|
| |
| |
| |
Trinus Riemersma:
In snein
Pang! klonk it skot: de mosk saeide fuort oer de dakken. Stadich liet de jonge de buks sakje en laedde op 'e nij, mar foar't er in oare proai ûntdutsen hie, briek de efterdoar iepen mei Tryn.
- Smoarge jonge, bist net wiis! Fuort dat ding! Op snein!
De jonge snúfde en rattele mei it doaske mei kûgels.
- Hearst my net! Hwat meije se wol tinke!
Hja pakte hwat út 'e keuken dat se miskien helje sillen hie. By de doar bleau hja in momint stean en gyng doe de keamer yn. Men hoegde ek net altyd to praten om dochs gesellich byinoar to wêzen, de manlju loeken tofreden oan in sigaer en Wytske wie it oan to sjen dat hja genoat fan de rêst. Hja presintearre koekjes.
- Noch ien?
- Twa is in pear, nou?
- Jo, Halbe. Hy naem twa koekjes.
- Oebele! Hy naem twa koekjes.
- In koekje dat heart der sa by op snein, sei Wytske.
- Jawis, sei Oebele, op snein.
Hja bipluzen mei smaek de koekjes en dienen it har skoan oan tiid. Tryn stoarre oer it stek fan de buorren dat hja sjen koe. It wie fansels neat stilder as oare sneintomiddeis en dat suterige hok neist dy rûchskerne hie der al har libben al stien. Wie it net in moaije snein mei de bisite? Hja draeide har wer nei de keamer ta.
- Ik ha der dochs sûker yn dien?
- Ja hear, sei Wytske, ja, dat sit der yn.
- Oars is 't gjin drinken nou? kaem Oebele, of eh...
- Né hear, ik mei ek graech hwat sûker, sei Halbe.
- Der binne guon, dy hawwe it leaver sûnder, mar dan hoech ik it net, en jo ek net, fornim ik wol! Hja knikten inoar tige iens ta.
Elkenien siet fansels to thédrinken, it wie noch gjin tiid foar de slach-om en boppedat lokke it waer net út.
- 't Is fris, sei hja tsjin Wytske dy't ek nei bûten seach, gjin kuijerderswaer.
- Sit hjir oars hwat libben yn 't doarp?
- Wiswol, sei Tryn, hjir giet wol hwat om, nou Oebele?
- Seker, sei Oebele, jaseker, eh... ja!
| |
| |
- Och ja ju, sei Halbe tsjin syn oarehelte, yn elk doarp is wol hwat to dwaen.
Tryn geat jitris thé yn, en hja waerden it der nei hwat hinne en wer praten oer iens dat dûmny moai preke hie en dat der wol folk yn tsjerke wie.
Oebele knikte doe't in man oan oare kant de strjitte foarby roun.
- Auke, sei Tryn sêft.
- Nei Boukje?
Tryn knikte yn harsels.
- Kunde? frege Halbe. Tryn seach it rút út.
- Né, nokkere Oebele, dat net.
- Eh...? sei Halbe.
- 't Is hwat in apartenien.
- Net alto-alto?
- Nou, dat soe 'k net sizze doare, marre, ja, hy is hwat eh... nou ja.
- Ja krekt, sei Halbe, hwat oars as gewoan hinne en wer. Hy knikte nei syn wiif. Sanent as Germ tink!
- Halbe! sei Wytske, skealik laitsjend.
- Nou, dat mei ik dochs wol fortelle. Dy jonge, in jier of tweintich sil er wêze, dy hie it lêsten wer moai! Gie er by âlde wyfkes lâns en joech him út foar dokter. Guon leauden him ek noch, dat wie 't moaiste!
- Hwat die er dan? frege Oebele, en waerd op itselde stuit read. Oars hienen hja faeks wol lake.
- Ja, ja, sei Halbe op 't lêst, en doe glimke Oebele ek sa hwat.
- Luertske is nammers ek in nuverenien - in âldfaem, in snjit âlder as wy, wennet ek by ús. As jonge bazen hienen wy ús nocht der al oan. Dan hie se lange manljusûnderbroeken oan ûnder de hoazen. 't Wie gjin gesicht. Hu-hu.
