De Tweede Ronde. Jaargang 12

(1991)– [tijdschrift] Tweede Ronde, De– rechtenstatus



[pagina 158]
‘Lijster’Ga naar voetnoot* Yorgos Seferis (Vertaling Hans Warren en Mario Molegraaf) Vergankelijke vrucht van een boze geest en een wreed lot, waarom dwing je mij te spreken over dingen waarvan jullie mensen beter geen weet konden hebben. (Silenus tot Midas)
I Het huis aan zee De huizen die ik had nam men mij af. Het was een rampzalige tijd: oorlog verwoesting verbanning; soms raakt de jager de trekvogels soms raakt hij ze niet; de jacht 5[regelnummer] was goed in mijn tijd, de hagel trof er vele, de andere dwaalden rond of verdwaasden in reservaten. Praat met mij niet over nachtegaal, leeuwerik of de kleine kwikstaart die met zijn staart cijfers in het licht schrijft; 10[regelnummer] ik weet niet veel van huizen af ik weet dat ze hun sfeer hebben, verder niets. Aanvankelijk nieuw, als kleine kinderen die in de tuinen met de zonnefranje spelen,
‘Κιχλη’ Δαἰμονος ἐπιπὁνου καἰ τύχης χαλεπῆς ἐφήμερον σπέρμα τἱ με βιἁζεσθε λέγειν, ἃ ὑμῖν ἄρειον μὴ γνωναι. (Ο ΣΕΙΛΗΝΟΣ ΣΤΟΝ ΜΙΔΑ) Α το σπιτι κοντα στη θαλασσα Τὰ σπίτια ποὺ εἱχα μοῦ τὰ πῆραν. Ἔτυχε νά ᾽ναι τὰ χρόνια δίσεχτα· πολέμοι χαλασμοὶ ξενιτεμοί· κάποτε ὁ κυνηγὸς βρίσκει τὰ διαβατάρικα πουλιὰ κάποτε δὲν τἀ βρίσκει· τὸ κυνήγι 5[regelnummer] ἠταν καλὀ στὰ χρὁνια μου, πῆραν πολλοὺς τὰ σκάγια· οἱ ᾶλλοι γυρίζουν ἢ τρελαίνουνται στὰ καταφύγια. Μὴ μοῦ μιλᾶς γιὰ τ᾽ ἀηδόνι μήτε γιὰ τὸν κορυδαλλὀ μήτε γιὰ τὴ μικρούλα σουσουράδα ποὺ γράφει νούμερα στὸ φῶς μὲ τὴν οὐρά της· 10[regelnummer] δὲν ξέρω πολλὰ πράγματα ἀπὸ σπίτια ξέρω πὼς ἔχουν τὴ φυλή τους, τίποτε ἄλλο. Καινούργια στὴν ἀρχή, σὰν τὰ μωρὰ ποὺ παίζουν στὰ περβόλια μὲ τὰ κρόσσια τοῦ ἤλιου,

