Trotwaer. Jaargang 26

[p. 54]

Anne Koopmans
In hazze op it Saailân

Ljouwert, in moandeitejûn, healwei achten. Ik set de auto op de Willemskade, achter it pankoekskip. Grutte bûlen komme omheech út it oaljeachtige nachtswarte wetter fan de grêft. It is kâld bûtendoar. Ien fan de earste, echt kâlde jûnen fan in hjerst op kommendewei. De digitale termometer fan Avéro jout LD 2 oan. Ik wit net wat dat betsjut.

Achter it brede rút fan de snackbar yn de Prins Hendrikstrjitte stiet in man ûnder it sike ljocht fan de neonlampe boppe syn holle, mei de earms oerinoar te wachtsjen op klanten. Ien jonge en in famke fan in jier of fyftjin sitte yn de hoeke foar in spylautomaat. De jonge drukt op de knoppen. It famke sit der mar wat by. Se bestiet even net.

Ik kom út op it Saailân, it meast ferskriklike plein fan West-Europa. Achterkanten fan huzen en winkels yn it ljocht, oan myn rjochterhân grutte gebouwen yn it healtsjuster, guon noch yn de steigers. Achter myn rêch it âlde gerjochtsgebou en hielendal oan de oare ein dy ferskuorrende grutte winkel, dy't hjir yn Ljouwert foar pleinôfslutend gebouw trochgiet. De geile dream fan in winkelman, in projektûntwikkelder en in gemeentebestjoer mei in identiteitskrisis.

Dit is it hert fan Ljouwert. Stien en beton. Gjin sprút grien mear te sjen en gjin kop op 'e dyk. Hjir wenje tachtichtûzen minsken, sizze se...

Fiifenfjirtich jier lyn fuotballe ik op dit plein as der in les útfoel. Sjotte, neamden wy dat. Mei Janco en Turf. Turf is dea en Janco in troch ûnmacht en fertwiveling oanfretten alkoholist, dy't earst de saak fan syn heit nei de knoppen holp en no dwaande is mei it lêste eintsje fan himsels. Oan de kant stienen beammen en achter de boskjes pisse Mercurius de iene dei yn de oare. Yn it kafee op 'e hoeke spile it duo Leemburch freeds it repertoire fan Max van Praag en Eddy Christiani en Slappe Douwe stie mei it bleate liif en allinne in lyts broekje oan, oant djip yn 'e hjerst syn keunsten te fertoanen op de merk. - Sportliefhebbers en amateurs, werpt een dubbeltje op het kleed en de voorstelling zal een aanvang nemen. - Wa't sa gelokkich wie dat er by it rút siet, koe, as der matinee wie, fan boppen út de RHBS wei de oaljefanten en de clowns fan sirkus Strassburger rinnen sjen, de parade mei de muzykkorpsen fan de soldaten dy't nei Indië gienen, de

[p. 55]

drokte fan de freedsmerk en de jonges fan de parallelklas dy't oan 't sjotten wienen. Ach, mein lieber Augustein... Allinne de namme is oerbleaun.

Ik sjoch wat bewegen midden op it plein. Dêr hipt wat om. It liket wol in hazze. Ferdomd, it is in hazze. Of in knyn. Dat kin 'k net goed sjen yn 't tsjuster. Hy hipt wat nei de sydkant ta en bliuwt dêr flakby in stiennen geboutsje even sitten. Noch ien dy't ferdwaald is. Wat siket sa'n bist hjir no op dit oere fan de dei op dy keale neakene flakte. Miskien moast ik him mar fange. Mar hoe? De jas der oerhinne smite, dat soe kinne. Mar ik tink net dat er dêr op wachtet. Boppedat is de kâns grut dat ik him dan de dyk opjei en dan rint it noait goed mei him ôf. En as it my al slagge, wat dan? Ik moat nei in kursus ta. Se sjogge my dêr oankommen mei in hazze ûnder de earm.

