Trotwaer. Jaargang 26

[p. 10]

Jetske Bilker
Op 'e brêge

Somtiden like de loft fol te sitten mei ferhalen.

Alteast hongen de begjinrigels, dêr't ferhalen achteroan komme moasten, dan ûnderoan de wolken.

Hy lake koart lûdop en seach yn 'e fierte de reade ljochten knipperjen. De brêge stie wer ris iepen, mar it mealde him neat, hy geniete.

Dy lichte opwining dy't er no fielde, koe er mar al te goed wer om te witten dat er der mar net al te folle op tidigje moast.

Dy rigels wiene moai, mar der kaam noait wat achteroan. Dizze mylde foarm fan oerstjoer wêzen hie, by eintsjebeslút, de iennichste funksje dat it him achter de tafel krige. It hie even duorre foar't er wist dat syn hallelujastimming mear te krijen hie mei syn freugde om as keunstner yn alle gefallen boppe syn kollega's út te stekken en minder mei ynspiraasje. Hy leaude no al sa lang al net mear yn ynspiraasje, dat er der no wer in tinteling yn 'e mage fan krige. It soe moai wêze as it bestie. Yn alle gefallen, it lân lei prachtich achter it kanaal tsjin 'e hoarizon oan, de kleuren fan 'e loft feroaren mei de minút. Dat opnimme te kinnen, wie al de muoite wurdich en om it dan ek noch wer te jaan te kinnen, bleau in keunst. In skilder hie it makliker, mar dat woe Jeannette net ynsjen.

Om op de brêge te kommen, moast er hurder oantraapje.

It wie dan wol in draaibrêge, mar hy wie noch wol sa heech dat de measte frachtskippen der ûndertroch farre koene.

Allinnich foar dy frekte sylboatsjes moast it ding altyd iepen. Lokkich krige men dêr yn 'e hjerst hieltyd minder lêst fan.

In frou kaam fan de oare kant de brêge opfytsen. Se moast ek elke traap mei de foet mear kracht jaan, seach er oan it lichem dat hinne en wer oer it seal gie en hy fantasearre deroer hoe 't dat der fan achteren útsjen mocht.

In frou út it doarp? It koe elkenien wêze ûnder de 35.

Hij beseach it frommes mei niget. Mar hy krige wat langer wat mear in ûngemaklik gefoel: se krige hieltyd mear it stal fan Jeannette.

‘Wat moat dy hjir?’ sei er sacht en flokte. Dit kaam min út.

Doe't se allebeide op 'e brêge wiene, seach

[p. 11]

er dat se in oare jas oan hie, in rôzenien, dêrom hie er har fansels net daliks sjoen.

Sij stiek nei him oer. Sûnder op of om te sjen, fansels, mar hij sei der mar neat oer. Se sei te fáák: ‘Bist krekt ús heit.’

‘Hai,’ sei se laitsjend en stapte hielendal fan 'e fyts ôf.

‘Hoi.’ sei er. ‘Is dit tafal?’

‘Dat do en ik inoar op dizze brêge treffe, is tafal.’

Se stie no neist de fyts en line mei de rêch en beide earmtakken op 'e leuning fan 'e brêge. Hy wie net fan doel en stap ek ôf. Alida wachte mei 't iten. Stomgenôch hied er har krekt skille foar't er ôfstutsen wie út it ateljee.

‘Hoegdest net te skilderjen mei dit sierlike waar?’

Se dikere it kanaal oer. It hier waaide alle kanten op. As se skildere, wie 't yn in sturt. Hiel no en dan yn in knoetsje.

‘Nee,’ sei se en seach him oan, ‘Sok waar skuort my altyd de stêd út. Ik haw der fannemoarn eventsjes west. Mar it woe net. Do wiest oars ek net op dines...’

‘Kloppet, ik wie wat letter. Justerjûn wie 't let wurden. Mar fannemiddei haw 'k der de hiele tiid west. Ik hie dij der dus ek ferwachte. Dizze kleuren yn 'e hjerst...’, en hy rikte mei de earm dy kant fan it kanaal oer dêr't sij op útseach en nei de greiden dy't tusken it wetter en it doarp leine.

