwde pannetjes van berkebast een gat in deze zomerdag lag te slapen bleef duister.

[p. 21]

Zoals gezegd lag ik niet alleen, maar samen met een potig en warmbloedig moederdier. Het was een van de weinige vrouwen waar ik zo af en toe de hand op wist te leggen, in die uitgestrekte bossen. En ik heb daar in het Noorden toen toch vele jaren rondgehangen. Maar goed, lekker lag ik niet. De lucht stonk vreselijk.

Toch zou ik, in ruil voor dit avontuur, met liefde mijn laatste øre hebben versnoept. Dat zij zich al een hele tijd gedeisd gehouden had, moest komen van de anderhalve liter zelfgestookte drank in haar lichaam. Maar nu was het toch met de rust gedaan. ‘Houje-kop!’ krijste ze in plat Oost-Noors tegen haar man. Het kwam allang niet hard meer bij hem aan. Geeuwend stond hij in het gat van de deur te kijken en te luisteren.

Net als met de meeste anderen in het gehucht was ik al jarenlang met hem bevriend. In het begin - hij was niet veel ouder dan ik - waren we samen vrijgezel geweest. Wat zijn we toen tekeergegaan. Zaterdagavonden gevochten tegen bussen vol Zweden bij een danspaviljoen in de bossen langs de grens. In het hoogste Noorden vette zalm gestroopt. Met een oude stadsbus, zo een met motorkap en reusachtige koplampen, langs de Noorse Rivièra getoerd. Maar nooit sámen vrouwvolk bezeten.

Kinderen hadden de twee niet, maar ze fokten elandhonden. Flinke Noorse kezen. Zwarte en witte en grauwe. Deze taaie stappers stonden altijd buiten en sloegen bij het minste of geringste aan. Mijn in Holland sufgelulde en aan groot misbaar gewende oren maakten ze het leven meestal zuur, maar nu waren ze in diepe rust.

Zo niet hun bazen. Daar begon het weer. Natuurlijk kon mijn vriend zijn kop niet houden, nu hij in zijn zelfgebouwde huis niet bij zijn eigen vrouw mocht liggen. Ik wel. Aardig. Maar verder viel het tegen. Lamlendig bleef ik liggen kijken naar de deuropening, en zag de geiteharen sokken morrend weer de grote kamer binnensloffen. Daar griste de verdreven bedgenoot iets groots van tafel en plofte daar mee op de sofa neer. Was dat geen kleinkaliberbuksje? Die kende ik maar al te goed. Ik wreef mijn ogen uit.

Eventjes wees de loop in de richting van de echtelijke sponde. Ik schrok, maar gaf geen kik. Nee, hij bedacht zich en richtte uit de vrije hand op een kleurig beeldscherm in de verte. Een doffe knal kneep mijn kleine oogjes toe. De schutter barstte uit in gejuich. Achter stoelen en banken klonk er schor en roestig bijval. Ik richtte me verwonderd op. In de woonkamer bleek zich een voltallig

[p. 22]

jachtgezelschap te bevinden, dat nu kreunend en kelenschrapend in de benen kwam!

Op de teevee in de verte zag ik een dodelijk getroffen elandstier in kleur en stijl zijn laatste passen doen, en morsdood tussen onbestemde struikjes en misvormde berkjes door de hoge dunne poten zakken. clean kill verscheen in druipend rode letters op de voorgrond van het zurig ogende moeras.

Een computerspel met een salongeweer gekoppeld aan een kabel! Nieuwsgierigheid en de jager in mij streden om het hardst met die andere oerdrift. Wie ooit het genot van de jacht heeft mogen smaken, kent mijn innerlijk gevecht. Zachtjes stond ik op, stapte over een drempel en haalde opgelucht adem: eindelijk die taaie Adam in mijn vlees geveld. Getroffen door een pijl van Artemis.

‘Jíj!’ begon het in de steek gelaten mens in bed te blazen. Ik dacht met bonkend hoofd en brede grijns: een nieuwe dag, een nieuw geluid. Onverstoorbaar liep ik opgewekt de grote kamer binnen. Zou ik een eland kunnen raken? De dag was nog zo jong. Toch weer jacht en vrouwen. Wie had dát gedacht... Ik voelde hoe mijn bloed begon te kloppen. De beeldbuis toonde ondertussen weer een nieuwe elandstier, die nietsvermoedend uit de bosrand trad. Deze torste zelfs nog forser wieken op zijn paardekop, zware schalen met geschoffelde enden. Trofee met spanwijdte. Rillend van passie legde ik aan. Die dag kreeg ik, zoals de grofwildjager zegt, heel wat dood te drinken.