De Tweede Ronde. Jaargang 12

[p. 16]

Laguna Morte
Monika Sauwer

Vijftien jaar geleden waren mijn vriend Frans en ik een paar dagen in Venetië.

Het was nog voorseizoen, begin mei, maar al stoofwarm en klam.

En vol. Barstensvol.

De bontgekleurde, duizendtongige, sleepvoetige rups kronkelt onverbiddelijk door de stegen, golft over de bruggen en kaden langs het alggroene water. Half blind tracht de rups zich te richten naar de pijlborden tegen de gevels: alla ferrovia, all'accademia... al rialto...

Soms wordt de rups gedwongen zich in tweeën te splitsen. Gelaten ondergaat hij zijn uiteindelijke desintegratie op het San Marcoplein. Gelaten, omdat hij weet steeds weer in nieuwe, maar vertrouwde gedaanten herboren te worden.

De doolhof laat niets anders toe.

Betoverd door de wonderstad voegden we ons zonder morren in de rups. We moesten wel nog even leren dat het geen zin heeft als deel sneller te willen vooruitkomen dan het geheel. Het geheel heeft zijn bovenpersoonlijke wil. Die wil dwingt de benen tot de Venetiaanse Slenter.

Problemen ontstaan opvallend weinig. Zelfs op plaatsen waar twee delen van de rups zich, uit tegengestelde richtingen komend, langs elkaar moeten zien te wurmen. Dat geeft oponthoud, maar het lukt altijd, zonder botsen, duwen of schelden. Die onnatuurlijke goedmoedigheid komt zeker voort uit bedwelming door de waterstad. De wijn, de verzadigde kleuren, de glinsterende kanalen, de geile, vunze geur van vis en rottenis.

En de wetenschap van uiteindelijke verlichting: als je maar lang genoeg meebeweegt komt altijd weer de weidsheid en de koele, frisse adem van de lagune.

Na een dag of twee herkreeg Frans als eerste zijn zinnen. Opeens bleek hij de kunst te verstaan om, meedeinend in de rups, een kaart van zestig bij honderdtien centimeter uit te vouwen en te

[p. 17]

lokaliseren waar wij ons op dat moment, in de wirwar van water, brokkelend stuc, marmer, natuur- en baksteen bevonden.

‘Wacht, als we nou hier eens linksaf slaan, dan lopen we zo, langs de Campo San Lorenzo...’

Ik luisterde mak. Het zou wel goed komen. Of was het hoogmoedig om de rups de rug toe te keren?

Al snel werd het stiller in de stegen. Na een uur stug stappen in eigen tempo, Frans soms even stilstaand om de kaart te raadplegen, ik om van mijn verbazing te bekomen, waren we in een onbekend, maar toch aangenaam vertrouwd aandoend stadsdeel beland.

Er zijn ook tuinen in Venetië, stelde ik ontroerd vast: boven roodbruin of oker gepleisterde muren wuifden bloeiende kronen van jasmijn en mimosa, over de randen golfden klimop en blauwe regen.

Ik keek watertandend toe, kreeg kippevel van een genot dat al het fondantmarmer van het Dogenpaleis me niet had weten te verschaffen. Hoe hard ik er ook mijn best op had gedaan.

We vonden een pleintje met een waterput, een vervallen barokkerk en een blinde muur waartegen het goed voetballen was. Hét Venetiaanse pleintje. Er was nog een vriendelijke bar ook. Buiten stonden een paar geel gelakte houten stoelen om een mank ijzeren tafeltje.

Een parasol, cinzano genaamd, gaf schaduw. We zetten ons dankbaar neer en kregen jonge, witte wijn in beduimelde waterglazen van een roodaangelopen man, die alleen maar deed of hij het druk had. Of de druk kwam bij hem van binnenuit. Wij waren zijn enige klanten op het dode middaguur.

Mijn oren, gewend aan de voortdurende gons, het tegen de gevels weerkaatsend geroezemoes van de rups, namen weer afzonderlijke geluiden waar, met hoorbare stiltes ertussen. Het verre geblaf van een hond klonk als muziek. De gele, ruigharige hond van de bar antwoordde met gegrom: hij was, net als alle honden die ik tot dan toe had zien rondscharrelen, veroordeeld tot een plastic muilkorf.

