De Tsjerne. Jaargang 18

[p. 12]

Fedde Schurer:
Lof fan it libben

Tiny Mulder, Oranje paraplu. Reiddomprige.
Drukkerij Laverman N.V., Drachten, 1962.

Yn dizze bondel fan goed tritich fersen, dy't hast stik foar stik lytse kostberheden binne, hat Tiny Mulder ús foargoed oertsjûge fan har bysûnder dichterskip. Dat dichterskip is bysûnder om syn positive ynstelling op it libben, op himsels miskien gjin kwestje fan talint, mar wol by middel fan dit talint sterk oansprekkend. De hjoeddeiske literatuer is, lit ús der net omhinne wine, trochstrings net op goede foet mei it libben. Dat leit fansels oan it libben, mar it is wolris fortretlik om it altyd wer to hearren. Somlike op 'e tiid ôfstimde gedichten lykje dan ek mear op ritmyske braeklûden as op loflieten. Tiny Mulder docht dêr net oan mei. Net dat de moderne tiid har foarbygien wêze soe; mar hja giet der net ûndertroch. De sé is der foar har net alderearst om syn djipte to leadzjen, mar om der op to farren; de wyn is der net om út de lijte wei tsjin to protestearjen, mar om har seilen bolje en har roeden giselje to litten; de ôfgroun is der net om by syn steilten to dûzeljen, mar om him yn in oermoedige sprong to nimmen. Sadwaende wurdt hja ek net forlamme troch de forskrikkingen fan it nije tiidrek troch de driging fan de atoomparaplu, mar hja rint der tsjin yn ûnder de oranje-paraplu fan har leafde. In greate leafde, dy't him rjochtet op 'e minske, mei de natûr as kleurrike eftergroun.

Tiny Mulder wie bikend as bernedichteresse, en men kin sizze dat har groei nei de folwoechsenens him op de meast natûrlike wize foltrutsen hat. Yn it berneliet hat hja de meast wêzentlike grounstoffen foar har dichterskip foun, en de goede methoade: de boartsjende. Lit men jin lykwols net forsjen; efter dizze boartlikens en skynbere maklikens stiet in geef fakmanskip. Net inkeld yn technyske sin; mar technyk sûnder mear is by de dichter gjin goede technyk. It libbet en bloeit hjir allegear, omdat de dichteresse yn elke rigel en yn elk wurd folslein persoanlik bihelle is.

Dêrom kin hja wurden skikke as blommen, en falt it har mar komselden út de hân. In wurd b.g. as ‘ûntsachlik’, dat men fanwegen syn retoaryske bilêsting hast net mear brûke kin, kriget by har in kaem fan libben, omdat hja it yn ien rigel apart set tsjin ‘swiete’ yn de foargeande rigel oan. De ienfâl-

[p. 13]

dichste middels birikke hjir de meast forrassende fortuten. Sa yn Bitterswiet de rigels:

sil dyn ear 't wol ienris heine
as de fine drippen 't reine
reine litte oan dyn blinen

Pas ris op, hoe't de herhelling fan ‘reine’ hjir, sûnder de toan to steuren, feart oan it fers jowt. In prachtige fynst binne ek dy ‘fuortflechtige moannen’ yn Wylde Feart. Tiny Mulder wit krekt hwat it wurd wurdich is en hellet der út hwat der yn sit. Soms smyt hja der forrassende skynljochten op, lyk as yn Chanson oktober dat bigjint mei:

ik haw it ynlizjild
kreake út de kearn
fan myn wêzen

dêr't ‘freugde skepen’ wurdt ‘út in hanfol hert’ en dêr't men fierder de dryste ynfallen tsjinkomt fan

elmusfjurren barnend
op 'e neilen

en fan dagen dy't swinke

yn it gelid
nei de dou-tiid.

Yn Celluloid wurdt mei inkelde rigels op treffende wize it ôfskie fan de bernetiid tekene:

it bern rept de reed út
sa wis as God de sawnde deis
de lytse rêch hat de kromming
fan tagedienens sljochte
hui ropt it tsjin de
rjochtfeardige bern
dy't alles bigripe

en it fers slút mei in pear sobere rigels fan ûnstilbere ûnwennigens:

oant ik waerme trochwâdbere plakken
fyn nei dy
robinson.

Robinson - hy is de rêdding, de folwoechsene dy't wer fannijs as bern bigjint. Deselde klacht is yn Ungemurken, dêr't

... in goed waerm dier
stilwei siik wurdt

[p. 14]

De dichteresse siket mei ynmoed, mar noch mear mei moed om dit forlerne paradys, en hja fortrout op dy gefoeligens yn har fingerseinen, op dat wichelroedeynstinkt, op dy ‘seis sawn sintugen’ dy't har in fin mear jowe as in bears. Dy wichelroede is faken de tael, de wurden sels, dy't de wei fine as frije dieren yn it wâld. Yn April lit hja se springe en tjirgje, en sels de ‘slûge flinterpoppen’ sykje, dy't se strak ‘as konfetti’ út har hân oplitte sil.

De godstsjinstige tinzen dy't út dizze fersen opwâlje geane net, sa't men by ‘natûrpoëzij’ forwachtsje soe, de pantheïstyske kant út, mar binne fan in boartlike frommens, sa't men dy yn it noarden net wend is to finen. Dêr is Snein en Joungebetsje dy't like ticht steane by it konkretisme fan 'e spirituals as by de roomske devoasje. Bloeiselsnie is in dionysysk feest fan wurden, it plôkjen fan de goede dei troch in tankber minskebern.

Ien fan de bêste fersen neamde ik noch net: Wersjen. In bêst fers om syn iepenens, om syn warleazens, syn bleatlizzen fan alle eangsten en freugden, en binammen fan de skamte om dy warleazens sels:

ik kin it risiko net rinne
datstou lakest.

Der giet al in leginde oer dizze gedichten dat hja ‘slim’, ‘experiminteel’, yn elk gefal net maklik binei to kommen wêze soene. Lit de lêzer him dochs ienkear losmeitsje fan it skroomlik misbigryp, dat men in gedicht tomjitte komme moatte soe as in bitooch of as in krúswurdpuzzle. It is in kwestje fan oerjaen, jinsels iepensetten, net om hwat nijs to learen, mar om werom to finen hwat men altyd witten hat, mar forgetten wie. Dêr binne de dichters foar, om jin dy dingen wer yn it sin to bringen.

Krekt haw ik Frysk en Frij lêzen, en ik wurd dus pleage fan skuldgefoel; ik haw wer op myn wenstige wize bijubele, sûnder dizze dichteresse har plak mei sin oan to wizen en it karakter fan har ‘engagement’ oan to tsjutten. Ek hie it faeks net ûngepast west har mei de finger omheech to sizzen hwer't hja har tonei foar to wacht hat to nimmen. Sille wy it mar litte? Hja hat har nearne foar to wacht to nimmen, hwant hja hat torjocht mear bitrouwen yn har eigen wichelroede as de mjitstók fan de kritikus. Ik woe inkeld mar in tankbere lêzer wêze - en it risiko net nimme dat hja laket.