De Tweede Ronde. Jaargang 12

[p. 84]

Vertaald proza

[p. 85]

Wat moet iedereen weten?
Vladimir Nabokov^*
(Vertaling Yolanda Bloemen en Marja Wiebes)

Ons tijdsgewricht, dames en heren, is er een van grote schokken, van beroeringen en verkenningen. Er naakt een toekomst vol veranderingen, en bovendien moeten wij, gelijk Orpheus, de Augurenstallen van het verleden reinigen. Voor de oorlog hadden de mensen een moraal, een oude moraal, maar nu hebben ze hun moraal vermoord en begraven en op de steen schreven ze: De mensen hadden een moraal, maar die hebben ze vermoord en begraven, en op de steen schreven ze: De mensen hadden een moraal, maar die hebben ze vermoord en begraven, en op de steen schreven ze niets. In plaats daarvan kwam iets nieuws, kwam de heerlijke godin van de psychoanalyse, die (tot groot afgrijzen van de moralisten) op haar manier de achtergrond van onze kwellingen, vreugden en martelingen verklaarde. Wie eenmaal onze scheerzeep ‘Fluweeltje’ heeft geprobeerd, wil nooit meer iets anders. Wie eenmaal de wereld door de bril van het ‘freudianisme voor iedereen’ heeft bekeken, krijgt daar geen spijt van.

Dames en heren, in een flauwe anekdote schuilt soms een heel diepe waarheid. Ik citeer: Zoon: ‘Pappa, ik wil met oma trouwen.’... Vader: ‘Praat geen onzin.’ Zoon: ‘Maar pappa, waarom kan jij wel met mijn mamma trouwen en ik niet met de jouwe?’ Flauw zult u zeggen. Toch ligt hierin, in deze flauwiteit al de hele essentie van de leer der complexen! Dit kereltje, deze jonge en onbedorven knaap, die door zijn vader (de botte routinier) in de bevrediging van een natuurlijk verlangen wordt gefrustreerd, zal dat verlangen ofwel verdringen en de rest van zijn leven ongelukkig zijn (Tantaluscomplex), of zijn vader vermoorden (dwangarbeidcomplex), of, tenslotte, zijn wens ondanks alles toch uitvoeren (gelukkighuwelijkcomplex). Of laten we een ander voorbeeld nemen: iemand

* ‘Wat iedereen moet weten’ verscheen onder Nabokovs pseudoniem Sirin in het vijfde nummer uit jaargang 1931 van het blad voor Russische émigrés ‘Novaja gazeta’ (Nieuwe krant); ‘Welbehagen’ werd gepubliceerd in de verhalenbundel ‘Vozvrasjtsjenije Tsjorba’ (De terugkeer van Tsjorb), uit 1930.

[p. 86]

krijgt een aanval van onverklaarbare angst als hij, laten we zeggen, in het bos een tijger tegenkomt. Hoe is die angst te verklaren? Dames en heren, de psychoanalyse geeft ons een meesterlijk simpel antwoord: ongetwijfeld is die persoon in zijn vroege jeugd vreselijk geschrokken van een plaatje van een tijger of van een tijgervel onder de piano van zijn mammie: die angst (horror tigris) leeft onbewust in hem voort en komt later, als hij volwassen is, bij de ontmoeting met de echte tijger als het ware weer naar boven. Als hij in het bos in het gezelschap van een kundig arts was geweest, dan zou die het splintertje van de noodlottige herinnering uit zijn patiënt hebben getrokken, en de tijger in eenvoudige bewoordingen hebben duidelijk gemaakt dat hij, de tijger, vroeger eens mensenvlees had geproefd en daardoor een menseneter was geworden. Het resultaat van dat gesprek is duidelijk.

Dames en heren, u moet uw dromen toetsen aan de psychoanalyse. Wie van ons is het nooit overkomen dat hij, na een copieus paasmaal, overweldigd door een boze droom het uitschreeuwt, of dat hij, na een reisje naar het Vierwoudstrekenmeer droomt van het Vierwoudstrekenmeer? Waarom gebeurt dat? Hierom. Iemand, die driekwart van een paaslam heeft opgegeten en het 's nachts met een kruising van een sater en een mastodont aan de stok krijgt, is het slachtoffer van zijn eigen onbevredigde verlangens (erotische). Het meer duidt op hetzelfde.

Dus, hoe ongebondener iemand leeft, hoe welwillender hij staat tegenover zijn kleinste verlangens, hoe vrolijker en grondiger hij eraan toegeeft, des te minder boze dromen heeft hij en des te gezonder is zijn ziel. Inderdaad: de wetenschap heeft vastgesteld dat sommige Romeinse keizers (Decameronus bijvoorbeeld) helemaal niet droomden.

Dames en heren, u zult uit het bonte weefsel van het leven geen wijs kunnen, als u één ding niet onthoudt: het leven wordt beheerst door de seksualiteit. De pen waarmee we aan onze geliefde of aan een debiteur schrijven, staat voor het mannelijke, en de brievenbus waar we die brief in doen voor het vrouwelijke. Zo moeten we het leven van alledag zien. Aan ieder kinderspelletje bijvoorbeeld ligt erotiek ten grondslag (dat moeten we heel goed in het oog houden). Een jongen die zijn tol er flink van langs geeft, is een onbewuste sadist; een bal (bij voorkeur van flinke afmetingen) vindt hij leuk omdat die hem

[p. 87]

aan een vrouwenborst doet denken; verstoppertje spelen is het emiratisch (verborgen, diepe) verlangen in de moederschoot terug te keren. Datzelfde Oedipuscomplex komt bij ons in de volksmond tot uitdrukking in tal van scheldwoorden.

Waarheen we onze ogen of onze blik ook richten, overal is dat seksuele aanwezig. Kijken we eens naar algemeen bekende beroepen: daar is het al evenzeer te vinden; de beursman heeft affaires (lees: met een juffrouw), de verpleegster loopt de patiënten na (lees: de patiënt is beter en loopt de verpleegster na), de regisseur laat zijn actrices overspelen. Filologen zullen bevestigen dat uitdrukkingen als: de barometer valt, het vallen der bladeren, een gevallen paard, allemaal (onbewuste) toespelingen zijn op een gevallen vrouw. En wat in dit verband te denken van woorden als sextet of sextant, of van een zin als: In Sussex deed de sectie Frans een lesexperiment. Ook zijn er veel namen waarin het erotische doorklinkt: Minnie, Koosje (van ‘minnekozen’), Froukje (van ‘vrouw’), en de Spanjaarden hebben zelfs de naam ‘Juan’ (van Don Juan).

Waarmee u zich ook bezighoudt, waarover u ook denkt, vergeet niet dat al uw daden en handelingen, ideeën en gedachten volkomen bevredigend verklaard kunnen worden, zoals boven is aangetoond. Gebruik ons patentmiddel ‘freudianisme voor iedereen’ en u zult tevreden zijn. Wij ontvingen dankbare reacties van schrijvers en kunstenaars, van 3 ingenieurs, van pedagogen, van verloskundigen enz., enz. De uitwerking is direct en aangenaam. Iedere moderne mens moet dit aanschaffen. Hoogst interessant! Verbazend goedkoop!