- Se hie sa'n swier lûd, as in kearel, en dan hie se manljus-ûnderbroeken oan, en dat koenen jo fansels bêst sjen troch de hoazen hinne. Hu-hu.
De jonge kaem der yn en gyng sitten. Tryn seach him wol.
- In koekje helje jong? Sjoch.
- Jo hawwe nuvere figueren op in doarp, in frommis dat har oanklaeit as in man, sei Halbe jitris, sêfter nou, hu, ja. Mar ik mei wol oer sokken, se bringe hwat libben yn 'e brouwerij.
- Silst de buorren net ris op, jong, rôp Tryn. Hwer binne dyn maten?
De jonge grommele hwat, syn tinzen wienen noch by de buks en dy forhipte mosk dy't er missketten hie. It fûgeltsje
| |
| |
wie oer it hok weiwurden. It wie fuortflein oer it stille doarp. Der wienen fierderop gjin buksen en gjin katten, allinne by in sleat griemden in pear skoaljonkjes om, mar dy taelden net nei him. Hja sloegen mei stiennen en modderkluten op in pit dy't yn it wetter dreau, sûnder resutaet oant nou ta.
- Ah, sei de iene, wy moatte him mei in stôk nei de kant to helje. Hy stoude de dyk oer om in twiich út 'e wylgebeammen to brekken, mar foar't him dat slagge wie, waerd er werom roppen troch syn maet.
- Wol fordomme, nou moatst ris sjen!
- Hwatte? Hwat is der?
- Ik haw in heel stik blabber oan 'e mouwe.
- O heden, ha-ha, hwat sil jim mem bliid wêze.
- Frek dou mar. Kin 'k it net ôfwaskje by de sleat?
- Kinst better droegje litte en dan ôfrosse.
- It droeget ommers neat.
Hja slinteren fuort, de hannen yn 'e bûs.
- Ik woe dat ik de overal oan ha mocht.
Hja gyngen yn it finsterbank fan in leechsteand hûs sitten.
- Soe Harm noch komme?
- 'k Wit net.
- Hy soe de bal meinimme, ûnder de jas, sei er.
- Dat wurdt dochs neat. Hy sprong út it finsterbank en smiet in stik hout nei de wetterplasse dêr't de mosk by om hipte. Sille wy fuort?
- Hwerhinne?
- Hm. Hy gyng wer sitten.
Hja groeten in man dy't de buorren yn gyng tige lûdroftich: Auke! De man roun har mei in wifkjend knikje foarby. Der kamen giele kroltsjes ûnder syn pet wei en de jas wie feal oer de rêch. Foar de greate hege ruten fan de pastorij naem Auke de pet ôf, lykas er alle sneintomiddeis plichte to dwaen, as er lykme-allinne troch de buorren roun. It doarp hie gjin weet fan syn freonskip mei dûmny, dokter en master, en Auke praette der ek noait oer. In oar soe der dochs net by kinne dat hy de fjirde man wie fan de greate fjouwer. De greate fjouwer, glimke er faek by himsels. Der wie in ûnmiskenbere ienzens, alle sneintomiddeis wer, as er foar de pastorij lâns roun en troch de musisearjende manlju groete waerd. Nou klonk der lykwols gjin muzyk, dûmny siet by de tafel mei de hân oan 'e holle en seach him flechtich oan; dokter hong efteroer yn in stoel. Master hie net komme kinnen, hie dûmny niis sein. Hy moast earne hinne, mar hwerhinne... nou, it wie dûmny ûntsketten. Yn alle gefallen, by kaem net.
| |
| |
- Wy kinne togearre, sei dokter, dan nim ik de piano.
- Och né, lit mar, twaresom is 't neat wurdich. Hy pluze oan syn noas en syn mansjetten.
- Ik haw heard dat Visser sollisitearre hat. Witstou der ek fan? Dûmny gyng rjochtop sitten: Hen? Né, dêr wit ik neat fan. Dat hie er dan ek wolris fortelle kinnen.
