Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 14

Litus Saxonicum.

Het is bekend dat onder Karel den Grooten tal van Saksen naar de zuidelijk van de Schelde gelegen streken zijn overgebracht. Sommigen hebben hierin een verklaring voor bovenstaanden naam gezocht. Winkler schrijft in zijn Oud Nederland (1887) p. 115 dat de benaming litus saxonicum voor die streken daaraan toe te schrijven is dat Friezen en Saksen onder den gemeenschappelijken naam van Saksen werden samengevat en dat de bewoners dezer streken niet enkel Saksen maar grootendeels Friezen zouden zijn; hij verstaat hieronder dan ook geheel Westvlaanderen. Voor de Saksische herkomst van een klein deel der bewoners van Staatsvlaanderen en Westvlaanderen meen ik een bewijs aan te kunnen voeren, buiten taaleigen of geschiedenis staande. Van het Saksisch taaleigen kon ik geen spoor meer waarnemen in die streken. Overal hoorde ik Westvlaamsch of een daaraan nauwverwant dialect. Het kostuum der vrouw in de streek van Cadzand heeft echter alle eigenaardigheden, die aan dat der Overijselsch-Geldersche en Westfaalsche boerinnen eigen zijn, terwijl ook het volkstype hetzelfde is. Dit komt zeer duidelijk uit, wanneer men de onlangs door de Uitgevers-maatschappij Elzevier uitgegeven plaat, waarop de afbeeldingen van vrouwen uit de voornaamste Zeeuwsche plaatsen voorkomen, aandachtig beschouwt.

Toen ten vorigen jare Zeeland door onze koninginnen bezocht werd, werd in Middelburg eene hulde gebracht door

[p. 240]

dertig dochteren des lands in hare eigenaardige kleederdrachten. Voor Elzevier's Maandschrift liet de directie eene photographie dezer jonge vrouwen vervaardigen en naar deze photographie is een groote plaat in kleurendruk uitgevoerd, welke thans door de maatschappij Elzevier is uitgegeven. Alle portretten zijn naar het leven genomen en alle kostumes geven nauwkeurig de dracht van de streek weer. Daar de jonge vrouwen uit de verschillende plaatsen geboortig zijn en men degenen gekozen heeft, die het meest het type der streek vertegenwoordigen, kan men op de plaat de eigenaardigheden in kleeding en voorkomen in hunne onderlinge tegenstelling goed waarnemen.

Terwijl bijna alle drachten zich onderscheiden door losse muts, korte mouwen, gekleurde of witte borstlappen of bonte doeken, kantbelegsels, en aan het voorhoofd en de muts van de meeste vrouwen tal van gouden versierselen prijken, zijn er twee vrouwen, die noch het een noch het ander dragen. De beide dochters uit Cadzand dragen eene geplooide knipmuts, de lange nauwgesloten mouwen van hun donker zwart jak met een fluweelen revers belegd, eene kleederdracht bijna geheel overeenkomende met het kostuum, dat door de jonge vrouwen uit de Graafschap Zutphen en uit Overijsel gedragen wordt. Ook op het gezicht ligt dezelfde stemmige uitdrukking, die sterk afsteekt met den glunderen, soms schalkschen oogopslag der andere Zeeuwsche schoonen. De tegenstelling en de overeenkomst vallen zoo duidelijk in het oog dat ik op grond van de kleeding en het type der bevolking in deze bewoners van de uiterste grens van ons land nazaten van een Saksische bevolking zou willen zien.

Zou de litus saxonicum wellicht niet de benaming zijn voor een klein gedeelte der kust door Saksen eenmaal bewoond, ter onderscheiding van de overige kustbevolking? Kan het de oude benaming geweest zijn voor de streek, thans het land van Kadzand genoemd?

j.h. gallée.