De Tweede Ronde. Jaargang 16

[p. 153]

Het banket
Julio Ramón Ribeyro^*
(Vertaling Guy Posson)

Twee maanden was don Fernando Pasamano in de weer geweest met de minutieuze voorbereiding van dit grote gebeuren. In de eerste plaats moest zijn residentie in een totaal nieuw jasje worden gestoken. Het was een oude patriciërswoning en daarom dienden een paar muren gesloopt, ramen vergroot, houten vloeren vervangen en alle wanden opnieuw geschilderd te worden. Die aanpassingswerkzaamheden brachten andere met zich mee en het verging don Fernando zoals wie een paar schoenen koopt en vindt dat daar nieuwe sokken bij horen, en daarbij een nieuw hemd, en daarbij een nieuw pak, enzovoort, en ten slotte zelfs een nieuw slipje: hij zag zich genoopt al zijn meubelen te vervangen, van de bijzettafeltjes in de salon tot de laatste bank in de bijkeuken. Later kwamen de tapijten, de lampen, de gordijnen en de schilderijen aan de beurt, want nu de muren schoon waren, leken ze plotseling veel groter. Tot slot, omdat ook een tuinconcert op het programma stond, moest er een tuin aangelegd worden. In veertien dagen tijd toverde een ploeg Japanse tuinmannen wat tot dan toe een soort verwilderde moestuin was, om tot een prachtige rococo-tuin, met sierlijk gesnoeide cipressen, doodlopende paadjes, een vijver met goudvissen, een grot voor de goden en een rustiek houten bruggetje dat over een denkbeeldige waterval liep.

Het lastigste karwei was echter het opstellen van het menu. Zoals de meeste mensen uit het binnenland hadden don Fernando en zijn vrouw hun hele leven alleen provinciale schranspartijen meegemaakt, waar ze een mengsel van chicha en whisky drinken en tenslotte cavia's met hun blote handen verslinden. Daarom waren zijn ideeën over wat je een president voorschotelt nogal warrig. Een speciaal bijeengeroepen familieraad maakte de verwarring alleen maar groter. Uiteindelijk besloot don Fernando zijn licht op

* Julio Ramón Ribeyro (1929) studeerde letteren in Lima. Hij vertrok in 1952 om politieke redenen naar Europa. Hij heeft romans, verhalen, essays en toneelstukken geschreven. Zijn roman Cambio de guardia, die hij in 1964/1966 geschreven heeft, is pas in 1976 in Peru gepubliceerd en in 1994 in Spanje. In zijn Cronica de San Gabriel vernietigt hij de mythe van het idyllische plattelandsleven. Hij is vooral bekend om zijn verhalen, die samengebracht zijn in drie delen, onder de titel La palabra del mundo (1973-1977). Zie over Ribeyro ook Guy Possons bijdrage in Essay.

[p. 154]

te steken in de belangrijkste hotels en restaurants van de stad, waar ze hem aan het verstand brachten dat er presidentiële spijzen en uitgelezen wijnen bestonden die per vliegtuig uit de wijngaarden van de Midi moesten worden aangevoerd. Toen al die details geregeld waren, stelde don Fernando enigszins beklemd vast dat hij in dat banket, waaraan honderdvijftig genodigden, veertig kelners, twee orkesten, een balletgroep en een cameraman zouden deelnemen, zijn hele fortuin had geïnvesteerd. Maar per slot van rekening verzonk elke verkwisting in het niet vergeleken bij de uitzonderlijke baten die deze soiree hem zou opleveren.

‘Een ambassade in Europa en een spoorlijn naar mijn landgoed in het binnenland, en ons fortuin is in een vloek en een zucht weer op peil,’ zei hij tot zijn vrouw. ‘Méér vraag ik niet. Ik ben een bescheiden man.’

‘Het staat nog te bezien of de president komt,’ repliceerde zijn vrouw.

Inderdaad had don Fernando tot op dat ogenblik verzuimd zijn invitatie te versturen. Voor hem volstond de wetenschap dat hij familie van de president was - een van die even vage als onbewijsbare verwantschappen van in de bergen, die men liever niet opheldert uit vrees dat ze vrucht van overspel zijn - om er rotsvast op te vertrouwen dat die zou komen. Maar voor de zekerheid nam hij bij zijn volgende bezoek aan het paleis de president toch even apart om hem onderdanig van zijn voornemen in kennis te stellen.

‘Met genoegen,’ zei de president. ‘Dat lijkt me een uitstekend idee. Maar tegenwoordig heb ik het wel heel erg druk. Ik zal mijn komst nog schriftelijk bevestigen.’

Voor don Fernando begon het wachten op die bevestiging. Om zijn ongeduld in toom te houden liet hij nog wat extra werkzaamheden uitvoeren; die gaven zijn huis het aanzicht van een paleis dat was opgetuigd voor een plechtstatige maskerade. Ten slotte kwam hij nog op het idee een portret van de president te laten schilderen - gekopieerd van een foto - dat een ereplaats kreeg op de meest in het oog vallende plek van de salon.

Vier weken later kwam de toezegging. Nog nooit van zijn leven was don Fernando, die al ongerust begon te worden door het uitblijven ervan, zo opgetogen geweest. Voor hem was het een feestelijke dag, een voorproefje van het festijn dat nu wel heel dichtbij kwam. Voor hij ging slapen liep hij samen met zijn vrouw het balkon op om zijn verlichte tuin te bewonderen; deze memorabele

[p. 155]

dag bezegelde hij met een bucolische droom. Het landschap leek evenwel zijn gewone zintuiglijke eigenschappen verloren te hebben, want waar hij ook keek, overal zag don Fernando zijn evenbeeld, in rokkostuum en met een hoge hoed, sigaren rokend, tegen een achtergrond waarop, zoals op sommige toeristische affiches, kriskras door elkaar de monumenten van de vier belangrijkste Europese steden prijkten. Verderop, in een uithoek van zijn nachtmerrie, zag hij een trein terugkeren uit de jungle met zijn wagons topzwaar van het goud. En overal, beweeglijk en doorschijnend als het zinnebeeld van de sensualiteit, zag hij een vrouwenfiguur met de benen van een cocotte, de hoed van een markiezin, de ogen van een Tahitiaanse en volstrekt niets van zijn eigen vrouw.

*

Op de dag van het banket verschenen als eersten de ‘stillen’. Van vijf uur 's middags af vatten ze post op de straathoeken, waarbij ze zich uitsloofden om een incognito te bewaren dat vloekte met hun hoeden, hun overdreven verstrooide manier van doen en vooral dat verschrikkelijk criminele air dat detectives, geheim agenten en zo goed als alle beoefenaars van clandestiene beroepen vaak over zich krijgen.

Vervolgens kwamen met tussenpozen de auto's aangereden. Daar stapten ministers, parlementariërs, diplomaten, zakenlui, verstandige mensen uit. Een portier maakte het hek voor hen open, een bode kondigde hen aan, een bediende nam hun mantels in ontvangst, don Fernando wachtte hen midden in de hal op en schudde hun de hand terwijl hij hoffelijke en diepgevoelde woorden mompelde.

Toen de hele burgerij uit de omgeving voor zijn woning te hoop was gelopen en de bewoners van de huurkazernes zich verkneukelden in een feest van zulke ongewone luister, arriveerde de president. Geëscorteerd door zijn adjudanten liep hij het huis binnen; don Fernando vergat meteen alle regels van de etiquette en in een opwelling wierp hij zich zo geestdriftig in de armen van zijn compadre dat hij een van diens epauletten beschadigde. Verspreid over de salons, de gangen, het terras en de tuin maakten de genodigden grapjes en gaven schimpscheuten weg, terwijl ze zonder er erg in te hebben de veertig kisten whisky kraakten. Daarna namen ze plaats

[p. 156]

aan de voor hen gereserveerde tafels - aan de grootste, versierd met orchideeën, namen de president en de voorname heren plaats - en begonnen luidruchtig pratend te eten, terwijl het orkest vanuit een hoek van de salon vergeefse pogingen deed hun gesprekken met een Weens walsje te overstemmen.

Halverwege het banket, toen al eer was bewezen aan de witte Rijnwijnen en de rode Middellandse-Zeewijnen in de glazen begon te vloeien, zette de reeks toespraken in. Het opdienen van de fazant zorgde voor een onderbreking. Pas aan het eind, toen de champagne al was uitgeschonken, kwam de welsprekendheid weer aan bod. De lofredes liepen uit tot aan de koffie en werden pas definitief gesmoord in de cognac.

Don Fernando merkte tot zijn bezorgdheid dat het banket op kruissnelheid raakte en zijn eigen wetmatigheid volgde, maar dat hij niet de gelegenheid kreeg de president in vertrouwen te nemen. Hoewel hij tegen alle regels van het protocol in links van de eregast plaats had genomen, vond hij geen geschikt moment voor een apartje. Tot overmaat van ramp gingen na het eten de disgenoten van tafel en om de digestie te bevorderen vormden ze slaperige groepjes; daardoor zag hij, als gastheer, zich verplicht van de ene groep naar de andere te rennen om met pepermuntlikeur, schouderklopjes, sigaren en paradoxen hun levensgeesten weer op te wekken.

Eindelijk, rond middernacht, toen een zwaar beschonken minister van Binnenlandse Zaken zich tot een spectaculaire aftocht genoopt zag, slaagde don Fernando erin de president mee te tronen naar het muziekkamertje en daar, zittend op een van die canapés waarop men aan het hof van Versailles aan een prinses zijn liefde verklaarde of een coalitie ongedaan maakte, fluisterde hij hem zijn bescheiden verzoek in het oor.

‘Maar natuurlijk,’ antwoordde de president. ‘Binnenkort komt uitgerekend de ambassade in Rome vrij. Morgen zal ik tijdens de ministerraad uw benoeming voorstellen, dat wil zeggen, ik zal die erdoor drukken. En wat de spoorlijn betreft, ik weet dat een Kamercommissie al maanden over dat project discussieert. Overmorgen zal ik alle leden en uzelf op mijn kantoor ontbieden om die zaak op de meest geschikte manier af te ronden.’

Een uur later trok de president zich terug, niet zonder zijn beloften te herhalen. Zijn ministers, parlementsleden, enzovoort, volgden hem, in de door het gebruik vereiste volgorde. Om twee uur

[p. 157]

's ochtends hingen nog een paar hovelingen zonder titel in de bar rond, wachtend tot nog een fles werd ontkurkt of tot ze ongezien een zilveren asbak konden verdonkeremanen. Pas om drie uur waren don Fernando en zijn vrouw weer alleen. Tussen de restanten van hun immense festijn zaten ze tot aan het ochtendkrieken indrukken uit te wisselen en grootse plannen te smeden. Ten slotte gingen ze slapen in de overtuiging dat nooit een heer uit Lima een glorierijker feest had gegeven en dat niemand zijn fortuin met meer overleg op het spel had gezet.

Om twaalf uur 's middags schrok don Fernando wakker door het geroep van zijn vrouw. Toen hij zijn ogen opende, zag hij haar de slaapkamer binnenstormen, wapperend met een opengevouwen krant. Hij griste ze uit haar handen, las de koppen en zonder een kreet te slaken viel hij flauw op het bed. In de vroege ochtend had een minister het feest aangegrepen om een coup uit te voeren en de president tot aftreden te dwingen.