- Miskien wit er it sels net iens, 't kinne bêst praetsjes wêze, rôp dokter, wylst dûmny nei de kast roun om sigaren. Dat witst sels wol hoe't soks giet, as der mar in pear frjemden yn tsjerke komme, makket it folk der in harkkommisje fan.
- Hoe bidoelste?
- De lju sizze sa gau hwat, dat bidoel ik.
- O, sei dûmny. Hy biet de punt fan de sigaer en stiek him oan. 't Is al sa, as er fuort wol, moat it nou, by wurdt in dei âlder.
- Hy is ommers neat âlder as wy, sei dokter.
- Nou né...
Fansels wie it neat net frjemd dat er him wurch fielde, hy hie twakear preke en de hiele wike húsbisyk dien. En dan doarst sa'n widdou Meijer jin ûnderweis nei tsjerke ek noch oan to sprekken oft jo hast ris kamen: Dûmny moast de widdouwen net forjitte! Hja koenen dochs net fan him freegje dat er nachts en deis yn 't spier wie? Hawar, der moast fan 'e wike mar in set fan wêze, goedbisjoen hie it minske der ek net folle oan. Allinne de snein briek har ientoanich bistean, hja toffele twaris nei tsjerke ta en oerdeis kaem har broer om thé. Dat wie al jierren regel: hja moast hwat taforsjoch op him hâlde, by wie altyd in nuodlikenien bleaun. Noait hied er hwat kwyk west, dêr siet er mar op 'e stoel, en fan 'e middei hie er fansels wer by de tafel sitten to slûgjen. Hy hie better nei tsjerke gean kinnen, dêr wie syn plak, dat wist er dochs wol? Dûmny hie krekt sa moai preke, hielendal nei har hert. Dat men net altyd jachtsje moast nei mear, mear. Ja, sa hie er it sein, en de earms nei him ta helle: mear, mear. Fan lju dy't sa slij wienen nei jild, en doe hie er de tsjerke ris oersjoen - Gjetsje koe it mar yn 'e bûse stekke. Men moast tofreden wêze mei hwat men hie en hwat men wie. De Hear frege fan de minsken dat se har ienfâldige plicht dienen en trou wienen yn it lytse. Dan soe Hy ienris sizze: Oer net folle hastû trou west, oer folle sil Ik dy sette. Dûmny sei it sa moai.
- Auke! dou harkest net iens.
- Jawol.
- Hwat sei ik dan?!
| |
| |
Hja sei sa folle, al har libben hie se praet, praet. Auke dit, Auke dat.
- Sjochst wol, dou hast net harke. Hiest better nei tsjerke gean kinnen.
- Dat hàst al sein.
- O, tsjong, dus dat hast wol heard. Hm. Wolst noch thé?
- Né.
- Hwatte? Dou hast noch mar twa hawn.
- En hwat soe dat?
- Hwat dat soe! Hwat dat soe! Dou krigest altyd trije, net?
- Jit dan noch mar ien yn.
- 't Moat net in gunst wurde, hear, ast net mear hoechste, dan giet it oer. Nou?
- Ja!
Sa wie er nou altyd, sleau en stadich, en ek noch in wize mûle jaen. Hja geat him syn thé yn. Hja bisocht it altyd wer yn goedens, mar hy woe noait oannimme.
- Dûmny sei, wy moasten útstige boppe ússels. Hy sei, wy moasten it fan boppen forwachtsje, dat eh... Auke, harkje nou! Sa kin 'k it dy net fortelle. Wy hoegden eh... ja, sa wie it: Wy hoegden net oeral hinne to gean om de frede to sykjen, wy moasten omheech sjen, dêr is ús takomst. Wy moasten los wurde fan de ierde.
- Soa, sei Auke, sei er dat.
- Is dat nou alles hwatst sizze kinst?
Hja sette de thépot fan it ljochtsje. Bûtendoar forskynden de kuijerders, de fammen hienen de simmerklean noch oan, en sokke bleate skonken.
- Och, dêr rint Tetsje ek wer, dat stumper.
- Hen?