Een jongetje in een scherp gestreken spijkerbroek begon vastberaden met een bal te oefenen. Hij nam de ene strafschop na de andere. De bal moest terechtkomen in een slordig geschetste krijtcirkel op de blinde muur. Hij was niet ouder dan zeven, maar zijn succespercentage lag op zo'n vijftig procent. Hij had rood

[p. 18]

haar. Italiaanse roodharigen schoppen het altijd ver, had ik eens gehoord.

Hij werd aangegaapt door drie bijna identieke, vroom uitziende meisjes met witte kniekousjes aan. Ze droegen blauwe overgooiers. Was het een katholieke feestdag? Of was dit hun school-uniform?

We wisten het niet en het deerde ons niet. We zaten hier voor het eerst op ons gemak, voelden ons even geen toerist. Een gevaarlijke misvatting, stelden we meteen vast, want wat deden we hier anders dan het moois van de muren afkijken en geld uitgeven. Waren we soms een haar beter dan onze Duitse mede-pensiongasten? Dauwtrappers, die vlak na zonsopgang opstonden, misschien om op hun manier de rups te slim af te zijn en ook de illusie te hebben de stad zelf te ‘ontdekken’?

Want vele uren en glazen wijn later waren we toch onherroepelijk van die mensen geworden, die het na thuiskomst tegen verveelde kennissen zouden hebben over ‘ons restaurantje’. Het onze lag aan het open lagune-einde van een steeg evenwijdig aan de Rio della Panada (voor wie dát iets zegt) en heette simpelweg ‘Da Angelo’. We aten er fritto misto, min of meer vers visafval, gefrituurd in deegbeslag. Er waren bij ‘Da Angelo’ alleen maar dikke, luid schreeuwende Venetianen, geen buitenlanders te bekennen. De tv vertoonde het uitgebreide acht uur-nieuws, gebracht door een grijze, intellectueel uitziende heer met een fonkelende bril. Niemand stoorde zich aan zijn neuzelende uiteenzettingen. Om die reden werd het geluid nog wat harder gedraaid.

Een kniehoge peuter, vermoedelijk van het mannelijk geslacht, vingerde, staande op een stoel, aan een elektronische speelautomaat. Menig vijandelijk ruimteschip ontplofte.

We hadden onze pogingen tot praten allang opgegeven en keken elkaar verheugd en verliefd aan. Eindelijk in het échte Venetië.

Na het eten, dat stond in de maag, liepen we gearmd de steeg uit. De hemel boven de kalm klotsende Laguna Morta was van een verheven stemmend paarsblauw. Een sikkelmaantje, Gods afgeknipte pinknagel Stevige, overnaadse sloepen bonkten goedmoedig tegen elkaar of schurkten zich tegen de zachte wierkragen van hun aanlegpalen. Aan de einder het silhouet van het

[p. 19]

dodeneiland San Michele met een paar lichtjes.

Wat was het? Te veel drank? Te veel sfeer?

Plotseling begon ik geluidloos te huilen. Het was niet onaangenaam, omdat het zo makkelijk ging. Dikke, erg warme tranen vielen uit mijn ogen, gleden kriebelend over mijn wangen en vielen in mijn halskuil. Ik had even geen zin ze af te drogen. Wel was mijn keel zo dik geworden dat mijn stem dun klonk toen ik zei dat ik hier weg wilde, zo snel mogelijk.

Waarom? Ik zei maar wat.

‘Niet nog een nacht in dat pension. Ik kan niet slapen in een kuilbed. Je hoort die Duitsers door de muur heen snurken.’

Frans legde een arm om mijn schouder. Ook nooit eens verbaasd als mijn stemming zonder duidelijke aanleiding omsloeg.

‘Mij best. Voor mijn part nemen we vannacht een hotel in Mestre.’

‘Maar we kúnnen toch nog niet weg,’ wierp ik tegen. ‘We hebben zoveel nog niet gezien... Jij wilde toch zo graag met de vaporetto naar het Lido en zo.’

‘Ach, voor mij is het ook wel weer mooi geweest. Je wordt doodmoe van zo'n stad. God wat ben ik moe. Looien poten heb ik...’

Opgelucht vonden we op een stralende nieuwe ochtend in de zesde spiraalarm van de parkeertoren onze auto weer.

‘We komen nog wel eens terug,’ beloofden we.

Dat is tot op vandaag niet gebeurd.

Venetië is misschien te broos om echt naar toe te gaan.

Laat het een droom blijven. Zo'n mooie, diep verdrietige droom, waarin je iemand heel erg mist die vlak naast je ligt.