Tirade. Jaargang 53 (nrs. 427-431)

[p. 156]

Leven en opvattingen van Kater Murr Benevens de fragmentarische levensbeschrijving van kapelmeester Johannes Kreisler in losse misdrukvellen
Bezorgd door E.T.A. Hoffmann

Voorwoord van de bezorger

Geen boek behoeft sterker dan het onderhavige een voorwoord, omdat het wellicht de indruk van een allegaartje wekt indien niet uitgelegd wordt op welke wonderlijke wijze het één geheel vormt.

De bezorger verzoekt de goedgunstige lezer dan ook werkelijk te lezen, te weten dit voorwoord.

Genoemde bezorger heeft een onafscheidelijke vriend, die hij even goed kent als zichzelf. Deze vriend zei op een dag ongeveer het volgende tegen hem: ‘Omdat jij, mijn beste, al heel wat boeken hebt laten drukken en ook verstand hebt van uitgevers, zal het je geen moeite kosten om zo'n wakkere heer te vinden die op jouw aanbeveling iets drukt dat een jonge auteur, begiftigd met het schitterendste talent, met de voortreffelijkste gaven, eerder op papier heeft gebracht. Ontferm je over de man, hij verdient het.’

De bezorger beloofde zijn best te doen voor zijn collegaschrijver. Wel kwam het hem enigszins verwonderlijk voor toen zijn vriend hem bekende dat het manuscript afkomstig was van een kater, luisterend naar de naam Murr, en dat het diens leven en opvattingen behelsde. Hij had echter zijn woord gegeven, en omdat het begin van de geschiedenis in vrij goede stijl was geschreven, rende hij meteen met het manuscript in zijn jaszak naar mijnheer Dümmler op Unter den Linden en stelde hem voor het katerboek uit te geven.

[p. 157]

Mijnheer Dümmler zei dat hij onder zijn auteurs tot dusver weliswaar geen kater had en ook niet wist of een van zijn waarde collega's zich tot dusver met zo'n snuiter had ingelaten, maar dat hij toch een poging wilde wagen.

Het drukken begon en de bezorger kreeg de eerste proefvellen onder ogen. Maar de schrik sloeg hem om het hart toen hij merkte dat Murrs geschiedenis soms afbrak en dat er dan onbekende invoegsels waren, behorend bij een ander boek, dat de levensbeschrijving van kapelmeester Johannes Kreisler bevatte.

Na zorgvuldig onderzoek en navragen kwam de bezorger ten slotte het volgende te weten. Toen kater Murr zijn leven en opvattingen op schrift stelde, verscheurde hij zonder omhaal een gedrukt boek dat hij bij zijn baas aantrof, en gebruikte de bladen onnozel deels als onderlegger, deels als vloeipapier. Deze bladen bleven in het manuscript zitten en werden, alsof ze daarin thuishoorden, per abuis eveneens afgedrukt!

Dee- en weemoedig moet de bezorger toegeven dat het ratjetoe van vreemdsoortig materiaal uitsluitend het gevolg is van zijn lichtzinnigheid, want hij had het manuscript van de kater nauwkeurig moeten doornemen alvorens het aan de drukker te geven. Niettemin bestaat er voor hem nog enige troost.

Om te beginnen zal de goedgunstige lezer gemakkelijk wijs kunnen worden uit het geheel, indien hij zo welwillend is acht te slaan op de tussen haakjes geplaatste afkortingen Mis (Misdrukvel) en V.M. (Vervolg Murr). Verder is het verscheurde boek hoogstwaarschijnlijk helemaal niet in de boekhandel gekomen, daar niemand er ook maar iets van weet. Tenminste de vrienden van de kapelmeester zal het dan ook aangenaam zijn dat zij dankzij het literaire vandalisme van de kater de hand kunnen leggen op enkele berichten over de heel zonderlinge levensomstandigheden van die in zijn soort niet onopmerkelijke man.

De bezorger hoopt op welwillende vergeving van de lezer.