‘Kin jim dizze hjir ek even bewarje?’

‘Wat is dat?’

‘In hazze, leau ik, mar miskien is 't ek wol in knyn.’

‘Hoe komme jo dêr oan?’

‘Ha 'k fûn ûnderweis, op it Saailân.’

Ik lit de hazze mei rêst en rin troch de Lombardstege nei de Nijstêd. In see fan ljocht en moaie, âlde gevels, mar wer gjin minske te sjen, op ien frou nei, dy't op 'e fyts fan de oare kant komt. It Stedelijk Knooppunt Ljouwert, jûns om acht oere op in dei troch de wike. Tachtichtûzen ynwenners en ien frou op in fyts.

Twa oeren letter rin ik itselde paad werom. ‘Trije dingen’, sei de man fan de kursus. In goed ferhaal moast oan trije kritearia foldwaan en hy neamde trije wurden. It wit no al net mear hokker. Goede rie bestiet hast altyd út trijen, betink ik ûnderweis. - Moed, beleid en trouw. - Mar dat giet oer wat oars, dat is it resept foar de medaljes. Trije bekt better as twa en fjouwer. Wa't twa fûn hat, siket noch gau in tredden by en wa't fjouwer hat lit ien wei, sa sil 't wol gean, tink. - Leauwe, hope en leafde, mar de measte fan dizze trije is de leafde. - Ek in moaie tekst, mar it binne net de trije wurden dêr't ik om sykje.

Op it Saailân rin ik nei it stiennen hokje oan de kant om te sjen wêr't de hazze keard is. Hy sit der net mear. Ik sjoch om my hinne, nei de tsjustere kant fan it plein. Tweintich of mear lege, swarte eagen yn it nije gerjochtsgebou oan de oare kant sjogge my oan. Sels stean ik yn it folle ljocht fan de hege lampen boppe-oan de gevels. Ik moat hjir wei. It doocht hjir net. Dit plein is net mear foar minsken. Untwurpen troch rekkenmasines en kompjûters, liket it allinne noch geskikt te wêzen foar learzens, parades en militêre korpsen.

Ik stek skean it Saailân oer. Yn it kafee op

[p. 56]

'e hoeke binne trije manlju oan it biljerten. De snackbar is al ticht. LD 2 stiet der noch altyd op de Avéro. In geheime koade? En foar wa dan?

Oer de brêge, foar it pankoekskip oan de Willemskade, stiet in auto. - Ik ben de weg, de waarheid en het leven - lês ik op it achterrút. Al wer trije. Ik besykje fan bûten ôf yn it skip te sjen, want ik soe sa'n man wolris sjen wolle. Hoe sjocht sa'nen-ien der út? Hat er learzens oan en in unifoarm mei medaljes? Mar binnenyn is it tsjuster en ik sjoch neat.

It is noch altyd roetkâld. It wetter fan de greft is noch swarter as niiskrekt, liket it wol. Boppe myn holle hat God de stêd ôfdutsen mei swart lânbouplestik. Hy koe it net mear oansjen en wol der alteast dizze nacht neat mear mei te krijen ha. Moarn mar ris wer sjen.

Ik huverje en doch de kraach fan myn jas wat omheech. Ik wol nei hûs. Langstme. Langstme? Dat wie ien fan de trije wurden dy't ik goed ûnthâlde moast. De oare twa bin ik kwyt, mar ik bin bliid dat ik no teminsten ien fan de trije wer weromfûn ha. En de measte fan dizze trije wie de langstme..., it kin hast net oars. Jûn net yn alle gefallen. Langstme, dat is it wurd. Ik hoech der net iens mear oer nei te tinken wêr't ik nei útsjoch. Myn hûs, myn hiem en myn hûn. De kaai yn de doar, it ljocht boppe de tafel en it read gimmelearden kofjetsjetteltsje. In waarm bêd en in sliep sûnder ein op de boaiem fan de nacht.