De Tsjerne. Jaargang 18

[p. 92]

Pere Calders:
Hedera Helix

Hawwe jim nea de tearens field, dy't lytse freonlikheden oproppe kinne? Ik al en ik ha der neitiid altyd in danigen spyt fan hawn.

Om sa foar de hân wei in foarbyld to neamen: nim it gefaltsje dat my mei in freondinne oerkaem. Om my to forrassen makke hja ris ien fan myn lekkerste gerjochten klear en oan 'e ein fan it miel lange hja my in pakje oer, dêr't in eigenwize strik yn siet. Ja, in eigenwize strik, it eigenskipswurd docht jimme nu, mar wiken- en wikenlang have ik om in oar wurd socht en der wol my gjin better yn 't sin komme.

En it wie myn nammedei net ienris en it wie myn jierdei net en der wie ek óárs neat om feestlik to bitinken, en al hoe't it my muoit om soks to bikennen, dizze freonlikheit krige my suver by 't hert. En dat nettsjinsteande de kleur fan dy strik en de jierrenlange training, dy't ik my oplein haw om in idéael, in izeren karakter to krijen.

De oare deis hie ik myn birie by my en gyng fuort nei de blommemerk. De deis tofoaren hie ik lange ûren - ik wie der sels foar opbleaun - pikere oer in gaedlik presintsje en, hoe kin 't sa nuver, ik hie op 't lêst bisletten in klimplant to keapjen. Myn freondinne hie nammentlik in keamertún mei oan ien fan de fjouwer kanten in muorre, dêr't ik my altyd oan ergere. It doel wie nou om har hwat sympathy to toanen, mar tagelyk gear to spannen tsjin dy muorre dy't, troch dy plant fuortmuozze en dien, fansels wol kamp jaen moast.

Myn kunden witte allegear skoan, dat ik tige geduldich bin yn de dingen dy't geduld easkje, mar dat ik yn oare gefallen wend bin om troch to taesten. Dit gefal, kaem my foar, moast fuort wurk fan makke wurde en dat sei ik ek tsjin de keapman, dy't my syn waer sjen liet.

‘Hjir ha Jo ien, dy't mei in pear dagen al útkomt.’

‘Né man, ik ha forlet fan ien dy't it hurder docht.’

‘Dy dêr op 'e hoeke docht it yn de helt fan de tiid.’

‘Dat is noch tofolle.’

De blommeman seach my in skoftsje oan en sei doe dat dit in spesiael gefal wie (‘nuver’ sei er, ‘mei permisje’). Hy rette my oan om tichteby ris in útstalling fan ‘slimme’ planten to bisjen en dizze rie folgjend bisocht ik effen letter in eintsje fierderop út to lizzen, hwat de bidoeling wie.

‘Ik ha de plant, dy't Jo hawwe wolle’, sei de keapman. ‘Mar

[p. 93]

de wet forbiedt my perfoarst om dizze soarte to forkeapjen sûnder dat de klant de folsleine forantwurdlikheit foar syn keap op him nimt. As Jo dizze papieren tekenje wolle...’

Dat woe ik fansels wol en ik folle in pear offisiéle formulieren yn. Dêrnei plante de keapman hwat pitten yn in blompot en frege my oft ik nei de modder sjen woe en jawol man, op in pear plakken bigoun dy omheech to protten, krige lytse barsten en doe kamen mei in gegouns dat klear to fornimmen wie in pear grieve sprútsjes foar 't ljocht.

‘Dy wol ik hawwe. Hoe hjit er?’

‘It is in ûnbikende fariëteit fan Hedera Helix.’

Wy waerden it iens oer de priis en doe't ik fuort soe, sei de man tsjin my, dat ik, as ik fier fuort wenne, my mar better ûnderweis net to lang ophâlde koe.

Ik krige de pôt mei beide hannen beet en treau him tsjin 't boarst, my ûnderweis foarstellend hoe bliid myn freondinne wol wêze soe.

In eintsje fan de merk ôf seach ik in man, dy't op glêsdiggels dounse en soks lit ik my nea net ûntkomme. Ik stie der nei to sjen, doe't ik ynienen fornaem, dat de klimmer my al oan de holle takaem en al groeijende gounze as in bije-swerm; ik waerd der bang fan. De blêdden hechten har oan myn gesicht, tige lestich, se kroepen sels yn myn earskulpen, dat ik koe kwealik mear hearre.

Doe krige ik yn 't sin om in taksy to nimmen, mar troch it tsjustere ynstinkt, dat taksy-chauffeurs eigen is, hiene hja yn 'e rekken, dat der foargoed hwat mis wie en easken ûnbidige prizen. Prot foroare ik fan doel en bisleat ynpleats om sa hurd as ik koe rinnende nei hûs to gean.

It mei my jit tinke dat doe't ik by de katedrael kaem, de plant my de earms forlamme. Ik hâldde de pôt net mear mei de hannen beet, hja waerd oerein hâlden troch de blêdden, dy't my om 'e lea slingeren. Mar it wie likefolle, hwant de pôt hâldde it net sa lang út as ik, de boaijem sakke derút, de woartels kamen der troch en longerich om de groun sykjend bigounen se om my hinne to winen.

Effen ear't ik thús kaem - ús hûs koe 'k al bieagje - bilammeren dy sprútsels my sa yn it gean, dat ik moast mei de fuotten byinoar fierder hippe. Krampich spande en ûntspande ik de spieren fan myn troanje om de groeirjochting oars to krijen en tofoaren to kommen dat it ûnrant my oer de eagen wreide!

Doe't ik al halt by de doar wie rekken de woartels de groun en hechten har der oan fêst; ik wie yn in grieve strûk foroare! In bosk stâllen spliste him ûnder myn kin, klom oan wjers-

[p. 94]

kanten omheech en frissele boppe myn holle wer yninoar, dat de kiuwen waerden my tichtknypt en ik koe gjin kik mear sizze.

Troch de gatsjes dy't de blêdden iepenlieten, knippere ik mei de eggen, it iennichste, dat ik noch dwaen koe. Jim kinne bigripe hwat ik fielde, doe't ik myn freondinne seach dy't, nei't se om in boadskip west hie, wer op hûs ta sette.

Hja seach dat nuvere grieve bistek en koe my allinne werom oan de tippe fan de strik, dy't ta de plant útstiek. Hja kaem op my ôf, drige my gekjeijerich mei de finger en sei doe mei dy sêfte stim, dy't my altyd sa prikele:

‘Kom út dy beam wei, kweajonge! Sjochst net, datst al fiersto great foar dy dingen biste?’