De Tsjerne. Jaargang 18
(1963)– [tijdschrift] Tsjerne, De– Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 240]
| |
T. Bylsma:
| |
[pagina 241]
| |
tsjinne him hieltyd wer oan. Brokstikken fan dy dream: muorre, altyd mei izeren punten, in man yn 't swart, in frouminske sa heal biskûle tusken blêd en tûke, it wiene de attributen, dy't op ûnderskate fan syn doeken werom to finen wiene. Yn 'e hoeke fan 'e keamer stie op 'e ezel in stik dêr't er mei dwaende west hie. Noch tige yn 't bigjin, in taesten en sykjen. It foldie him net, it stûke, it kaem him weardeleas foar. Howol fleurich fan aerd, wie sa'n mistreastige rite him net frjemd. It wie in soarte fan ûngeduerigens, dy't him ek wer fan dit sté fordriuwe soe. Sa net, it joech krisis en striid. De iene yn him liet de moedfearren hingje, like lamslein, as wied er fan de waermte bifongen; de oare puonde oan dat der foroaring komme moast, oars soe it skeanrinne mei Piter Hoytema. Faeks wied er to folle oan him sels oerlitten. Dan koe it him wêze oft in fatum him hjitfolge. Soe syn libben op in katastrofe útrinne? It soe mûlk net iens it slimste wêze, tocht 'm. Yn sa'n rite as syn wrêld, nei 't like, stil stie, wylst oaren grif wol soargen mar ek beuzichheden mei doel fan bistean hiene, koe it him wêze dat er útskeakele wie. De ûnderstelde oerstalligens, dy't er him sels optwong, siet him dwers. Selskip of fordivedaesje sykje hie syn útfallen, koe in remeedzje wêze as it net socht mar foun waerd. Fêst stie dat him op dit stuit de sfear bineare. De dakken, dêr't er op út seach... Hy woe de romte, it wide fjild, fuort, út de stêd. It wie net fan juster of hjoed, it kaem net fan dizze waerme dei dat er op dizze stêd útsjoen rekke. Yn it earstoan hied er it skoud op syn swalkersaerd, dat him nearne mei rêst liet. Hwat lette him om op 'e nij de wrâld yn to sjen; tagelyk eange er om dreaun to wurden fan in tsjustere macht, altyd fierder, aloan sykjend, fan stêd ta stêd, en nea de rêst to finen, dêr't er soms nei langje koe. Piter Hoytema, skilder fan 'e midsmjitte, ivich omswalkjend as in Ahasverus, dêr't gjin rêst foar weilein is. En dochs: it hie hjir ienris goed west. Mar doe wie it gjin simmer, tocht er, en forgeat dat er twa simmers op dit sté tahâlden hie. Letter, mûlk folle letter, soene de goede tiden opjild dwaen. Hoe hie it hast ek wer west? Syn prakkesaesje gie tobek. Dêr stie in streep en hjir soe wer ien stean. Sa waerd syn libben fordield yn haedstikken. Op in neidei yn 'e lette hjerst wied er hjir yn dit stedtsje oankommen. It hie west as op safolle oare plakken, dêr't er op libbens trochreis fortoeve. In feilige haven, en it witten dat soks bistie, ja, dat er der hast op rekkenje koe - it mocht dan wêze foar in biheinde tiid - | |
[pagina 242]
| |
joech him moed. It like wol dat er forwachte waerd. Hy, de iensume swalker, skikte mei oan as in wolkomme gast, sa as er mei oanskikt wie op in lette winterjoun yn ienlike boerehuzings yn 'e Kempen. Dit hjir wie de stêd, dêr't de minsken deun opelkoar libje, mar de iensumens faek it greatst is. Lykwols, it wie goed. In smûk plakje by waerme hurd wie de skrouske pylger tapart. Yn lytse rounte, dêr't er hjir opnomd waerd, wie drok petear. In hannelsreizger, in boekhâlder, in radiomonteur en, sa goed it him foarstie, noch immer. Hy wist net hwat dy fjirde man om hannen hie. Singelier, tocht er, haw ik dan neat fan dy fjirde man witten? En hy bisocht wer it selskip foar eagen to krijen. Mar by dy lêste stûke it. Of wied er der dochs mis mei. Hie dy man dan neat sein? It lei him by dat krekt dy persoan in forhael ôfstutsen hie. In frjemd, in nuver forhael, in dream allyk. Mar hoe't er socht yn syn ûnthâld, dat folle dingen âlder as dit biwarre, it wie en bleau dizenich. En salang wie it optlêst ek net forlyn. Hy fornuvere him der oer dat er der net earder oer tocht hie, en frege him ôf hoe't it de oare deis en de dagen dêrop west hie, en oft