De Tsjerne. Jaargang 20

[p. 230]

Sjoerd Spanninga:
Forkenningstocht

De gefoelens en gedachten yn ús lân sille meastepart wol wakker gelyk west hawwe by de Dútske ynfal, mei men oannimme, en hwat de bifiningen yn dy earste oarlochsdagen oanbilanget, hawwe oaren tinkt my helte mear rjocht fan praten, binammen de lju yn militaire tsjinst en de biwenners fan de doelen, dy't de foarste klap opheine moasten. En dat liigde der net om; hja hawwe 't slim genôch hawn, hat wol bliken dien.

By de boargers wie der in machteleaze haet en forbittering, dy't fansels noch sa goed as neat út 'e wei sette koe, mar him dochs al rillegau oppenearre yn in hâlding fan koele distânsje foar de fijân oer, hwer't in djippe forachting efter biskûl gie foar it hiele rotsysteem fan Hitler en konsorten.

Dat lykwols mannich soldaet fan it heilsleger alle respekt hie foar de Ofslútdyk, de deadewei, neffens bar sizzen, wie net sûnder reden, mei men fan tinken wol hawwe.

De skrik siet der al bihoarlik yn, foardat hja dêr by hûnderten weireage waerden.

Mar hoe't it der winliks útseach, hjir yn 'e omkriten of fierderop, koe men net folle oer gewaer wurde. Al wisten party to fortellen, de poepen leine ûnderweis by bosjes yn 'e feart. Mar hwat soe der allegear fan oan wêze? Dêr moast men nei riede.

En om ris mei eigen eagen to sjen, hoe't it der feitlik foar stie, bisleat ik op in middei dy kant ris in ein út to fytsen.

Seldsum-moai sinneskyn waer. As men sa troch de lânsdouwen trape, yn it strieljende ljocht, woe 't jin amper oan dat it oarloch wie, sa fredich lei de wrâld der hinne. It like earder in sierlike maitiidsdei, om simpel fan to genietsjen.

Mar folle folk seach men net op 'e lappen. Ek yn Boalsert gie it stil om en ta. En om't ik nou dochs ienkear op 'e sweef wie, tocht ik by mysels: ik kin likegoed hwat fierder gean, en ris oer Wûns en Koarnwert op 'e kop fan de Ofslútdyk tasette. Eventueel troch nei Harns en dan de oare kant lâns werom. In iensume swalkerij; it barde mar komselden, dat men immen tsjinkaem.

Under Wûns murk men al tekens, dy't wiisden op gewelt. Dus mar gewoan dwaen, oft men hjir thúshearde, yn dizze kontreijen.

Earst by Koarnwert lei der in espeltsje soldaten bisiden de

[p. 231]

wei, dy't tsjin my rôpen. Lykwols, hja molestearren my net en lieten my gewurde, ta myn forromming. Dêr haw ik doe in skoft oan 'e sédyk sitten to mimerjen en dat útsjoen nei de forten fan Koarnwertersân.

It bleau oan wjerskanten rêstich. De Iselmar polske ûnforsteurber en lykmoedich yn 'e sinne om, in blinkende romte, fol fan risseljend ljocht; in pear kobben swierden lustich yn 'e loft of saeiden soargeleas lâns de kust, op hast trochskinende wjokken, as wie der neat to rêdden.

Men soe maklik weidûzje kinne yn dizze sfear fan rêst en frede, hjir oan 'e dreamerige wetterkant. En dochs siet der hwat binearjends yn dy kalmte. Hwant men wist, hjir leine op dea en libben twa machten foarinoar oer; de driigjende stilte koe samar ynienen wreed oan flarden skuorre. Mar de fjûrmounen dienen der it swijen ta, as stiene hja ek ûnder de bitovering fan dizze foarjiersdei.

Doe't ik wer ôfstiek, soe de reis op 'e kop fan de Ofslútdyk ta, mar dat wie ho! Hwant in eintsje fierder hold in wachtpost my oan en hiet my hastich werom to gean. ‘Sie wollen zurückfahren, ja?’ It wie in bifel.

Men krige de kâns net en kom hjir foarby, koe 'k skoan fornimme. Dat der bleau my gjin oare kar en set mar wer op hûs oan.

De jouns kaem it birjocht fan de kapitulaesje. En dêrom sil my dit noait forjitte: fanwegen it bombardemint op Rotterdam.

It martyrium fan dy wanhopich brânnende stêd moat sahwat om 'e selde tiid west ha, doe't ik dêr yn myn ientsje oan 'e sêdyk siet to suffen...