De Tsjerne. Jaargang 18

Krityk yn it koart:

Mantgumer mjitte. Fersen en forhalen bikroand yn de Priisfragen 1958, 1959 en 1960 fan it Rely Jorritsma Founs. A.J. Osinga N.V., Boalsert, 1962.

De rispinge fan de Rely Jorritsmapriis, oer trije jierren sammele, hat de firma A.J. Osinga to Boalsert gearbrocht yn ien útjefte ûnder de titel Mantgumer mjitte. Yn de ironyske hinnewizing nei as oerrinnend bikend steande ‘Boazumer mjitte’ hat de redaksje op ûntwapenjende wize de saek ta syn bitreklikens werombrocht.

Dêrmei rekken hâldend, kin men dit wurkje fan 176 siden proaza en gedichten as in wolkomme oanwinst biskôgje. Net dat hjir nije wegen wiisd of forbjusterjende perspektiven iepene wurde. It is sa'n soarte Mantgumer gondelfeart, en de skipkes dy't jin foarbysile drage lang net altyd de minste nammen. Hoewol ik sizze moat, dat, om in pear to neamen, Paulus Akkerman en Tiny Mulder hjir net op harren bêst útkomme; hja hawwe beide har forhalen noch al in maklike point jown. Yn it proaza treft men hjir fierder A. Jousma, G. Mulder †, G. Jonkman, M. Apperloo en P. Terpstra oan, allegearre wol mei lêsber wurk, mar sûnder oanwiisbere forrassingen. De forlieding by dit soart ûndernimmings is fansels ek wol dat men min ofte mear op dit doel oanskriuwt, en dêrtroch yn in biskaet farwetter forsylt. By de gedichten driget dat minder, en boppedat bifêstiget ek dizze samling it bikend steande feit, dat de poëzij neffens kwaliteit yn Fryslân hwat heger plicht to lizzen as it proaza. In wier opfallend gedicht, sawol op himsels bisjoen as yn it totaelwurk fan 'e skriuwer, is Pakhúsfeint fan Gerben Brouwer.

[p. 39]

Tige learsum binne de taspraken fan de jury, dy't foar elk jier oan 'e samling tafoege binne; dêr kin men de forantwurding foar de priistakenning lêze en ek sjen dat de trije ûnderskate jury's nou net sûnder mear geestdriftich wiene oer de bihelle fortuten. It is wol nijsgjirich to lêzen hoe't yn ien fan de juryforslaggen Durk van der Ploeg to hâlden jown wurdt dat er de priis krige hat omdat syn fersen sa goed wiene, mar net omdat er se opdroegen hie oan Rely Jorritsma, hwat fierdere ynstjûrders har mar foar sein hâlde kinne.

Ik moat sizze dat ik wolris ûngunstiger oer it ynstitút Rely Jorritsmaprizen tocht haw as nei lêzing fan dit wurkje. ‘Mear toloarstelling as hoop’, seit Gerben Brouwer yn syn juryforslach oer 1959, mar lykwols is der hoop oerbleaun.

Lit ús it op it minimum hâlde: allicht komme der op dizze wize in mannich lêsbere forhalen, dy't oars yn 'e pinne bleaun wiene, foar it ljocht. Dat de jury tangele bliuwt mei de ‘fryske forhâldingen’, dat is nou ienkear har lot, en Fryslân is, sa't Piter Jelles al wiste, ‘great wollen en lyts kinnen jown.’ Mar der moat dan ek úthelle wurde hwat der yn sit, en as in Rely Jorritsmapriis dêr it middel ta wêze kin - hwerom net dan?

FEDDE SCHURER