- Tetsje, sei 'k. Och dat witst ommers wol, dy fint hat it útmakke. Welja, wol in jier of seis ha se meiinoar west en nou hat er har sitte litten. Sa'n fint! 't Is to hoopjen, dat noait wer in frommis mei sanent wol. 't Fanke hie har der hielendal nei set.
- Och ja, sei Auke, sa giet soks.
- Ja, dat silstou wol witte, sei hja, hoewol't hja dêr fuortendaliks spyt fan hie, mar by koe ek noait hwat gefoel foar in oar opbringe.
- Tryn mei in frommis. O, dêr wie se fan 'e middei mei yn tsjerke, en Oebele mei in man, jawis. Dy Tryn, hoe't dy oan Oebele hingjen bleaun is, ik wit it net. Se koe oars wol feinten krije, mar gjinien wie seker goedernôch. Auke! net sa fûl mei dy piip, dat jiskebakje bin 'k wiis mei.
| |
| |
Hja seagen hoe't in stel skoaljonges mei stokken en stiennen in houn opjage. It bist wist net hwer't it keare moast en sigesage oer de strjitte. Doe't hja master yn 't each krigen, lieten hja de houn slûpe, hoewol't master gjin erch yn it gedoch hie, yn bislach nommen troch syn prakkesaesjes. Se hienen fansels leaver sa'n snotnoas mei hwat nijmoadrige theoryen yn 'e holle. Hy trêdde mei lange stappen troch de buorren, hwerom't er gnyskjend efternei sjoen waerd troch de hoekepraters.
- Der koe wol brân wêze.
- Net to hoopjen, hwant de âld spuit is forruostke.
- Hwat seiste! Hy die it in jier of hwat lyn mei dy skoarstienbrân noch bêst.
Hja skôgen de loft mar ris, om't it gefal fan Minke, dat in knaep op bêd wêze moast, fan alle einen en kanten bisjoen en bipraet wie.
- Soe der wetter komme?
- Ja, sei ien, 't is wetterkâld, der komt wetter.
- Gjin kwestje fan, 't bliuwt droech!
Hja skôgen jitris de loft, mar dy joech gjin útslútsel, nammers, der skeat har ynienen in houn tusken de fuotten. It bist hie in buske oan 'e sturt, dat ien fan de manlju der ôf helle en de dyk opslingere, foar it ploechje jonges: Skamje jim jim net?
- Se koene Tetsje better in buske oan 'e sturt bine, sei in oar heallûd.
De jonges dangelen noch hwat om, en sakken op it lêst sjoelfuotsjend ôf. Doe't hja lykwols Auke yn 'e kiker krigen, stieken hja de koppen byinoar. Fluch rounen hja oan in dwersstrjitte to en bleauwen dêr stean to wachtsjen oant er njonken har wie.
- Auke Himdstra! Auke Himdstra!
Auke stie even forstuivere stil. Hwat mankearre dy bern! Doe't er fierder gyng, bigoun it skellen op 'e nij. Hy genearde him om't syn freon master Visser, dy't der oanrinnen kaem, it geskel bêst hearre koe. Hja moasten inoar wol groetsje.
- Master.
- Hèmstra! In kreas artikulearre è en in hiel fyn glimke.
Auke seach oer it skouder, krekt lykas Visser. Auke draeide him it earst wer om. Hy loek de rêch rjocht en seach op, en fansiden. Tryn-en-dy by de bushalte hòegde er ek net to groetsjen, hwant Tryn wiisde de oaren tafallich krekt op in skeansakke harkenieltsje.
- Joun, sei er by wize fan ekskús tsjin de hoekepraters dêr't
| |
| |
er hast boppe-op fleach.
- Auke! De thé ek wer op?
Hy roun mei in knikje troch, alteast dat wie de bidoeling.
- Hwat tinkt jo, Auke, soe der wetter komme?
- Ja, sei er, der komt grif oar waer.
- Jim hearre it, mannen!
Hy stie yndied stil, en nuvergenôch midden tusken de manlju yn.
- Hwat seistou niis fan Jurjen-smids Minke?
- Nou, sa't ik sei, wy sieten by Douwes en wy hienen elk ien foar ús, Jurjen en ik - miskien hienen wy ek al ien op.