er dy oare net weromsjoen hie. It hiele gefal op dy hjerstjoun krige sa syn niget. It soe hast as ûnderwerp fan in skilderstik tsjinje kinne. Hy spoun der fierder op troch. Hja, hy en sy, gyngen de treppen op, en de oare trije - of wiene it fjouwer? - wiene sitten bleaun. Yn 'e keamer lei in bêd foar him ré. Der stie in tafel en in stoel en yn 'e hoeke in divan. It like him net ûngaedlik, oan twa kanten twa ruten. It bylke alles goed, sels de frou. Hy seach har fan siden oan, wylst hja him op it iene en it oare wiisde. Hy sloech mear acht op de klank fan har stim as op it wurd. Sy murk syn ôfwêzigens, alteast as it har praet gou. Hja wie net ûntsjep, alteast nei algemiene noarmen metten koe hja net munsterje tsjin folle oaren dêr't er sa foar en nei mei yn 'e kunde kaem. Der wie hwat oars dat him boeide yn har, frou fan it hûs, sa't hja hjir stie to praten oer de dingen fan dit stuit, dy't hy amper achtsloech. Doe't hja glimke, sa ûnder it petear wei - hy sei út en troch ek hwat oer de keamer en sa - wist er it, en seach in Saksysk boerespultsje foar him. In taferieltsje, in simmerdream, in fiver yn in bosk en in fanke mei in fyn bisnien antlit. Hy wie net op 'e souderkeamer, mar roun mei dy oare de sânpaden en de boskleantsjes troch. Hy roek wer har great bosk hier en seach har gesicht by sines. Yn 'e simmer en dan noch in winterskoft... Jeugd-idylle. Hy koe der nou om glimkje, ienkear wie it him djûre earnst. Hy seach de frou neist him. Itselde glimke, deselde stimme. Hja wie it net. | |
[pagina 243]
| |
En hwat dan noch? De tiid hie alles foroare, sa as in inkele pensielstreek it in skilderij dwaen kin. Syn oertinkings rounen dea op it nou en fergen him op in died, dy't foroaring bringe moast. It forrin fan de dei fan hjoed of mooglik fan moarn soe oanwizing jaen. Op dit stuit like de tiid stil to stean. Op 'e hjitte simmerdei, op in gleone boppekeamer yn 'e stêd, koe Piter Hoytema min ta birie komme. De moedleaze rite moast er trochmeitsje, en sa't er soms yn in binearjende dream tocht ‘och, it is mar in dream’, sa gie it nou troch him hinne, sûnder dat it him oer it swiersettige hiene holp, moarn sjoch ik de dingen faeks wer oars. Hy stoarre foar him út en ûntdiek earne tsjin de goare efterkant fan huzen in ringmuorre. Beammekrunen stieken der boppe ta út. Blykber in tún, en it fornuvere him dat it him net earder opfallen wie. Tsjin it muorwurk fan in hûs stie in ljedder. Dêr wie in ferver oan 't wurk. Dat wurk bihoede it houtwurk fan it hûs foar ynrotsjen en bidjer. Doe naem er it bislút en bigoun syn hawwen en hâlden yn kisten to pakken. Dat joech him al rêst, dy't er nedich hie.
Frou Born hie der net frjemd fan opharke, doe't er har sei dat er de oare moarns ôfreizgje soe. Hja hie net forwachte dat er him hjir forgoed deljaen soe. Lykwols, yn har hûs wie it dochs kommen en gean. Der wiene party by, dy't it nea nei it sin wie, en oaren wie alles goed en je hiene der gjin bern oan. Sa'n ien hie dy skilder west. Hy soe winlik yn mannich ding in bern bliuwe. De jouns hiene se togearre neipraten oer de twa jier dat er hjir syn thús hawn hie. In foldwaning sûnder mear. Koart opûnthâld en twa iensumen soene har wegen gean. Syn habben en hâlden soe op syn oanwizing neistjûrd wurde, sa wie der ôfpraet. De haest hwermei er it nije avontûr yn 'e mjitte gie - mei greate trêdden wied er ôfsetten -, hie wei fan in flecht. Hwerhinne? Hy wist it net, woe eins net foarút witte hwer't er to lânne komme soe.
Sûnder fêst doel en omwegen lâns hied er dy deis omdoarme en it roun al tsjin de joun doe't er yn it doarp oankaem. Hy hie honk foun ear't er der om socht. Tafalligerwize wie er by Marinus bidarre en dy hie him as in êlde kunde ynhelle. Dat him, Marinus, dit nou oanwaeije moast. In kunstskilder! In oanwinst foar it doarp, en hy soe der yn 'e skearwinkel fan opjaen kinne. Al it oare biachte er net. Hy die en spriek oft it pleit al bisljochte wie. |
|