[pagina 159]
[Nederlands] steken ze gekleurde luiken en glanzende 15[regelnummer] deuren in de dag; als de architect klaar is veranderen zij, ze fronsen of glimlachen of worden zelfs afwerend voor hen die bleven, voor hen die verdwenen voor anderen die zouden terugkeren als ze konden 20[regelnummer] of de verlorenen, nu de wereld een eindeloos hotel geworden is. Ik weet niet veel van huizen af, ik herinner hun vreugde en hun smart af en toe als ik halt houd; zelfs 25[regelnummer] bedenk ik af en toe, aan zee, in kale kamers met een ijzeren ledikant zonder iets van mezelf terwijl ik naar de avondspin kijk dat iemand zich klaar maakt om te komen, getooid wordt met witte en zwarte kleren, bonte sieraden 30[regelnummer] en rondom hem fluisteren voorname dames met grijs haar en in donkere kant, dat hij zich klaar maakt om te komen, mij te groeten, of dat een vrouw met trillende wimpers slanke leest terugkerend uit zuidelijke havens, 35[regelnummer] Smyrna Rhodos Syracuse Alexandrië, van steden gesloten als hete luiken, omringd door geuren van gouden vruchten en kruiden, de treden opgaat zonder te zien wie onder de trap in slaap waren gevallen. 40[regelnummer] Huizen, weet je, worden snel afwerend als je ze leeghaalt.
[Grieks] κεντοῦν παραθυρόφυλλα χρωματιστὰ καἰ πόρτες 15[regelnummer] γυαλιστερὲς πάνω στὴ μἑρα· ὅταν τελειώσει ὁ ἀρχιτέκτονας ἀλλάζουν, ζαρώνουν ἢ χαμογελοῦν ἢ ἀκόμη πεισματώνουν μ᾽ ἐκείνους ποὺ ἕμειναν μ᾽ ἐκείνους ποὺ ἕφυγαν μ᾽ ἄλλους ποὺ θὰ γυρἱζανε ἂν μποροῦσαν 20[regelnummer] ἢ ποὺ χαθῆκαν, τώρα ποὺ ἔγινε ὁ κόσμος ἕνα ἀπἑραντο ξενοδοχεἵο. Δὲν ξέρω πολλὰ πράγματα ἀπὸ σπίτια, θυμᾶμαι τὴ χαρά τους καὶ τὴ λύπη τους καμιὰ φορά, σὰ σταματήσω· ἀκόμη 25[regelnummer] καμιὰ φορἁ, καντὰ στὴ θάλασσα, σὲ κάμαρες γυμνὲς μ᾽ ἕνα κρεβάτι σιδερένιο χωρὶς τίποτε δικό μου κοιτάζοντας τὴ βραδινὴν ἀράχνη συλλογιἑμαι πὼς κάποιος ἑτοιμάζεται νὰ ᾽ρθεῖ, πὼς τὸν στολίζουν μ᾽ ἄσπρα καὶ μαῦρα ροῦχα μὲ πολύχρωμα κοσμήματα 30[regelnummer] καὶ γύρω του μιλοῦν σιγὰ σεβάσμιες δέσποινες γκρίζα μαλλιὰ καὶ σκοτεινὲς δαντέλες, πὼς ἑτοιμάζεται νὰ ᾽ρθεῖ νὰ μ᾽ ἀποχαιρετήσει· ἤ, μιὰ γυναίκα ἑλικοβλέφαρη βαθύζωνη γυρίζοντας ἀπὸ λιμάνια μεσημβρινά, 35[regelnummer] Σμύρνη Ρόδο Συρακοῦσες ᾽Αλεξάντρεια, ἀπὸ κλειστὲς πολιτεῖες σὰν τὰ ζεστὰ παραθυρόφυλλα, μὲ ἀρώματα χρυσῶν καρπῶν καὶ βότανα, πὼς ἀνεβαίνει τὰ σκαλιὰ χωρὶς νὰ βλέπει ἐκείνους ποὺ κοιμήθηκαν κάτω ἀπ᾽ τὴ σκάλα. 40[regelnummer] Ξέρεις τὰ σπίτια πεισματώνουν εὔκολα, σὰν τὰ γυμνώσεις.

[pagina 160]
II Wellustige Elpenor Ik zag hem gisteren bij de deur staan onder mijn raam, 't was ongeveer zeven uur; er was een vrouw bij hem. Hij gedroeg zich als Elpenor, kort voor die viel 5[regelnummer] en dubbelvouwde, dronken was hij echter niet. Hij sprak heel rad, en zij keek verstrooid naar de fonograaf; ze onderbrak hem soms om iets te zeggen en keek dan weer met ongeduld 10[regelnummer] naar waar vis werd gebakken; als een kat. Hij mompelde met een smeulende peuk tussen de lippen: - Luister hier nog naar. In het maanlicht zwaaien de beelden soms als riet te midden van rijp ooft - de beelden; 15[regelnummer] en de vlam wordt een koele oleander, de vlam waarin de mens schroeit, bedoel ik. - Het is het licht... schaduwen van de nacht... - Misschien de nacht die openspleet, azuren granaatappel, donkere boezem, en je met sterren vulde 20[regelnummer] klievend de tijd. En toch zwaaiden de beelden soms, het verlangen in tweeën delend, als een perzik; en de vlam wordt kus op de leden en snik en vervolgens koel blad door de wind meegevoerd;
Β᾽ Ο ηδονικοσ ελπηνωρ Τὸν εἰδα χτὲς νὰ σταματᾶ στὴν πόρτα κάτω ἀπὸ τὀ παράθυρό μου· θά ᾽ταν ἑφτὰ περίπου· μιὰ γυναίκα ἠταν μαζί του. Εἱχε τὸ φέρσιμο τοῦ Ἐλπήνορα, λίγο πρὶν πέσει 5[regelnummer] νὰ τσακιατεῖ, κι ὄμως δέν ἠταν μεθυσμένος. Μιλοῦσε πολὺ γρἡγορα, κι ἐκείνη κοίταζε ἀφηρημένη πρὀς τοὺς φωνογρἁφους· τὸν ἔκοβε καμιὰ φορὰ νὰ πεῖ μιὰ φράση κι ἔπειτα κοίταζε μ᾽ ἀνυπομονησία 10[regelnummer] ἐκεῖ ποὺ τηγανίζουν ψάρια· σὰν τὴ γάτα. Αὐτὀς ψιθύριζε μ᾽ ἕνα ἀποταίγαρο σβηστὸ στὰ χείλια: - Ἅκουσε ἀκόμη τοῦτο. Στὸ φεγγάρι τ᾽ ἀγάλματα λυγίζουν κάποτε σὰν τὸ καλάμι ἀνάμεσα σὲ ζωντανοὺς καρποὺς - τ᾽ ἀγάλματα· 15[regelnummer] κι ἡ φλόγα γίνεται δροσερὴ πικροδάφνη, ἡ φλόγα ποὺ καίει τὸν ἄνθρωπο, θέλω νὰ πῶ. - Εἰναι τὸ φῶς... ἴσκιοι τῆς νύχτας... - Ἴσως ἡ νύχτα ποὐ ἄνοιξε, γαλἁζιο ρόδι, σκοτεινὸς κόρφος, καὶ σὲ γέμισε ἄστρα κὁβοντας τὸν καιρό. 20[regelnummer] Κι ὅμως τ᾽ ἀγάλματα λυγίζουν κάποτε, μοιράζοντας τὸν πόθο στὰ δυό, σὰν τὸ ροδάκινο· κι ἡ φλόγα γίνεται φίλημα στὰ μέλη κι ἀνοφιλητὸ κι ἔπειτα φύλλο δροσερὸ ποὺ παίρνει ὁ ἄνεμος·

[pagina 161]
[Nederlands] 25[regelnummer] zij zwaaien: ze worden licht met een menselijk gewicht. Dat vergeet je niet. - De beelden zijn in het museum. - Nee, ze achtervolgen je, waarom zie je het niet? ik bedoel met hun afgebroken leden, hun gestalte van weleer die je niet herkent 30[regelnummer] en toch kent. Zoals wanneer je tegen het einde van je jeugd een vrouw die mooi gebleven was beminde, en altijd vreesde je, als je haar naakt vasthield op het middaguur, de herinnering die in je omarming werd gewekt; 35[regelnummer] vreesde je dat de kus je verried aan andere nu voorbije bedden die niettemin konden gaan spoken o zo snel o zo snel en in de spiegel gestalten op zouden wekken, lichamen die er eens waren, 40[regelnummer] hun wellust. Zoals wanneer je terugkeert uit den vreemde, je bij toeval oude kleerkisten opendoet, lang op slot, en je de vodden vindt van de kleren die je droeg op mooie uren, op feesten met bonte, 45[regelnummer] gespiegelde lichten die geheel verdoften, alleen de geur van afwezigheid van een jonge gestalte bleef. Werkelijk, die brokken zijn het niet: jijzelf bent het puin; ze achtervolgen je met een ongewone ongereptheid
[Grieks] λυγίζουν· γίνουνται ἀλαφριὰ μ᾽ ἕνα ἀνθρώπινο βάρος. Δὲν τὸ ξεχνᾶς. 26[regelnummer] - Τ᾽ ἀγάλματά εἰναι στὸ μουσεῖο. - Ὄχι, σὲ κυνηγοῦν, πῶς δὲν τὸ βλἑπεις; θέλω νὰ πῶ μὲ τὰ σπασμένα μέλη τους, μὲ τὴν ἀλλοτινὴ μορφή τους ποὺ δὲ γνώρισες κι ὅμως τὴν ξέρεις. 30[regelnummer] Ὁπως ὄταν στὰ τελευταῖα τῆς νιότης σου ἀγαπήσεις γυναἱκα ποὺ ἔμεινε ὄμορφη, κι ὄλο φοβᾶσαι, καθὼς τὴν κράτησες γυμνὴ τὸ μεσημέρι, τὴ μνήμη ποὺ ξυπνᾶ στὴν ἀγκαλιά σου· 35[regelnummer] φοβᾶσαι τὸ φιλὶ μὴ σὲ προδώσει σ᾽ ἄλλα κρεβάτια περασμένα τώρα ποὺ ώστόσο θὰ μποροῦσαν νὰ στοιχειώσουν τὁσο εὔκολα τὁσο εὔκολα καὶ ν᾽ ἀναστήσουν εἴδωλα στὸν καθρἑφτη, σώματα ποὺ ἠταν μιὰ φορά· τὴν ἡδονή τους. 40[regelnummer] Ὁπως ὅταν γυρίζεις ἀπ᾽ τὰ ξένα καὶ τύχει ν᾽ ἀνοἱξεις παλιὰ κασέλα κλειδωμένη ἀπὸ καιρὸ καὶ βρεἴς κουρέλια ἀπὸ τὰ ροῦχα ποὺ φοροῦσες σὲ ὄμορφες ὠρες, σὲ γιορτὲς μὲ φῶτα