‘Sjoch dy sinne no ris ûndergean, dy sleatten dy't earst oranje, dan stadich read, readpears wurde, fanke... as ik skilderje koe.., dan pakte ik dit allegearre mei.’

Se glimke en seach as fannijs de brêge en it kanaal derachter wer oer.

‘Ik ûnthâld se wol, dy kleuren. Ik sil se brûke. Ik gean hjir wei.’ It kaam der wat nuver achteroan, mar hy wie allang bliid. Fiif menuten letter wie neat frjemds oan. De brêge koe altyd brûkt wurde foar oars net te ferantwurdzjen tiid.

It waard skrousk, no, hy koe de moffen wol oan dwaan. Wylst er yn 'e fytstas socht, sei er: ‘Ja, leave, we moatte hjir net te lang stean bliuwe, it wurdt ek te kâld foar dij, yn dat jaske. Hast in nijen?’

‘Ik bedoel,.. ik gean hjir echt wei.’

Wat bedoelde se? En wêrom moast dat nò op it aljemint brocht wurde?

‘Wêr silst hinne?’

‘Nei Spanje.’

Oft se it krekt betocht hie, sa triomfearjend seach se derachteroan.

‘Wêrom?’

‘Wêrom net?’

‘Hast in oar?’

Se reagearre mei in leechachtsjend ‘Ch..’ wat se wol faker die de lêste tiid as er wat sei wat neffens har ‘absolút net koe’.

‘Is it om mij?’ frege er dochs fierder. ‘It is dochs net om Alida en my...? Jeannette, ik haw dy dochs... Do witstest dochs fan it

[p. 12]

begjin ôf, ik bedoel, ik haw dy dochs daliks sein...’

‘dat ik safolle oan myn frou te tankjen haw dat ik net by har wei kin, dat se dy ta skriuwen set hat nei dyn earste mislearre roman, dat sy jûns de bern by dy wei hâlden hat, sadatsto stil oan dyn buro skriuwe koest. En dat sy, noch altyd, alle jûnen lêst watsto oerdeis op it ateljee skreaun hast. Ast har net sa gek krigen hiest, sietst no noch op dat kantoar.’

Wat mankearde har? Sa'n rite hie se net earder hân. Alida hiene se it noait oer, de ynformaasje hie se fansels út 'e human interest-fraachpetearen, dy't yn damesblêden ôfprinte stiene. En se lies alles fansels.

‘Ik haw noait sein dat ik Alida net tankber bin. Mar moatst dêrfoar nei Spanje?’

‘Kom no. Dat soe dy wol oanstean, grif, dat in frou de wrâld ôfreizget inkel omdat se dy by dyn frou achterlitte moat. Soest fijn foar wer in nij boek brûke kinne.’

‘Wat silst yn Spanje?’

‘Neat.’

‘Wêrom fersmytst dyn talint? Kinst eksposysjes hâlde. Do sitst yn 'e lift. Moatst no trochsette.’

‘Ik smyt neat fuort.’

‘Kinst dêr moai skilderje. It binnenlân is prachtich. Meskien is it noch net ienris sa'n gekke kar.’

‘Ik nim neat mei.’

‘Kinst dêr ek it bêste de ferve keapje, dan sjochst hoe'st it it bêst werjaan kinst. De kâlde kleuren fan dit lân hast neat oan. Alhoewol...’ en hij wiisde nei de loft en de greiden, ‘dit my ek de siken benimt.., fanke, as ik dij wie, siet ik hjir hiele jûnen te skilderjen...’

Se sei no neat mear, hie har omkeard en lei wer mei allebeide earmtakken oer de leuning en seach blykber nei it wetter.

‘Ik kin dy net misse.’

Der kaam gjin reaksje. Wat him ferwûndere.

Hy sette de fyts tsjin 'e brêge en gie neist har stean, seach ek yn it wetter ûnder harren. It wie swart. It wie no fierhinne tsjuster. De symbolyk fan it wetter, mar feral fan de brêge trof him. Yn 'e fierte kaam in wyt ljocht tichterby.

