De Tweede Ronde. Jaargang 12

[p. 11]

Sirocco
Hans Plomp

‘Vlieg, gevleugelde leeuw,
sfinx van Venetië, vlieg.
Harpijen zullen je gezelschap zijn.’

Omoroka

‘Ik zie helemaal geen gewone mensen.’

‘Wat bedoel je met gewone mensen?’

‘Dat begrijp je toch wel? Moeders, melkboeren, straatmuzikanten.’

‘Ze zullen heus wel ergens zijn.’

‘Maar waar zijn ze dan? Ik zie ze nergens.’

Enigszins geïrriteerd zegt hij: ‘Kijk toch eens om je heen, Rika. Die ongelooflijke schoonheid. Gewone mensen zie je overal, maar Venetië is uniek.’

‘Weet je wat het misschien is, Laurens, soms heb ik het gevoel als er te veel mensen naar iets moois gekeken hebben, er iets van het mooie verloren gaat.’

‘Onzin.’

‘Toch roept Venetië vreemde gevoelens bij mij op.’

‘Ach, je moet zeker ongesteld worden. Dit is Italië, het land van de levensgenieters en de liefde. Het land van de pasta's en de zingende ijscomannen.’

Ze laat zich niet van haar apropos brengen. ‘Is het dan toeval dat de bekende boeken, films en toneelstukken die hier spelen allemaal tragedies zijn?’

‘Kom nou toch, Rika, de zon schijnt, de etalages pronken, de duiven koeren. Ik vind het hier juist bijzonder sprookjesachtig.’

‘Geen zwerver zingt, geen rochel klinkt, zegt ze. ‘Maar de kleuren zijn magnifiek. Kijk eens hoe prachtig die donderkoppen boven de daken uittorenen.’ Het zonlicht wordt tot bundels verstrooid, die als zoeklichten over de gevels schuiven. Er dendert een tractor met aanhangwagen over het smetteloze plein. Twee mannen werpen overal houten vlonders neer.

[p. 12]

‘Er is springvloed op komst.’

‘Zeg Laurens, ik zou Venetië zo graag eens zien vanaf een plaats waar geen toeristen komen.’

Ze lopen over het strand van Litorale del Cavallino, een duinwal in de Adriatische Zee, die de grens vormt van de delta waarin Venetië ligt. De vervuiling is verbijsterend. Er wordt hier zelfs geen poging gedaan de schijn op te houden. Toeristen worden niet geacht hier te komen. Deze plek wordt slechts eens in de paar uur aangedaan door een kleine veerboot. Rika herinnert zich hoe Jasper Robert Grootveld en Max Reneman op deze plaats een vlot van afval en lege flessen hebben gebouwd. Toen ze van wal staken op het vlot Fiasco, verschenen de carabinieri. De agenten gingen te water en trokken ons tweetal terug naar het land, terwijl deze het lied ‘vluchten kan niet meer’ aanhieven. Een deprimerende windvlaag doet het plastic op het strand ritselen en fladderen, alsof de geest van de zo absurd aan zijn einde gekomen meester van het absurdisme Reneman even acte de présence geeft.

‘Hoe bedoel je, absurd aan zijn einde gekomen?’ vraagt Laurens.

‘Het vliegtuig waarin hij zat schijnt te zijn neergeknald door een raket die per ongeluk werd afgeschoten.’

‘Kijk toch eens in de verte,’ zegt hij. ‘Wat prachtig, dat onweer boven de stad.’

‘Laten we een stuk langs het strand lopen. Ergens moet dit vuil toch ophouden?’

Ze ronden een bocht en stuiten op een strand dat er schoner uitziet, maar geheel is omgewoeld door reusachtige sporen van rupsbanden. Het geroep van een meeuw benadrukt de verlatenheid.

‘Vreemd,’ zegt ze. ‘Ik voel me helemaal niet in Italië. Misschien kán het Italiaanse temperament niet overleven in een modderige delta.’

Ze wandelen verder langs het verlaten strand, dat zich kilometers lang uitstrekt in oostelijke richting, weg van Venetië. De drukkende wind laat zich weer voelen. Plotseling dendert uit een dennebosje verderop een tank te voorschijn, die zich schietend naar de branding spoedt.

[p. 13]

En nog meer tanks, nog meer. Ze draaien zich om en beginnen terug te rennen naar het veilige, vuile strand. Maar het is te laat. Drie gevechtsvliegtuigen razen hen laag over het strand tegemoet. Vluchten kan niet meer.

‘Duiken!’

Ze werpen zich plat op het zand, de handen tegen de oren gedrukt. De straaljagers suizen over. De luchtverplaatsing en het geluid zijn bijna ondraaglijk.

Als de vliegtuigen verdwenen zijn, stijgt uit de branding een angstaanjagend gebrul op. Een aantal amfibievoertuigen vecht zich door het tankvuur heen het strand op. Ze sluit haar ogen en kruipt dicht tegen hem aan.

‘Wat knus hè, om zo samen dood te gaan,’ fluistert ze in zijn oor.

Hij kijkt naar een hagedis die razendsnel in de richting van een bosje sprint. Zó snel, dat de voorpootjes de grond niet meer lijken te raken. Op de een of andere manier voelt hij zich verwant met dit kleine vluchtertje. Hij krijgt er tranen van in zijn ogen. Misschien sprint hij ook wel naar zijn vrouwtje, om samen te sterven, denkt hij.

