De Tweede Ronde. Jaargang 12

[p. 2]

Nederlands proza

[p. 3]

Afval
Job Creyghton

Langs een zijarmpje van de rivier stonden een paar ijzeren tonnen op een vloer van losse stoeptegels. Daaromheen was slordig een afrastering gezet, van paaltjes en ijzerdraad; het hek hing uit zijn hengsels.

De slagers uit het dorp en uit het dorp verderop gooiden er hun vleesafval in: huiden, ingewanden, botten, afgestroopte koppen.

En weggeschoren haar.

In de buurt van het afval stonk het, vooral 's zomers, als het warm was en vochtig.

De vaten hoorden afgesloten te zijn, maar de deksels lagen er meestal naast. De slagers waren slordig, net als de vissers die hier het aas voor de vissen haalden: er lagen verdroogde stukjes vlees op de tegels, de witte maden waren bruine korreltjes geworden.

Het afval werd op gezette tijden door een lichtblauw vrachtwagentje opgehaald. Twee mannen in overalls en met lieslaarzen aan tilden de tonnen op het laadbakje en reden weg.

Uit het wagentje klonk altijd muziek.

*

Ze voelde een vreemd soort steken in haar liezen en haar nek als het varken gilde, als het even later lag te stuiptrekken, als het bloed uit de opengesneden hais gutste. Als ze zag hoe de slager zijn best deed om het donkerrode vocht uit het schokkende lichaam in een emmer op te vangen. Ze zag de hand van de robuuste man door het bloed roeren, ze zag hoe de druppeltjes in het vlassige haar op zijn onderarm langzaam stolden.

Ze keek om zich heen. In een halve cirkel om het slachttafereel stonden vrouwen en kinderen; de vrouwen hielden het hoofd half afgewend, de armen over elkaar. Ze keek naar hun ogen: een beetje afschuw, geen medelijden. De kinderen waren stil. De mannen werkten: sneden, trokken, stroopten.

Ze voelde de kou van de betonnen vloer, de wind om haar enkels. De zon in haar hals.

[p. 4]

Ze ging met haar vingers over het koude kadaver als het schoongewassen, met de achterpoten aan een paar haken geslagen langs een ladder naar beneden hing. De spieren waren uitgerekt, gespannen. Over het vlees lag een dun, doorzichtig vliesje; ze drukte met haar vingertoppen, legde haar volledige hand op een schouderdeel. Het oppervlak was glad, tegelijk plakkerig.

Het was alsof het dode beest de warmte door haar dunne vingers wegzoog.

Ze huiverde.

Ze zag het blauw-paarse stempeltje van de keurmeester. En de vliegen.

Haar vader verbood haar naar het slachten te gaan kijken, hij verbood haar in de buurt van de tonnen te komen.

Als ze de vaten zag staan dacht ze aan de laarzen van de slager, aan de ladders op het erf.

Ze dacht aan hem, haar vader.

Ze bedacht zich dat hij niet wilde dat ze keek, omdat hij niet wilde dat ze dingen te zien kreeg waar ze van schrok. Omdat hij niet wilde dat ze bang werd.

Omdat hij bezorgd was om haar.

Ze voelde zich prettig en veilig als ze bedacht dat hij, een grote, volwassen man, zich om haar bekommerde. Ze was trots als ze samen met hem door het dorp liep. Ze vond het heerlijk als hij haar uit het water van de wasteil tilde, haar afdroogde. Als hij haar in bed legde.

Ze was niet bang voor het donker van de slaapkamer.

Niet voor de stalen pin die door de schedel in de hersenen werd geschoten, niet voor de vaten met afvalvlees die langs het water stonden.

Ze nam zich voor naar de vaten te gaan, en dan ging ze. Soms kwam ze er per ongeluk terecht, dan was ze in de buurt, zomaar. Ze moest zich ergens overheen zetten om naar het vlees te kijken, ze deed het wel.

Hoe dichter ze bij het rottende vlees kwam, des te ondraaglijker werd de stank. Maar haar nieuwsgierigheid en haar opwinding waren sterker dan haar walging. Het stond haar tegen wat ze deed maar ze kon het niet helpen dat ze iedere keer weer door het hekje bin-

[p. 5]

nen de afrastering terechtkwam. Ze keek over de rand van de vaten, zag het vlees liggen. Tegelijk hoorde ze een zacht, regelmatig sissend geluid. In het begin kon ze dat niet thuisbrengen; ze dacht dat het vlees nog leefde, het was alsof het bewoog. Maar dat kon natuurlijk niet. Toen zag ze die duizenden maden, dat was het. De witte wormpjes maakten van het dode vlees een logge massa die leek te golven.