- Dat sil't wol!
- En doe sei ik tsjin Jurjen: Hoe is 't mei Minke, meist noch wolris? En doe sei er: Minke, sei er, dat is in knaep op bêd.
- Ha-ha-ha, né, Minke hat noait bang fan manlju west.
- Mar Jurjen sit der mar raer ta, deis foar 't fjûr en nachts foar 't fjûr. Hy is ek sa meager as kramtried.
- Jo ha noch de wiiste west, Auke!
- Ik woe tominsten leaver yn Auke syn skuon stean as yn Jurjen sines!
- Joun, sei Auke, doe't er in gat seach. Hy stoep foarby de swarte heechhertige ruten fan de pastorij en woe ynienen de dyk oer, mar hy bleau stean foar in fytser. Wilens murk er dat der minsken nei him stienen to sjen. In troepke bern dat geijend de buorren op kaem, hold op fan mâltjirgjen. Hastich roun er fuort, it doarp út. Hy gyng fan it trottoir ôf om in espeltsje jongfeinten hinne.
- Auke! waerd der roppen.
Ien treau him hwat yn 'e hân: Sjoch Auke, in pakje foar jo, asjeblyft.
- In pakje?
- Ja!
De feint kearde him de rêch ta. Hy stie mei it swiere pakje yn beide hannen, gyng doe hurd fuort. De lêste kear hienen it sigaren west, dy't er fan har krige.
- Bliksem, Hemstra, sjoch út jou doppen!
Auke forlear omtrint it lykwicht, doe't dokter tsjin him oanbotste. Hy seach him efternei wylst er syn pakje fan 'e groun socht. It brune papier wie wiet en skeind. Hy koe net langer tiid dwaen, en skuorde it papier stikken. Doe bigoun er wyld to laitsjen en keilde it pakje de dyk oer, ûnder in hage, dat in mosk kjel opspatte en yn in beam bisocht to kommen. Mar hy dûkele oer de kop en kaem op 'e dyk to lânne. Syn lofterwjok woe de hiele middei al net om lyk, en de pine
| |
| |
makke him it fleanen hast ûnmooglik. De swiere stappen dy't er hearde, jagen him lykwols fierder. Hippend en fladderjend flechte er it doarp yn. Doe wienen der allegear minsken foar him. Hy moast fansiden; dêr wienen huzen. Yn in lêste ynspanning kaem er omheech en bisocht hâld to krijen oan in daksgoatte, mar by saeide tsjin 'e groun. Jitris fleach er op, bilânne yn in finsterbank, fladdere hinne en wer foar in pear greate swarte ruten.
- Dou dêrre, fordomme, dou mei dyn moaije praetsjes!... Der klonk gerinkel fan glês, de grouwe klinkert hie in sponning rekke en foel mei in klap op it trottoir. Midden op 'e strjitte stie Auke, en om him hinne it doarp. It wie deastil. Syn hân hong slop. Hy draeide him om en syn eagen glieden oer it folk. Der wie in gemompel fan: Nei hus, en: Ite. De rigen waerden tinder, like hurd as de minsken kommen wienen, weagen hja ôf, rêdder en rêdder, oant der noch twa foar him oer stienen: in man dy't forgees bisocht syn frou mei to loatsen. Hja makke har los en kaem op him ta.
- Hwat ha wy nou, Auke? Moat dat nou sa mei dy?
- Ik bin âld en wiis genôch om op mysels to passen, Tryntsje. Ik bin acht jier âlder as dy. Acht jier, dat forskil is to great, Tryntsje, en boppedat...
- Auke!
- Gean him efternei, ju. Toe, gean him efternei! raesde er oerstjûr.
Hja kearde har om en tippele rêd fuort, har man op 'e side. Auke seach nochris om nei it stikkene rút. Lyts en âldsk strompele er it doarp út, dat al ringen bidutsen waerd troch in fize sédamp. In wiete kjeld spoeke troch de lege strjitten en de forlitten buorren. Yn it rút fan de pastorij siet in gat, op it trottoir leinen in grouwe klinkert en in deade mosk.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd