De Tsjerne. Jaargang 18

[p. 330]

Tsjits Peanstra:
As Irene komt

Mei in ellindich gefoel waerd ik wekker. De tonge lei my as lear tsjin 't forwulf en ik hie oanstriid om to koarjen, mar dat bikaem hwat doe't ik de eachlidden wer sakje liet en sadwaende joech ik my del, heal en heal yn 'e slomme. Der wie hwat mei my bard, it wie oars as oars tocht my, mar hwàt? Ik twivele der net in momint oan dat ik yn in sikehûs lei mar hoe en hwerom bleau in fraech dêr't ik gjin antwurd op wist. Op 'e nij die ik de eagen iepen en ûntdiek lofts boppe my in flesse, in flesse fol bloed, like my ta. Doe fornaem ik dat myn earm fêstboun op 'e rânne fan 't bêd lei. It kaem my nammers fóar dat ik alhiel fêstsnuorre wie. Wer sleat ik even de eagen; doe fielde ik dat immen oer my hinnebûgde en in stim sei: Binne Jo wekker?

To wurch om hwat to sizzen, mar to nijsgjirrich ek om neat to sizzen, frege ik lústerjend hwat der mei my bard wie. Ssst... sei de stim, en ik waerd neat wizer. Op 'e nij sonk ik wei yn in skimerich neat, hoelàng wit ik net, mar op in stuit kaem ik, nei de siken gapjend, wer út it neat omheech, as in dûker dy't lang, to lang ûnder wetter forkeard hat. Stiif en stram oer alle lea, mei in hân dêr't ik gjin macht oer hie en dêr't nou samar in flessefol wyt guod boppe bongele wist ik my - mar hweroan en hwerta? - oerlevere.

Doe seach ik de suster by 't fuottenein stean. Nej't ik de wynbrauwen oploek krige ik to hearren hwat ik by mysels al útmakke hie: ik lej yn in sikehûs. Hwerre? hearde ik mysels sizzen. Yn it algemien sikehûs to H., sei de suster. Op 'e nij sonk ik yn in dûnzen dize, mar wer wekker wurdend wist ik hwat ha sein hie. En ik wist mear. Ik wist ek dat Irene en ik togearre mei fakânsje nei de Harz soene, fjirtjin dagen lang, en dat wy dêrta de koffers ynpakt hiene, alhiel yn opwining, sa't dat giet.

Hwer is Irene?! rôp ik, en ik waerd kjel fan myn eigen lûd.

Ssst, ssst... Jo meije Jo net opwine... joun komt Jou man, sei de suster.

- Myn man?! Myn man, sizze Jo?!

- Ssst... mefrou moat har mar rêstich deljaen, hy komt sûnder mis. Niiskrekt hat er noch foar de telefoan west en frege hoe't it mei Jo wie.

Mefrou... mefrou... hearde ik dat goed? Ynienen bisprong my in ûntsettend gefoel... ik wie gek. Yn myn razende eangst

[p. 331]

bisocht ik wer hâldfêst to krijen oan de dingen om my hinne. Ik socht nei fêste punten yn myn ûnthâld en op 'e nij dûkte Irene wer op en hearde ik mysels roppen: Hwer is Irene?! Der kaem gjin andert, mooglik wist de suster it net. Hja tilde it tek op en in koarte skerpe pine makke my dúdlik dat ik in spuitsje krige. Penicilline, sei hja ûntskuldigjend.

- Penicilline?

- Ja, tsjin ynfeksje, Jo binne operearre.

Operearre? Ik wie dus operearre? Hwerom, hweroan? Op 'e nij taestte ik myn ûnthâld ôf, en op 'e nij kaem Irene my foar de geast. Irene en ik, wy soene togearre nei de Harz. Wy Setten bipakt en biladen nei 't stasion. En doe? En doe...?