Een keer wist ze met een klein stokje een beetje afval uit de ton te pulken. Ze droeg het voorzichtig naar het zijriviertje en gooide het in het water. Het bleef drijven en even later zag ze een paar visjes in de buurt zwemmen en er kieskeurig aan zuigen. Ze zag de vinnen in het water trillen, het bekje dat op en neer ging alsof ze proefden. Zoals haar vader wijn proefde.

Ze keek naar de visse-oogjes: kraaltjes die haar in de gaten hielden.

Op een middag liep ze vanaf het grote water naar huis. Het was laat in de zomer, benauwd. De rivier hoorde een klein stroompje te zijn; ze was breed en wild, buiten haar oevers getreden. Dat het water zo hoog gestegen was kwam door de aanhoudende regen van de afgelopen weken; de korenvelden in de uiterwaarden waren voor een groot deel onder water gelopen, de korenaren lagen op de grond, zwaar van de regen, platgeslagen door de wind. Weilanden en boomgaarden stonden blank.

Zo was het 's zomers nooit, de boeren klaagden. In de winkels praatten de vrouwen erover dat het van de atoomproeven kwam.

Soms scheen de zon even, dan was het meteen lauw-heet.

Ze liep het bruggetje over van het zijriviertje naar een van de tonnen. Behalve het trage gesis hoorde ze iets anders; er kwam een geluid uit de linkerton dat ze niet thuis kon brengen. Het was een lichtpiepend, gejaagd hijgen. Ze stak haar hoofd over de rand, zag niks behalve de maden en het vlees.

Toen zag ze dat de plakkerige massa tegen de wand jachtig op en neer bewoog, op het ritme van het gehijg. Ze drukte haar borst tegen de rand, boog haar hoofd verder. Hield haar adem in om de stank niet te hoeven ruiken. Ze keek intensief naar beneden, maar kon niet zien wat er aan de hand was. Ze draaide zich om en wilde weglopen.

Ze bleef staan; misschien was het geluid wel inbeelding.

[p. 6]

De zon prikte op haar achterhoofd, het vat hijgde.

Ze keek om zich heen, zag een stok liggen. Ze raapte hem op en liep terug. Opnieuw keek ze over de rand, stak het hout met het puntige eind in de massa. Ze wist niet wat aan wat kleefde. Wel voelde ze dat de punt moeilijk in de vleesresten zakte, elke keer taaie weerstand vond. Het was moeilijk het hout in het vlees te wrikken; ze had gedacht dat de stok als in een pudding naar beneden zou zakken. Dat viel dus tegen: het vlees was taai en zwaar, het plakte in grote stukken aan elkaar.

Ze verbeeldde zich dat met het peuteren het gesis van de maden heftiger werd.

Met het hout wrikte ze een paar stukken opzij, ineens zag ze een harig stukje hout. Ze kon zien dat het niet de huid van een varken was, of van een koe. Ook kon ze zien dat het jachtig op en neer ging.

Ineens wist ze het. Er lag daar een levend beest tussen het rottende vlees, en wat ze hoorde was het benauwde en piepende ademhalen.

Ze was absoluut verbaasd, geloofde zichzelf niet.

Ze bleef kijken.

Ze durfde niks meer aan te raken, de stok stak bewegingloos in de ton.

Ze veegde haar vochtige handen aan haar jurkje af, draaide zich om, bleef staan.

De zon scheen, het was warm. Sommige velden die even droog waren gevallen werden haastig gemaaid, de schoven stonden in hutjes tegen elkaar. Ze hoorde de baggermolens van de grindgaten, aan de horizon werkten een paar boeren op het land. De figuurtjes waren klein en zwart als kraaien.

Ze liep het hekje uit, weg van de tonnen, begon te hollen, ze was bang.

Vlak bij het dorp bleef ze staan.

Ze ging op het open veld in een van die hutjes van stro zitten. Ze voelde de harde stokjes en de volle aren in haar nek en tegen haar hoofd. Het rook er naar grond en naar water, en naar de geknakte strohalmen. Ze zat voorovergebogen, legde haar hoofd tussen haar knieën, klemde haar knieën tegen elkaar. Ze rook aan haar benen, likte er aan. De geur vermengde zich met die van het stro en van

[p. 7]

de grond. Ze sloeg haar armen om haar dijen en schenen. Met een stokje probeerde ze de natte klei tussen de ribbeltjes van haar sandalen weg te krabben, daarna trok ze de scherpe kant van het strootje hard over het vel van haar dijbeen. Er bleven witte strepen achter, die even later rood en paars werden.

Hierbinnen was het donkerder, zachter, buiten was alles hard-wit. Ze zag de zon over de landweg, de plassen, de klei, de stoppels. Verderop het water over de velden, een paard en kar op de dijk.