Opeens worden ze van achteren beetgegrepen, overeind getrokken en op hun voeten gezet. Vier hijgende soldaten nemen hen gevangen, of nee, ze maken V-tekens en beginnen hen voort te duwen in de richting van het vuile strand.

‘Pericolo, pericolo,’ roepen de geüniformeerde knapen, terwijl ze bezwerende V-tekens blijven maken. Nog een keer werpen ze zich in het zand voor overscherende vliegtuigen, dan bereiken ze de bocht en zien in de verte Venetië weer liggen. De soldaten laten los en keren terug. Als Laurens even later omkijkt, ziet hij de vier jongens in een jeep klimmen en wegscheuren.

Zwijgend wachten ze bij de aanlegsteiger tot het veerbootje langskomt. Aan de andere kant van de lagune ligt Venetië. Daar kan je bij Harry's een biertje drinken voor een tientje. Maar als je weet dat Ernest Hemingway en Peggy Guggenheim daar vaste klanten waren, schijn je dat er graag voor over te moeten hebben.

De wind wakkert aan. Na een half uurtje voegt zich een gemoedelijk mannetje bij hen. Eindelijk een gewoon mens. Hij wijst op een huisje een paar honderd meter verderop. ‘Mijn moeder,’ zegt hij. Dan wijst hij naar de gigantische petrochemi-

[p. 14]

sche industrieën, die de horizon achter de sprookjesachtige stad willen vervuilen met een apocalyptisch decor.

‘Daar woon ik,’ legt de man uit.

Laurens denkt over een mogelijke reactie op deze mededeling, maar hij komt niet verder dan een toch maar niet uitgesproken: En, is het nogal gruwelijk?

Ze knikken alle drie maar eens en staren over het water. De Italiaan zegt met een lichte huivering: ‘Sirocco.’

‘Warme wind,’ zegt Rika. ‘Vento caldo.’

‘Slechte wind,’ antwoordt de ander. Hij tikt veelbetekenend tegen zijn voorhoofd, knijpt met zijn linkerhand in zijn strottehoofd en steekt een bruingele tong uit.

Eindelijk arriveert het pontje. Op tien kilometer van het San Marcoplein is men vrijwel afgesneden van de rest van de wereld. Hier is men alleen met het vuil, dat zich ophoopt in deze blinde darm van de Adriatico, met een vreemd oorlogje en het huisje van de moeder van een gewone man. De eerste gewone mens die ze hier ontmoet hebben.

Er glijdt een zeeschip voorbij.

‘Is Venetië nog een havenstad?’ wil Rika weten.

‘Jazeker,’ zegt de Venetiaan. ‘Een hele grote haven.’

‘Het kan geen haven zijn,’ zegt Laurens tegen haar. ‘Een levende havenstad heeft een hoerenwijk met cafés en randfiguren.’

‘Randfiguren?’

‘Nou ja, zoals je die tegenkomt in Marseilles en in Londen en in Napels en bij ons op de Zeedijk.’

‘Bij ons op de Zeedijk?’ zegt ze smalend.

‘Je hebt vandaag alleen maar aanmerkingen op alles wat ik zeg,’ valt hij uit. ‘En jij wilde zo graag naar Venetië kijken vanaf de plek waar nooit toeristen komen,’ voegt hij eraan toe, al weet hij zelf niet precies waarom.

‘Geef mij de schuld maar,’ zegt ze fel.

‘Sirocco!’ grijnst de Venetiaan. Hij trekt een pakje sigaretten te voorschijn en biedt Rika er een aan.

Ze neemt er een. Laurens weigert en sneert: ‘Ik dacht dat we opgehouden waren met roken.’

Het San Marcoplein staat geheel onder water. Er zit niets anders op dan de schoenen uit te trekken en te proberen van vlonder

[p. 15]

naar vlonder te springen. Dat is moeilijk, want de vlonders drijven los op het water en zakken minstens twintig centimeter omlaag als je erop springt. Er lopen een paar gewone kerels rond, die toeristen en bejaarden op de rug nemen en voor een vergoeding over het plein sjouwen.

‘Nu weet ik het,’ fluistert Rika. ‘Venetië is gebouwd op een vliesdunne korst. Onder die korst ligt een andere wereld, een donkere kelder van de zee, waar zich de monsters der duistere diepten verbergen. Hieronder ligt een waterlabyrint, waar alles samenhokt wat de open zee niet kan verdragen. Hoor je niet het rochelen en kermen, voel je het niet wriemelen onder je voetzolen?’

Op dat moment beginnen de reuzen op hun bronzen klok te slaan, terwijl de gevleugelde leeuw éénmaal met zijn staart zwiept. Laurens kijkt met open mond naar het beeld, dat nu weer bewegingloos is.

‘Rika, ik dacht dat ik de staart...’ begint hij.

Maar ze luistert niet en slaat haar hand als een klauw in zijn arm, terwijl ze sprakeloos naar de rand van het plein wijst. Hij ziet nog juist hoe een eenzame voetganger vanaf de kade het diepe kanaal in wordt getrokken door een reusachtige octopus-arm. Verder heeft niemand iets gemerkt, want er volgt geen enkele reactie, geen kreet, geen gebaar. De weinige mensen die op het plein rondploeteren, houden hun blik strak gericht op het water vlak voor zich, of tasten met een stok naar vaste grond voor de volgende stap.