‘Der komt in skip oan, jou my in tút’, sei se sa gewoan as 't mar koe. Hy sloech daliks in earm om har hinne. De jas rûkte nei de winkel.

Hy lei syn earm op har skouder en joech har de tút dêr't se om frege hie. De lippen wiene droech en der sieten barsten yn. Se leaude net yn labello. Yn Spanje soene dy lippen wer fol en read wurde. Foar wa? Wa soe se dêr wol net allegearre tútsje?

‘Ik wol it dy wol útlizze’, sei se.

Dat moast dan wol foar't dy boat hjir wie.

‘Kin dat moarn net?’

‘Nee, it moat no.’

It ferhaal oer it eigen libben soe no wol wer

[p. 13]

komme. Har fage harsenspinsels oer wurklikheden, dy fan har, dy fan in oar. Hy wist al in heal jier lang net, wêr't se it oer hie. En se waard lilk omdat hy as skriuwer it net sa seach. Se hiene al te folle oeren spandearre oan dy matearje. Hiene se dy tiid mar op bêd trochbrocht, dan hie er der noch wat oan hân. Mar Jeannette hoegden je net mei seks oan te kommen as se neitocht. Sa jong wie se noch wol.

‘Sjoch dy boat’, sei se.

It ljocht wie no sa'n 25 meter fan harren ôf. It lûd fan 'e moter wie hieltyd lûder wurden. It moast in grut heech frachtskip wêze. Noch even en de bomen soene ticht gean. Hy seach de brêgewachter al maneuveljen yn syn hokje.

‘Do sjochst dy boat tichterby kommen en do praatst hjir mei my. Do sjochst it byld foar dy en op in dei komt it werom yn ien fan dyn boeken. Omdatst der fan útgietst datst eat beskriuwst dat dyn lêzers werkenne. Do sjochst it as dyn taak dit byld sa werkenber mooglik yn wurden stal te jaan. En dan it leafst ek noch moai en orizjineel.’

‘Wat is dêr mis mei?’

‘Neat. Mar ik wurd benaud fan in my opdrongen wurklikheid. Sûnt ûntdutsen waard dat ik sa moai neitekenje koe, hear ik neat oars as “wat in treffende kleuren, wat kinst dy sfear goed werjaan, Jeannette...” It liket wol as doch ik neat oars as de waarnimmingen fan in oar op myn doeken kliderje. En ik wol no wat ik sels wol. Dat it allinnich mar dêr op liket. Begrypst dat no? Einlings?’

‘Mar we nimme dochs allegearre itselde waar,... okee, de iene wat better as de oare, mar dat is in kwestje fan talint en do skilderest dochs al lang abstrakt... Jeannette, harkje, kinst ek gewoan sizze datst fan my ôf wolst.’

‘Ik wol derachter komme oft dat itselde is..., ik tink it net, eins, en uh..., ik wol by dij wei omdatsto my dyn wurklikheid optwingst.’

Dêr wie it dan al wer sa.

‘Postmodernistyske flauwekul fan dyn kolleezjes. Aardige teory, mar mei soks kinst net libje, Jeannette. Mar gean mei, fanke, we moatte fan 'e brêge ôf. De brêgewachter stiet al foar 't rút.’

‘Nee. Dit moat de ein wêze.’

‘Wolst myn kant net op, dat jout dy fansels it gefoel datst foar my kiest.’

Se kearde de fyts. Se die de dynamo tsjin 'e bân. Se stapte op en hy hearde har sizzen wylst er op 'e fyts stapte:

‘Typysk dij. Bliuwst yn symboalen tinken. Brêge, wjerskanten, kieze. En in iepen brêge as ôfskie. Prachtich ferhaal. Goeie.’

Doe't er oer de brêge wie, seach er om. Hy seach har net mear. De frachtboat hearde er net mear. It wie tsjuster, loft en lân wiene no swart. Der baarnde ljocht achter de rútsjes fan 'e kajút en de wite bomen stiene oerein. Hy moast meitsje dat er thúskaam.