Het is, tot slot, waar dat auteurs hun meest vermetele gedachten, hun meest uitzonderlijke wendingen, vaak te danken hebben aan hun welwillende zetters, die de hoge vlucht van de ideeën een handje helpen met zogeheten drukfouten. Zo sprak de bezorger in het tweede deel van zijn Nachtstücke op pagina 326 bijvoorbeeld over omvangrijke bosschages in een park. Dat vond de zetter niet geniaal genoeg, hij verving het woordje bosschages daarom door het woordje visages. Zo laat de zetter in de vertelling Das Fräulein von Scuderi, leep als hij is, de genoemde mademoiselle niet in

[p. 158]

een zwarte japon optreden, maar met een zwart wapen van zware zijden stof, enzovoort.

Doch ieder het zijne! Kater Murr noch de onbekende biograaf van kapelmeester Kreisler zal zich met vreemde veren tooien, en de bezorger verzoekt de goedgunstige lezer dan ook dringend om, voordat hij het werkje leest, de volgende veranderingen aan te brengen, opdat hij over beide auteurs niet beter of slechter denkt dan ze verdienen.

Overigens worden hier alleen de belangrijkste errata opgetekend, minder belangrijke daarentegen aan de discretie van de goedgunstige lezer overgelaten.

pagina	regel	lees	i.p.v.
21	17	ijle	blijde
23	4	razend	roerend
23	21	mij	mis
29	6	loopt	rooft
80	20	slechts	rechts
	24	mijn	zijn
81	6	negen	nieuwe
	8	enharmonische	onharmonische
92	5 v.o.	Uwe	Ouwe
107	13	verstoord	vermoord
132	3	Get	Het
160	13	warempel	stempel
	19	kleren	veren
166	6	prosector	prospect

Tot slot kan de bezorger verzekeren dat hij kater Murr in persoon heeft leren kennen en hem daarbij als een man met plezierige en zachtaardige manieren heeft ervaren. Op de omslag van dit boek is hij frappant getroffen.

Berlijn, november 1819

E.T.A. Hoffmann

[p. 159]

Woord vooraf van de auteur

Beschroomd en met trillend hart schenk ik de wereld enkele bladen van leven, lijden, hoop en verlangen, die in zoete uren van ledigheid, van dichterlijke geestdrift, aan mijn diepste wezen zijn ontsproten.

Zal, kan ik mij staande houden voor de strenge rechterstoel van de kritiek? U bent het evenwel, o voelende zielen met het zuivere gemoed van een kind en een aan mij verwant trouw hart, ja, u bent het voor wie ik schreef, en één schone traan in uw ogen zal me troosten, zal de wond helen die mij door ongevoelige recensenten met hun kille blaam is toegebracht!

Berlijn, mei (18..)

Murr (Étudiant en belles lettres)

Voorwoord (Achtergehouden door de auteur)

Met de zekerheid en kalmte die het ware genie zijn aangeboren, schenk ik de wereld mijn levensbeschrijving, opdat ze van mijn vorming tot grote kater leert, mijn voortreffelijkheid in heel haar omvang beseft, mij bemint, waardeert, eert, bewondert en een beetje aanbidt.

Mocht iemand zo roekeloos zijn enige twijfels te willen uiten over de gedegen waarde van dit uitzonderlijke boek, dan moge hij bedenken dat hij van doen heeft met een kater die geest en verstand bezit en ook scherpe klauwen.

Berlijn, mei (18..)

Murr (homme de lettres très renommé)

P.S. Dat is al te erg! Ook afgedrukt is het voorwoord van de auteur dat achtergehouden moest worden! Mij blijft niets anders over dan de goedgunstige lezer te verzoeken de als auteur optredende kater de enigszins verwaande toon van dit voorwoord niet te zwaar aan te rekenen, en te bedenken dat, indien menig weemoedig voorwoord van een andere gevoelvolle auteur vertaald werd in de ware taal van een diep gevoelde mening, er niet veel anders uit zou komen.

De bezorger

vertaling Wilfred Oranje