Hwat koe der bard wêze? In ûngelok, in...? Der wie in vacuum... jitris, wy soene nei de Harz... wy soene... wachtris... de freeds gyng ús fakânsje yn... in dei earder hiene wy ús plannen oer en wer forteld: Dykman soe mei syn faem in fytstocht troch Oerisel en Gelderlân meitsje, Van HiLten soe mei de húshâlding nei 't eilân, lyk as alle jierren. Irene en ik, de juffers, sei de baes altyd gekjend, wy soene nei de Harz, firtjin dagen kuijerje en sinnebaeije; lyk as it juffers fan om 'e fjirtich paste, hie Irene der noch ironysk oan tafoege. De baes sels soe... fordeald noch oan ta, ik wie net gek, alles stie my klear en helder foar de geast! Ik seach it dúdlik foar my hoe't Irene, ûnderweis nei 't stasion, noch foar in winkelrut stean bleau en de koffer delsette om har sjaeltsje rjocht to lûken. Even letter stieken wy it plein oer en doe... Ja, hwat doe? Hawar, as Irene kaem, en hja soe komme, dat stie fêst, dan koe dy de saek wol ophelderje. Mar stel dat hja àl op reis gien wie, de reiskosten wiene ommers al yn 't foar bitelle... Né, sa mocht ik net oer har tinke.

Soene wy dat jild kwyt wêze? Né, né, ik wist dat der hwat yn 'e folder stie oer bisûndere gefallen fan bihindering. Mar jilde dat ek foar Irene? Op dat stuit kaem der in dokter by myn bêd. Hy knikte my freonlik ta, naem de pols op en kontrolearre it forbân. It seach der neffens him pykfijn út, de drain lekte hwat, mar dat koe gjin kwea. It infuus koe der ôf en as ik net mislik wie, mocht ik hwat drinke. Ik frege mar net hwerom't ik operearre wie, hy mocht ris tinke dat it my mealde en dat woe ik net heal.

Hy seach my bimoedigjend oan en sei dat myn man straks even by my sjen mocht. Ik soe my omtrint forprate, mar koe my noch krekt ynhâlde. It soe fansels wol bliken dwaen dat ik net troud wie. Hy wie grif mei in oar yn 'e war en helle de gefallen trochinoar, sa soe 't wol wêze.

[p. 332]

Twa kanjers fan stiennen, gjin wûnder dat dy Jo pleagen, sei er. Hy liet my in fleske sjen mei twa stiennen der yn. Galstiennen? It woe my mar amper oan. Nea hie ik earne lêst fan hawn en boppedat... wy wiene dochs ûnderweis nei 't stasion sa fris as in nút, beide. As it wier wie hwat dy dokter sei, moasten der foto's makke wêze, tocht my. Nou, dy woe 'k dan wolris sjen. Mar gekheit allegearre, soks kaem jin samar net ynienen ûnderweis nei de trein oer. In hertoanfal, in oerhael, ja, dat koe elk mooglik oerkomme, mar galstiennen...

De dokter fordwoun ûnderwilens en ek de suster gyng de keamer út. Ik waerd hwat slûch mar ynienen skeat ik mei in skok oerein, alteast foarsafier't ik oerein komme koe. In forskuorrende gedachte bisprong my: Hja hâldden my foar in oar, der moast in forwikseling west hawwe mei immen oars, of mei de temperatuerlist dy't, dat wist ik, op it fuottenein fan 't bêd hong. Hwat namme soe dêr op stean? Hwaens namme? Hawar, ek dat soe Irene wol ophelderje. Fannijs dûkte ik yn myn ûnthâld. Dykman, Van Hilten, de baes... de koffers, it winkelrút, de sjael fan Irene...

Der kaem in man yn 'e keamer, ik seach troch de teisters boei er hoeden op my ta teante, de hoed op 't bêd lei en him foardel bûgde om myn hân to tútsjen. Ik knypte de lippen stiif op elkoar om my net to forrieden, ik woe witte hoe't it fierder útpakke soe, mar stelde boppedat fêst dat it my net alhiel ûngefallich wie. Tagelyk siet der hwat yn dat my de huver oer de rêch jage, hwat lugubers, né, better sein, hwat makabers. Stel dat syn frou omkaem wie en my, grif in dûbelgongster, trocih it forwikseljen fan de tempkaert foar syn frou houd.

Hy stie wer oerein en seach grif dat ik de eagen net alhiel ticht hie, hwant hy sei: Dokter is tige tofreden, hast ek pine?

Mar dit is in for..., fierder kaem ik net. Hy lei my de hân op 'e mûle. Net prate, net prate... ik bigryp it wol fanke, sei er. En hy forfette: Dou bist se kwyt, it komt allegearre wol goed, soks moat syn tiid hawwe. Ast aenst wer thús bist...

- Mar eh...

- Net prate, as alles bliuwt sa't it nou liket, sei dokter, meije de bern joun ek efkes by dy sjen.

Ik skodholle, mar koe gjin wurd mear útbringe. Ik moast aenst mei de haedsuster prate, as er fuort wie; dit koe sa net trochgean...