[pagina 162]
[Nederlands] 50[regelnummer] thuis op kantoor tijdens ontvangsten van notabelen, bij de beschamende angst voor de slaap, ze praten over zaken die je wou dat niet bestonden of jaren na je dood zouden gebeuren, en dat is moeilijk want... - De beelden zijn in het museum. Welterusten. 55[regelnummer] - ...want de beelden zijn geen brokken meer, wij zijn het. De beelden zwaaien licht... welterusten. Hier gingen zij uiteen. Hij nam de helling die noordwaarts leidde en zij liep door naar het helverlichte strand 60[regelnummer] waar de golfslag verdronk in het geluid van de radio:
De radio ‘Zeilen in een vlaag van wind dat is al wat men hier vindt. Geur van dennen, 't stille uur balsemt aanstonds de kwetsuur nu de zeeman henen ging 65[regelnummer] kwikstaart, roodborst, grondeling. Vrouw die vergeefs bleef verlangen luister naar winds dodenzangen.
[Grieks] 45[regelnummer] πολύχρωμα, καθρεφτισμένα, ποὺ ὅλο χαμηλώνουν καὶ μένει μόνο τὸ ἄρωμα τῆς ἀπουσίας μιᾶς νέας μορφῆς. Ἀλήθεια, τὰ συντρίμμια δὲν εἰναι ἐκεῖνα· ἐσύ ᾽σαι τὸ ρημάδι· σὲ κυνηγοῦν μὲ μιὰ παράξενη παρθενιὰ 50[regelnummer] στὸ σπίτι στὸ γραφεῖο στὶς δεξιώσεις τῶν μεγιστάνων, στὸν ἀνομολόγητο φόβο τοῦ ὔπνου· μιλοῦν γιὰ περιστατικὰ ποὺ θά ἠθελες νὰ μὴν ὑπάρχουν ἢ νὰ γινόντουσαν χρόνια μετὰ τὸ θάνατό σου, κι αὐτὸ εἶναι δύσκολο γιατὶ... - Τ᾽ ἀγάλματά εἰναι στὸ μουσεῖο. Καληνύχτα. - ...γιατὶ τ᾽ ἀγάλματα δὲν εἰναι πιὰ συντρίμμια, 56[regelnummer] εἴμαστε ἐμεῖς. Τ᾽ ἀγάλματα λυγίζουν ἀλαφριά... καληνύχτα. Ἐδῶ χωρίστηκαν. Αὐτὸς ἐπῆρε τὴν άνηφόρα ποὺ τραβάει κατὰ τὴν Ἄρκτο κι αὐτὴ προχώρεσε πρὸς τὸ πολύφωτο ἀκρογιάλι 60[regelnummer] ὅπου τὸ κύμα πνίγεται στὴ βοὴ τοῦ ραδιοφώνου:
Το ραδιοφωνο ‘Πανιὰ στὸ φύσημα τοῦ ἀγέρα ὁ νοῦς δὲν κράτησε ἄλλο ἀπὸ τὴ μέρα. Ἄρωμα πεύκου καὶ σιγὴ εὔκολα θ᾽ άπαλύνουν τὴν πληγὴ 65[regelnummer] ποὺ ἔκαμαν φεύγοντας ὁ ναύτης ἡ σουσουράδα ὁ κοκωβιὸς κι ὁ μυγοχάφτης. Γυναίκα ποὺ ἔμεινες χωρὶς ἁφή, ἄκουσε τῶν ἀνέμων τὴν ταφή.

[pagina 163]
[Nederlands] ‘Ledig is de gouden ton 70[regelnummer] zon werd tot een vodje om de nek van die bejaarde sloor ze hoest en rochelt almaar door; zij treurt omdat de zomer ging, 't goud op haar hoofd en op haar ding. 75[regelnummer] Vrouw die alle glans verloor luister, de blinde zingt je voor. ‘Sluit de luiken, snel daalt 't licht, hoe men ook klopt, houd alles dicht, ze schreeuwen iets dat niets bediedt, 80[regelnummer] maak pansfluiten van gisters riet. Zoek dennenaalden, gladiolen, en haal uit de zee anemonen; vrouw die begint te dementeren luister, 't tij van de dood gaat keren...’ 85[regelnummer] ‘Athene. De gebeurtenissen brengen 't volk in 't ongewisse. Angst heerst. De premier laat weten dat de tijd nu is verstreken...’ ‘...zoek gladiolen... dennenaalden... 90[regelnummer] zeeanemonen... dennenaaiden... vrouw...’ ‘...is in groot gevaar. De oorlog...’ zielenwisselaar.
[Grieks] ‘Ἄδειασε τὸ χρυσὸ βαρέλι 70[regelnummer] ὁ γήλιος ἔγινε κουρέλι σὲ μιᾶς μεσόκοπης λαιμὸ ποὺ βήχει καὶ δὲν ἔχει τελειωμό· τὸ καλοκαίρι ποὺ ταξίδεψε τὴ θλίβει μὲ τὰ μαλάματα στοὺς ὤμους καὶ στὴν ἥβη. 75[regelnummer] Γυναίκα ποὺ ἔχασες τὸ φῶς, ἄκουσε, τραγουδᾶ ὁ τυφλός. Σκοτείνιασε· κλεῖσε τὰ τζάμια· κάνε σουραύλια μὲ τὰ χτεσινὰ καλάμια, καὶ μὴν ἀνοίγεις ὅσο κι ἂ χτυποῦν· 80[regelnummer] φωνάζουν μὰ δὲν ἔχουν τί νὰ ποῦν. Πάρε κυκλάμινα, πευκοβελόνες, κρίνα ἀπ᾽ τὴν ἄμμο, κι ἀπ᾽ τὴ θάλασσα ἀνεμῶνες· γυναίκα ποὺ ἔχασες τὸ νοῦ, ἄκου, περνᾶ τὸ ξόδι τοῦ νεροῦ...’ 85[regelnummer] ‘Ἀθῆναι. Ἀγελίσσονται ραγδαίως τὰ γεγονότα ποὺ ἤκουσε μὲ δέος ἡ κοινὴ γνώμη. Ὁ κὑριος ὑπουργὸς ἐδήλωσεν, Δὲν μένει πλέον καιρός...’ ‘...πάρε κυκλάμινα... πευκοβελόνες... 90[regelnummer] κρίνα ἀπ᾽ τὴν ἄμμο... πευκοβελόνες... γυναίκα...’ ‘ύπερτερεῖ συντριπτικῶς. Ὀ πόλεμος...’ ΨΥΧΑΜΟΙΒΟΣ.

[pagina 164]
III Het wrak van de ‘Lijster’ ‘Dit hout dat mijn voorhoofd koelde in tijden dat de noen de aderen brandde wil bloeien in vreemde handen. Hier, 't is voor jou; kijk, het is citrushout...’ Ik hoorde de stem 5[regelnummer] terwijl ik in zee tuurde om een schip te onderscheiden dat men jaren geleden tot zinken bracht; het heette ‘Lijster’ - een klein wrak - de masten, gebroken, wiegden scheef in de diepte, als tentakels of herinnering aan dromen, de kiel was te zien, 10[regelnummer] onduidelijke bek van een groot dood zeemonster vervaagd in het water. Rondom grote rust. Andere stemmen volgden geleidelijk op hun beurt: zachte, dorstige fluisteringen die uit de andere kant van de zon kwamen, de duistere - 15[regelnummer] het leek of ze een druppel bloed wilden drinken - ze klonken vertrouwd maar ik kon ze niet onderscheiden. Daarop kwam de stem van de oude man die ik voelde vallen in het hart van de dag kalm, onbewogen: 20[regelnummer] ‘Als u me tot de gifbeker veroordeelt, dank ik u; uw recht zal mijn recht zijn; waar kan ik heen dwalend door onbekend gebied, een rollende steen. Ik verkies de dood, wat het beste is weet god alleen.’ 25[regelnummer] Landen van de zon en je kunt de zon niet aanschouwen. Landen van de mens en je kunt de mens niet aanschouwen.
Γ῾ Το ναυαγιο τησ ‘κιχαησ’ ‘Τὸ ξύλο αὐτὸ ποὺ δρόσιζε τὸ μέτωπό μου τὶς ὠρες ποὺ τὸ μεσημέρι πύρωνε τὶς φλέβες σὲ ξένα χέρια θέλει ἀνθίσει. Πάρ᾽ το, σοῦ τὸ χαρίζω· δές, εἶναι ξύλο λεμονιᾶς...’ Ἄκουσα τὴ φωνὴ 5[regelnummer] καθὼς ἐκοίταζα στὴ θάλασσα νὰ ξεχωρίσω ἔνα καράβι ποὺ τὸ βούλιαξαν ἐδῶ καὶ χρόνια· τό ᾽λεγαν ‘Κίχλη’· ἕνα μικρὸ ναυάγιο· τά κατάρτια, σπασμένα, κυματίζανε λοξὰ στὸ βάθος, σὰν πλοκάμια ἢ μνήμη ὀνείρων, δείχνοντας τὸ σκαρί του 10[regelnummer] στόμα θαμπὸ κάποιου μεγάλου κήτους νεκροῦ σβησμένο στὸ νερό. Μεγάλη ἁπλώνουνταν γαλήνη. Κι ἄλλες φωνὲς σιγὰ-σιγὰ μὲ τὴ σειρά τους ἀκολουθῆσαν· ψίθυροι φτενοὶ καὶ διψασμένοι ποὺ βγαῖναν ἀπὸ τοῦ ἤλιου τ᾽ ἄλλο μέρος, τὸ σκοτεινό· 15[regelnummer] θά ᾽λεγες γύρευαν νὰ πιοῦν αἶμα μιὰ στάλα· ἤτανε γνώριμες μὰ δὲν μποροῦσα νὰ τὶς ξεχωρίσω. Κι ἠρθε ἡ φωνὴ τοῦ γέρου, αὐτὴ τὴν ἔνιωσα πἑφτοντας στὴν καρδιὰ τῆς μέρας ἤσυχη, σὰν ἀκίνητη: 20[regelnummer] ‘Κι ἂ μὲ δικάσετε νὰ πιῶ φαρμάκι, εὐχαριστῶ· τὸ δίκιο σας θά ᾽ναι τὸ δίκιο μου· ποῦ νὰ πηγαίνω γυρίζοντας σὲ ξένους τόπους, ἔνα στρογγυλὸ λιθάρι. Τὸ θάνατο τὸν προτιμῶ· ποιὸς πάει γιὰ τὸ καλύτερο ὁ θεὸς τὸ ξέρει’. 25[regelnummer] Χῶρες τοῦ ἤλιου καὶ δὲν μπορεῖτε ν᾽ ἀντικρίσετε τὸν ῆλιο. Χῶρες τοῦ ἀνθρώπου καὶ δὲν μπορεῖτε ν᾽ ἀντικρίσετε τὸν ἄνθρωπο.

[pagina 165]
Het licht Naarmate de jaren verstrijken vermeerderen de rechters die je veroordelen, naarmate de jaren verstrijken en je met minder stemmen spreekt, 30[regelnummer] zie je de zon met andere ogen; je kent het bedrog van hen die achterbleven, het ijlen van het vlees, de mooie dans die eindigt in naaktheid. Zoals je 's nachts, een eenzame weg inslaand, 35[regelnummer] opeens de ogen van een beest ziet oplichten die zich al afwenden, zo voel je je eigen ogen; naar de zon kijk je, daarna raak je verloren in het duister; de Dorische chiton die wankelde als de bergen toen je vingers hem raakten, 40[regelnummer] wordt van marmer in het licht, maar zijn hoofd is in het duister. Zij die het strijdperk verlieten om de bogen te grijpen en de volhardende marathonloper te treffen die zijn pad in bloed zag drijven de aarde leeg worden als de maan 45[regelnummer] en de tuinen der zege verdorren; je ziet ze in de zon, achter de zon. De jongens namen de diepe duik vanaf de boegspriet gaan als spinnende spillen omlaag, naakte lichamen zinkend in het zwarte licht 50[regelnummer] met een geldstuk tussen de tanden, steeds zwemmend, terwijl de zon met gouden steken zeilen, nat hout, kleuren van de zee stikt; nog steeds dalen schuinslings
Το φωσ Καθὼς περνοῦν τὰ χρόνια πληθαίνουν οί κριτὲς ποὺ σὲ καταδικάζουν· καθὼς περνοῦν τὰ χρόνια καὶ κουβεντιάζεις μὲ λιγότερες φωνές, 30[regelnummer] βλέπεις τὸν ἥλιο μ᾽ ἄλλα μάτια· ξέρεις πὼς ἐκεῖνοι ποὺ ἔμιναν, σὲ γελοῦσαν, τὸ παραμίλημα τῆς σάρκας, ὁ ὄμορφος χορὸς ποὺ τελειώνει στὴ γύμνια. Ὄπως, τὴ νύχτα στρίβοντας στὴν ἔρμη δημοσιά, 35[regelnummer] ἄξαφνα βλέπεις νὰ γυαλίζουν τὰ μάτια ἑνὸς ζώου ποὺ ἕφυγαν κιόλας, ἔτσι νιώθεις τὰ μάτια σου· τὸν ἥλιο τὸν κοιτᾶς, ἔπειτα χάνεσαι μὲς στὸ σκοτάδι· ὁ δωρικὸς χιτώνας ποὺ ἀγγίξανε τὰ δάχτυλά σου καὶ λύγισε σὰν τὰ βουνά, 40[regelnummer] εἶναι ἕνα μάρμαρο στὸ φῶς, μὰ τὸ κεφάλι του εἶναι στὸ σκοτάδι. Κι αὐτοὺς ποὺ ἀφῆσαν τὴν παλαίστρα γιὰ νὰ πάρουν τὰ δοξάρια καὶ χτύπησαν τὸ θεληματικὸ μαραθωνοδρόμο κι ἐκεῖνος εἴδε τὴ σφενδόνη ν᾽ ἀρμενίζει στὸ αἶμα ν᾽ ἀδειάζει ὁ κόσμος ὅπως τὸ φεγγάρι 45[regelnummer] καὶ νὰ μαραίνουνται τὰ νικηφόρα περιβόλια· τοὺς βλέπεις μὲς στὸν ἥλιο, πίσω ἀπὸ τὸν ἥλιο. Καὶ τὰ παιδιὰ ποὺ κάναν μακροβούτια ἀπ᾽ τὰ μπαστούνια πηγαίνουν σὰν ἀδράχτια γνέθοντας ἀκόμη, σώματα γυμνὰ βουλιάζοντας μέσα στὸ μαῦρο φῶς 50[regelnummer] μ᾽ ἔνα νόμισμα στὰ δόντια, κολυμπώντας ἀκόμη, καθὼς ὁ ἥλιος ράβει μὲ βελονιὲς μαλαματένιες πανιὰ καὶ ξύλα ὑγρὰ καὶ χρώματα πελαγίσια· ἀκόμη τώρα κατεβαίνουνε λοξὰ

[pagina 166]
[Nederlands] naar de stenen op de bodem 55[regelnummer] de witte lekythoi. Engelachtig en zwart, licht, gelach van de golven op de wegen van de zee, gelach door tranen heen, de oude smekeling, op het punt 60[regelnummer] om de onzichtbare velden op te gaan, ziet je weerspiegeld in zijn bloed dat Eteocles en Polynices voortbracht. Engelachtig en zwart, dag; de brakke smaak van de vrouw die de gevangene vergiftigt 65[regelnummer] stijgt uit de golf koele tak versierd met druppels. Zing kleine Antigone, zing, zing... ik spreek je niet over voorbije dingen, ik spreek over de liefde; kroon je haren met de dorens van de zon, donker meisje; 70[regelnummer] het hart van de Schorpioen ging onder, de tiran uit de mens is weg, en al de dochteren van de zee, Nereïden, Graiae reppen zich naar de glans van de uit het schuim verrezene; wie nooit heeft liefgehad zal liefhebben, 75[regelnummer] in het licht; en jij bent in een groot huis met vele open ramen - je reppend van kamer naar kamer - zonder te weten uit welke het eerst te kijken, want verdwijnen zullen de dennebomen, de weerspiegelde bergen, het gekwetter van de vogels
[Grieks] πρὸς τὰ χαλίκια τοῦ βυθοῦ 55[regelnummer] οἱ ἄσπρες λήκυθοι. Ἀγγελικὸ καὶ μαῦρο, φῶς, γέλιο τῶν κυμάτων στὶς δημοσιὲς τοῦ πόντου, δακρυσμένο γέλιο, σὲ βλέπει ὁ γέροντας ἱκέτης 60[regelnummer] πηγαίνοντας νὰ δρασκελίσει τὶς ἀόρατες πλάκες καθρεφτισμένο στὸ οἰμα του ποὺ γέννησε τὸν Ἐτεοκλὴ καὶ τὸν Πολυνείκη. Ἀγγελικὴ καὶ μαύρη, μέρα· ἡ γλυφὴ γέψη τῆς γυναίκας ποὺ φαρμακώνει τὸ φυλακισμένο 65[regelnummer] βγαίνει ἀπ᾽ τὸ κύμα δροσερὸ κλωνάρι στολισμένο στάλες. Τραγούδησε μικρὴ Ἀντιγόνη, τραγούδησε, τραγούδησε... δὲ σοῦ μιλῶ γιὰ περασμένα, μιλῶ γιὰ τὴν ἀγάπη· στόλισε τὰ μαλλιά σου μὲ τ’ ἀγκάθια τοῦ ἥλιου, σκοτεινὴ κοπέλα· 70[regelnummer] ἡ καρδιὰ τοῦ Σκορπιοῦ βασίλεψε, ὁ τύραννος μέσα ἀπ᾽ τὸν ἄνθρωπο ἔχει φύγει, κι ὅλες οἱ κόρες τοῦ πόντου, Νηρηίδες, Γραῖες τρέχουν στὰ λαμπυρίσματα τῆς ἀναδυομένης· ὅποιος ποτέ του δὲν ἀγάπησε θ᾽ ἀγαπήσει, στὸ φῶς· 75[regelnummer] καί εἶσαι σ᾽ ἕνα μεγάλο σπίτι μὲ πολλὰ παράθυρα ἀνοιχτὰ τρέχοντας ἀπὸ κάμαρα σὲ κάμαρα, δὲν ξέροντας ἀπὸ ποῦ νὰ κοιτάξεις πρῶτα, γιατὶ θὰ φύγουν τὰ πεῦκο καὶ τὰ καθρεφτισμένα βουνὰ κοὶ τό τιτίβισμα τῶν πουλιῶν

[pagina 167]
[Nederlands] leeglopen zal de zee, versplinteren glas, van noord tot zuid 80[regelnummer] zullen je ogen leeglopen van het licht van de dag zoals cicaden stoppen: plotseling, allemaal tegelijk. Poros, ‘Galini’, 31 oktober 1946
[Grieks] θ᾽ ἀδειάσει ἡ θάλασσα, θρυμματισμένο γυαλί, ἀπὸ βοριὰ καὶ νότο 80[regelnummer] θ᾽ ἀδειάσουν τὰ μάτια σου ἀπ᾽ τὀ φῶς τῆς μἐρας πὼς σταματοῦν ξαφνικὰ κι ὅλα μαζὶ τὰ τζιτζίκια. Πόρος, ‘Γαλήνη’, 31 τοῦ ᾿Οχτώβρη 1946Ga naar voetnoot*	voetnoot* Voor noten zie p 167 voetnoot* motto - Paramuthetikos pros Apollonion. ‘Moralia’ 115 D, toegeschreven aan Plutarchus Midas had Silenus gevraagd wat het meest verkieslijke voor de mensen zou zijn Deze leidde zijn onwillig gegeven antwoord in met de zin uit het motto Hij herinnerde voorts aan het gezegde ‘Niet geboren te zijn is het beste voor mannen en vrouwen, het op een na beste ( ) na te zijn geboren is zo snel mogelijk te sterven’ II r 4-5 - Vgl Odyssee X, 551-560 Odysseus' verblijf bij Circe is voorbij ‘Maar zelfs dáárvandaan brácht ik niet ééns mijn makkers behouden/ Huiswaarts Er was daar een zeekre Elpenor, de jongste, niet al te/ Sterk in de krijg, ook zijn geest kon de dingen niet sluitend doen passen / Zwaar van de wijn en naar koelte verlangend, was hij er gaan slapen,/ Ver van zijn makkers op Circe's heilige woning en horend/ 't Stommlend gedreun van zijn makkers, die opbraken, sprong hij onmidlijk/ Op en vergat in zijn zwakke verstand om achteruit weder,/ Neer van de lange ladder te dalen, maar regelrecht viel hij/ Af van het dak en zijn atlas ontschoot aan de wervels en neder/ Daalde zijn ziel in de Hades’ (vert Timmerman) r 12-14 - Noot van de dichter ‘Circe was, volgens de overlevering, een maangodin Het sprookjesachtige licht van de maan, waardoor de stof verandert, vergemakkeljkt de vergelijking.’ r 92 - Zielenwisselaar - ‘Psuch-amoibos’, nieuwvorming die te vergelijken is met ‘Chrus-amoibos’, een in antieke tragedies gebruikte aanduiding voor oorlogsgod Ares, die goud inwisselt voor lichamen III r 1-24 - Vgl Odyssee XI, 37 e v, waarin bij de onderwereld ‘Zielen, het lichaam der Doden ontvlucht’ (vert Timmerman) aan Odysseus verschijnen De eerste die zich tot hem richt is Elpenor Daarna hoort hij onder meer de profetie aan van Tiresias De oude man in het gedicht spreekt echter als Socrates, vgl Plato, Apologie, vooral 42 A r 57 - Vgl Aeschylus, Prometheus Gebonden, 88-89 ‘het oneindig lachen/Van de golven van de zee’ (vert Komrij). r 58 - Vgl Ilias VI, 484 ‘lachend onder haar tranen’ (vert De Roy van Zuydewijn) r 59-60 - Vgl Sophocles, Oedipus Coloneus, 1678-1682 Het koor vraagt over Oedipus ‘Is hij dan heengegaan?’ Waarop Antigone antwoordt ‘Ja zó, als gij het 't liefste wensen kunt / Immers niet door Ares/ noch door zee-gevaren kwam hij om,/ neen, naar onzicht'bre velden/ werd hij door het lot gevoerd’ (vert Van Doornik) r 70 - Hart van de schorpioen - ‘Cor Scorpionis’, de ster Aniares in het sterrenbeeld Schorpioen r 72 - Graiae - Drie vrouwen die de ouderdom personifieren. Zij hadden vanaf hun geboorte grijs haar Hun vader was een zeegod, Nereus, vader van de Nereiden, was hun grootvader r 73 - De uit het schuim verrezene - ‘Anaduomene’, bijnaam van Aphrodite r 74 - Ontlening aan Pervigilium Veneris, met het refrein ‘cras amet qui nunquam amavit, quique amavit cras amet’

Vorige Volgende

De Tweede Ronde. Jaargang 12

‘Lijster’Ga naar voetnoot*
Yorgos Seferis
(Vertaling Hans Warren en Mario Molegraaf)

I
Het huis aan zee

‘Κιχλη’

[Nederlands]

[Grieks]

II
Wellustige Elpenor

Β᾽
Ο ηδονικοσ ελπηνωρ

[Nederlands]

[Grieks]

[Nederlands]

De radio

[Grieks]

Το ραδιοφωνο

[Nederlands]

[Grieks]

III
Het wrak van de ‘Lijster’

Γ῾ Το ναυαγιο τησ ‘κιχαησ’

Het licht

Το φωσ

[Nederlands]

[Grieks]

[Nederlands]

[Grieks]

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

vertalers

datums

‘Lijster’Ga naar voetnoot* Yorgos Seferis (Vertaling Hans Warren en Mario Molegraaf)

I Het huis aan zee

‘Κιχλη’

[Nederlands]

[Grieks]

II Wellustige Elpenor

Β᾽ Ο ηδονικοσ ελπηνωρ

[Nederlands]

[Grieks]

[Nederlands]

De radio

[Grieks]

Το ραδιοφωνο

[Nederlands]

[Grieks]

III Het wrak van de ‘Lijster’

Γ῾ Το ναυαγιο τησ ‘κιχαησ’

Het licht

Το φωσ

[Nederlands]

[Grieks]

[Nederlands]

[Grieks]

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

vertalers

datums

‘Lijster’Ga naar voetnoot*
Yorgos Seferis
(Vertaling Hans Warren en Mario Molegraaf)

I
Het huis aan zee

II
Wellustige Elpenor

Β᾽
Ο ηδονικοσ ελπηνωρ

III
Het wrak van de ‘Lijster’