De Tweede Ronde. Jaargang 12

[p. 86]

Venetië
Andrej Bely
(Vertaling Anne Stoffel)

Er zijn twee Venetiës.

Een stad van kromme stegen vol kraampjes en horden vochtige winkels, waar het geperste leer van kleurige beurzen glanst, waar een rood, geslepen flesje kristallig schittert, doorflonkerd van goud; goud - helder, donker, zwart - omvlecht het snijwerk van de Venetiaanse ornamenten: marmer op goud, goud in marmer, goud begroet ons in het zwart kanten patroon van de grote vensters in het oude Venetië; het San Marcoplein is er vol van; maar het goud van de kleine winkeltjes is licht, helder; dat goud is gevlochten door het leer van vloeimappen, kameleontisch bedrukte stoffen en door de zwerm beurzen van salamanderhuid.

Een steeg loopt voor je uit; van boven smalle spleten nevelige hemel; van voren een brugje; het bochelt over het water, zich spiegelend in een groene gracht; eroverheen gebogen aanschouw je de gracht tot... het volgende brugje, waar een kruising van grachten is; de zwaan van een gondel wiegt boven de siddering van een rij ivoorkleurige huizen, weerspiegeld in het water, - ivoorkleurig; ze zijn wit geweest, zeker; van Carrara-marmer, lang geleden door tijd en roet met een waas bedekt; nu zijn ze mat; en gelig-grijs; soms overdekt met een duidelijk rozig en zacht waas; de ornamenten van bogen, kapitelen en zuilen lijken van ver op fijn slijpwerk van sterker ivoor; sommige palazzi zijn grijs; sommige zwart en prachtig somber; in de verte roept een gondelier; een gondelier antwoordt hem vanaf een verre kruising.

Een Venetië van klotsend stromen doorsnijdt het Venetië van smalle steegjes en winkeltjes.

De lichtheid en gratie van de spitsbogen, wijd uitwaaierend kantwerk van de gotiek, is hier wel in bijzondere harmonie met de lucht; overal rozetten boven het marmer van magnifieke zuilen; en bloemen van geraffineerd gekleurd glas, donker van buiten en helder van binnen, kerven twaalfbladige figuren in het roze, het donker uitdovende, of het oerzwarte, of het witte vlakgeslepen steen van een muur; het Dogenpaleis is zo; bleekroze is het; het staat daar als een open galerij, met zijn fascinerende

[p. 87]

open rozetten; de afstand tussen de vensters, en de blind lijkende vlakken daartussen, en de vorm (een massief, plat neergelegd stenen blok) - alles fascineert; deze ‘stijl’ bedenk je niet; die is gegroeid, als een boom; die is hier van verre eeuwen her; en fascinerend kroezelen daar de uitsnijdingen boven de bogen; en twee galerijen zijn er, boven elkaar; fijn bewerkt zijn de spitse kanteeltjes op de muren.

Ik denk terug: over de stille wateren dreven sprookjes van processies; de grote Bucentaurus, omringd door tritons en nymfen, ontmoette in de vijftiende eeuw: Eleonora en Beatrice¹⁾; op het San Marcoplein liepen processies; felrode kaarsen twinkelden duidelijk van de lucht onderscheiden in gouden kandelabers; in de menigte een goedmoedig op en neer lopende nar, die niet leek op de andere narren: Pantalone; in de palazzi las men gedichten van Cavalcanti, Guittone, Guido Guicinelli; en orkesten loofden God; Giovanni en Gentile Bellini, Giorgione die met zijn doeken de zon ving, en de gulden Titiaan schiepen hun eigen wereld; Tintoretto zong met zijn kolorieten, kleedde de wanden van de Grote Raad in de tederste pracht en praal; en Paolo Veronese tooide het plafond met een voor mij onbegrijpelijk kleurengamma; ik voel zijn kracht; hij is mij vreemd. Ik denk terug aan toen ik... aan dit alles terugdacht boven een gracht, op een brugje, dat teder omspeeld werd door een lucht van Tintoretto-kolorieten; maar ik liet me afleiden; het rumoer van de stegen, en het rumoer van de kleurdoortrokken kraampjes - het kon gebeuren dat het voorbijkwam, je overviel en je van het grijsgebochelde brugje afveegde... een straatje in, waar... het kon gebeuren dat je bij het raam van een kapper zag hoe hij de wangen inzeepte van een commis uit Parijs, of Danzig; en - er kon blauw met haar voile wuivend een miss voorbijlopen, zich vastklemmend aan een frambozerood deeltje Baedeker.