Hy siet mar by my, myn hân yn sines, en glimke my bimoedigjend ta, lyk as de dokter. In skoftsje letter sei er: Ik meitsje it mar net to lang nou, dou sjochst my fanmiddei wer. Doe

[p. 333]

treau er de mûle hoeden op myn foarholle, en roun mei de hoed yn 'e hân nei de doar. Oant fanmiddei, sei er, de doar hoeden efter hun tichtlûkend.

Ik taestte nei de skille mar koe dy net fine. It hert sloech my foar de kiel, en dochs... Ik bisocht wer hwat oarder yn myn gedachten to krijen en bitrape my der sels op dat ik it yn wêzen wol ynteressant faun, al bleau it fansels in absurd gefal. En hwat mear ik der oer tocht, hwat mear oanstriid ik krige it spul troch to spyljen. Ik koe it op 't lêst ek net helpe dat se my foar in oar houden.

Doe't de suster der wer yn kaem, sei ik neat. Ik slûge sabeare hwat, mar spile myn spul fan fantasy en werklikheit. En hieltyd op 'e nij fielde ik syn lippen op myn hân en holle. O, dou blei, tocht ik, mar ik fantasearre troch. Hy wie in kreaze man, in bytsje keal al, mar o sa jong fan postuer en gesicht. Hy wie, hy wie...

Ik moet yn 'e sliep rekke wêze, nei't de suster my hwat drinke litten hie, hwant ynienen stie er by myn bêd.

Hwer bleau Irene nou? Irene koe alles ophelderje.

Ik biseach de blommen dy't er my meinommen hie. Prachtich, liet ik my ûntfalle en tagelyk bitocht ik, hoe slim it foar him wêze moast as er aenst ta it bisef kaem dat ik in oar wie.

Ik seach hoe't er my as in foreale feint oanseach en ear't ik der op bitocht wie, sei ik: Mar goede man, dit is in forsin, in forskriklik misforstân, ik bin net...

Stil, stil, dou bist hwat yn 'e war fanke, sei er. Dat is wol gauris sa nei sa'n operaesje. It liket nuver, mar syn wurden klonken my as muzyk yn de earen. Ik liet de eachlidden sakje en naem him tomûk troch de teisters op. Hwat soe it moai wêze as net hy, mar ik my forsinde en hwat hearlik moast it wêze om troud to wêzen mei sa'n man, mem to wêzen fan syn bern. Op 'e nij naem er ôfskied en de hiele middei wie ik bûten mysels fan lok en emoasje. De jouns mocht ik even mei de fuotten bûten 't bêd en dat bracht my wer hwat ta mysels. Ik wie hast safier om to tinken dat dy man der noait west hie, dat it in dream west hawwe moast, in hallusinaesje.

Mar doe ynienen kaem er der yn mei twa bern, in jonge fan sahwat tolve, in famke fan likernôch acht jier. De bern rôpen mem en woene daelk op my ta stouwe. Mar hy houd harren tsjin en moanne harren om stil to wêzen. Hja seagen nei it fleske mei de beide stiennen. Ik bisocht myn hân omheech to krijen en woe harren oanreitsje, mar it slagge my net.

Stil mar, sei er, it komt allegearre wol wer klear...

Ik sakke wer yn it tsjuster wei, in aeklik tsjuster gat...

[p. 334]

Doe't ik wer bykaem wiene hja fuort. Mar de oare deis stiene hja wer by myn bêd. Ik bigoun to praten, it wende al hwat. Dat koe fansels sa net bliuwe, as Irene kaem soe alles opheldere en út wêze.

Twa dagen letter kaem der famylje, ik koe har nammen net, mar dat waerd oan de situaesje taskreaun. En sa wie der alle dagen hwat oars, ik, dy't gjin famylje hie, siet midden yn 'e famylje. As Irene kaem, dan kaem èk de moard út, dat lei yn 'e reden. Mar salang't Irene weibleau soe ik myn rol spylje.

Fjirtjin dagen letter mocht ik nei hûs. Se hellen my mei har trijen op yn in beige wein. De bern fleagen my om 'e hals en alles like echt en wier. Yn in frjemde strjitte en foar in frjemd hûs stiene my frjemde minsken op to wachtsjen. Wolkom thús, buorfrou, seine hja. Ik fûstke mei harren, it fleske mei galstiennen yn de lofter hân. Nou moast Irene ris komme, tocht ik.