Ze schommelde met haar hoofd en haar bovenlijf naar voren en naar achteren, naar links en naar rechts. Haar knieën prikten in haar borst.

Er lag een beest tussen het rottende vlees, en dat beest leefde.

Ze kwam uit het stro, liep terug.

Bij de tonnen hield ze haar pas in. Ze zag de stok rechtop in het vlees staan. Ze stak haar hand uit, voelde de stof van haar jurk prikkelen op haar rug. Voor de tweede keer nam ze een besluit. Ze greep het hout met twee handen vast en probeerde beweging in het vlees te krijgen. Het lukte niet. Als ze een stuk darm of huid opzij had geduwd viel het terug terwijl ze het volgende wegtrok. Intussen hield het jachtige hijgen aan.

Ze meende dat het hijgen sneller werd, dat er iets van hoop in klonk. Ze meende ook dat ze een redder was, een soort van heilige, een held. Ze zou het arme diertje uit de ton tussen het vlees vandaan halen. Ze zou het wassen in het water en het daarna mee naar huis nemen, waar ze het kon verzorgen. Als het moest zou ze het met haar blote handen tussen die stinkende massa vandaan halen.

Haar vader zou niet kwaad zijn. Omdat ze zich het lot van dit stervende diertje aantrok.

Het lukte niet. Als ze werkelijk van plan was iets te doen zou ze met haar handen in het afval moeten gaan. En als ze dat wilde zou ze op een verhoginkje moeten klimmen omdat ze met haar armen niet diep genoeg kwam.

Ze overdacht de situatie nog een keer.

Ze kon het beest zo niet achterlaten, ze moest iets doen.

Ze hoorde dat ze hijgde.

[p. 8]

Ze besloot om het maar af te maken. Dat was het beste. Ze pakte de stok met beide handen vast en prikte een paar keer hard, zo hard ze kon in het stukje zwarte vacht dat door het afval schemerde. Maar het ademen hield niet op. Het werd jachtiger, verwijtend jachtiger. Ze prikte nog een paar keer, het hield aan.

Ze werd opnieuw bang.

Nog één keer. Ze zette de stok zorgvuldig op het vachtje, drukte: hard. Ze zette haar volle gewicht op het hout, haar voeten kwamen van de grond.

De punt gleed ergens langs weg en zakte een heel eind naar beneden. Ze viel op haar borst tegen het staal. Ze viel opzij, met haar beide handen greep ze de rand vast. Die was koud en vochtig. Haar jurk bleef haken, scheurde, ze voelde iets scherps op haar huid. Haar voorhoofd gleed over het metaal, schuurde langs een roestvlek.

Ze zat met haar rug tegen een van de paaltjes.

Toen ze opstond kwamen er lichtpuntjes voor haar ogen.

Ze wist zeker dat er iemand achter haar stond, ze draaide zich om.

Er was niemand. Aan beide kanten, tot in de verte was de landweg leeg.

Ze liep opnieuw hard weg, hoorde het geluid van haar sandalen op de stenen, op de natte grond; het plastic tikte nerveus, driftig. Als ze achterom keek zag ze de kringetjes die haar voeten maakten in de plassen.

Toen ze vlak voor het dorp weer stilstond zag ze dat haar jurk was opengescheurd, ze hijgde, hoestte. Over haar borst liep een snee, het bloed stroomde over haar buik.

Ze huilde.

Ze liep naar huis. Ze wist niet of ze tegen haar vader kon liegen over de scheur in haar jurk, over de snee op haar borst. Ze was bang dat hij kwaad zou zijn.

's Avonds zei ze niks toen ze voor hem stond. Ze keek langs hem heen door het raam naar buiten. Hij vroeg het haar nog een keer, ze begon weer te huilen en kon niet meer ophouden. Nog een keer probeerde hij het, hij zei dat ze niet bang moest zijn.

Ze wilde het niet zeggen.

Ze wilde het wel zeggen.

Het ging niet.

[p. 9]

Ze begreep het zelf niet, ze had toch alleen maar iets goeds willen doen?

Hij drukte haar tegen zich aan, dat kalmeerde haar niet.

Ze droomde dat er een zwart vachtje in haar jaszak zat, ze gilde zichzelf wakker.

Hij kwam op de rand van haar bed zitten, wilde net als daarstraks weten wat er aan de hand was. Weer keek ze langs hem heen, zei ze niks.

Nu huilde ze niet meer.

Daarna was het weg, wat ze met haar vader had. Voor altijd. Ze wilde voortaan zichzelf wassen, ze wilde alleen naar bed.

Ze zag de vissers aas uit de tonnen halen, ze hoorde de muziek uit de autoradio van het vrachtwagentje. Ze kwam daar nooit meer om naar de vleesresten te kijken.