Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 13

[p. 306]

Shakespeare-sonnetten bij Vondel¹⁾.

Op verzoek der Redactie geef ik hier de lijst der echte Shakespeare-sonnetten, die ik bij Vondel heb gevonden, en die van de gedichten welke, meer of minder dan 14 regels lang, 2 slotregels met gepaard rijm vertoonen.

1) Zie: Vondel en het Shakespeare-sonnet, hierboven p. 179 en vlg.

Echte Shakespeare-sonnetten.

Dl. I^2), p. 249. D.D.B. Op denzelven (d.i. Op Willem Van den Vondel) waarschijnlijk door Vondel vertaald uit het Latijn van zijn leermeester in 't Grieksch. (6 voetig).

Dl. I, p. 359. Op de Vertooning van de Schenkagië der Keizerlijke Wapenkroon. (6 voetig).

Dl. I, p. 360. Op de Geboorte des Dolfijns enz. (6 voetig).

Dl. I, p. 419. De Beemster voor Karel Loten. (6 voetig).

Dl. I, p. 759. Op de oude Hollandsche Geschiedenissen, beschreven door den Heer Peter Schrijver. (6 voetig).

Dl. I, p. 760. Op den dooden Leander enz. (dit gedicht is 4 voetig en de slotregels vormen geen afzonderlijken zin).

Dl. II, p. 65. Jaargetijde van den Heer Michiel Le Blon, hoewel geen sonnet, heeft 14 regels en de rijmklanken abab, cdcd, efef, gg, (4 voetig) en wordt dus vermeld, evenals het bruiloftsdicht aan den Heer Backer en Mejoffer Katharina Raye. - Zie onder.

Dl. II, p. 151. Den doorluchtigen, overgeleerden jongeling Paulus Ter Haer. (5 voetig; de slotregels vormen geen afzonderlijken zin).

Dl. II, p. 199. Op de Afbeeldinge der hoogedele Mejoffer Maria Van Outshoren door Filips De Koning. (6 voetig).

Dl. II, p. 297. Op den onsterfelijken Heer Karel Van Mander. (5 voetig).

Dl. II, p. 308. Ter Bruilofte van Sybrand Kamay en Maria Koppesen (6 voetig).

Dl. II, p. 357. Ter Bruiloft van den Heer Corn. Backer en Mejoffer Katharina Raye. (6 Coupletten: Bruiloftsgalm en wedergalm. 4 voetig. De zin loopt door).

Dl. II, p. 569. Op Isabella Benzi. (6 voetig).

Dl. II, p. 645. Aan de Hoogedele Mevrouw Jakoba Bicker. (6 voetig; slechts de laatste der 2 slotregels staat op zichzelf).

2) Uitgave van Dr. Van Vloten.

[p. 307]

Dl. II, p. 645. Aan den Hoogedelen Heer Pieter de Graef. (6 voetig).

Dl. II, p. 648 enz. Johannes de Boetgezant. Elk der 6 boeken begint met een 6 voetig Sh.-sonnet.

Dl. II, p. 693. Op Genua (6 voetig; slechts de laatste der 2 slotregels staat op zichzelf).

Dl. II, p. 755. Op het nederstorten der Steene Galerij in Hofvliet. (6 voetig).

Dl. II, p. 781. Op den Doorluchtigen Heere Michiel De Ruiter. (6 voetig).

Dl. II, p. 819. Op het Treurspel van Dido door Andries Pelt. (5 voetig).

Minder dan 12 regels met 2 slotregels, die al of niet op zichzelf staan¹⁾.

Dl. I, p. 154. Op de Zangkunst van J.A. Ban. 4 coupletten elk van 4 regels + 2 slotregels. + (4 voetig).

Dl. I, p. 167. Wijkzang. 7 coupl. elk van 4 regels + 2 slotr. + (5 voetig).

Dl. I, p. 218. Krachtelooze Papenbliksem. 8 reg. + 2 slotr. (de laatste regel ×).

Dl. I, p. 276. De Rijnstroom. 18 coupl. elk van 8 reg. + 2 slotr. +, in 't laatste couplet × (4 voetig).

Dl. I, p. 307. Op denzelven (Michaël Le Blon) door den Ridder Van Dijk geschilderd. 4 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. I, p. 326. Behoude Reis aan Willem Pizo. 6 coupl. elk van 4 reg. + 2 slotr. + (4 voetig).

Dl. I, p. 333. Ter eeuwiger Gedachtenis van Nikolaas Van Kampen. 4 reg. + 2 slotr. + (6 voetig).

Dl. I, p. 358. Op de Vertooning des huwelijks van Hendrik IV en Maria de Medicis. 4 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. I, p. 359. Eene schoone Maagd enz. 4 reg. + 2 slotr. + (de laatste regel × (6 voetig).

Dl. I, p. 419. Op Geraard Vossius. 4 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. I, p. 420. Anders op denzelven. 4 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. I, p. 420. Op Joachim Sandrart van Stockau. 4 reg. + 2 slotr. + (6 voetig).

Dl. I, p. 544. Het Geloofsteeken der Apostelen. 4 coupl. elk van 8 reg. + 2 slotr. + (4 voetig).

Dl. I, p. 545. Doodshoofd. 8 reg. + 2 slotr. × (4 voetig).

Dl. I, p. 545. Op het Paternoster van François Xaveer. 4 coupl. elk van 8 reg. + 2 slotr. + (het laatste coupl. ×) 3 voetig.

Dl. I, p. 562. Koorzang. 8 coupl. elk van 4 reg. + 2 slotr. + (5 en 4 voetig.)

Dl. I, p. 607. Geboortezang voor Cath. Kerckkrinck. 4 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

1) Om der wille van de beknoptheid is met het teeken × aangeduid, dat de slotregels op zichzelf staan; met + dat de zin doorloopt.

[p. 308]

Dl. II, p. 49. Op de Nederlaag der Turksche Vloot. 10 coupl. elk van 4 reg. + 2 slotr. (4 en 3 voetig).

Dl. II, p. 56. Op denzelven Heere. (Cornel. Bicker) 8 reg. + 2 slotr. + (de laatste reg. ×) 6 voetig.

Dl. II, p. 60. Op zijne Hoogvorstelijke Doorluchtigheid Frederik. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 61. Geboortekrans enz. 8 reg. + 2 slotr. + (4 voetig).

Dl. II, p. 62. Antwerpen. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 62. Keulen, dito; Rome, dito.

Dl. II, p. 63. Op Diederik Van Os. 4 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 63. Op mijne Afbeeldinge door Filips De Koning. 4 reg. + 2 slotr. (de laatste reg. ×) 5 voetig.

Dl. II, p. 63. Op de Afbeeldinge van Ph. Rovenius. 4 reg. + 2 slotr. + (6 voetig).

Dl. II, p. 63. Op Mr. Joan Adriaansz. De Meer. 4 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 73. De Getrouwe Hagedis. 8 coupl. elk van 4 reg. + 2 slotr. + (4 voetig).

Dl. II, p. 75. Muziek ter Bruilofte van J. Van Papenbroek en Maria Koek. Slotzang 8 reg. + 2 slotr. × (3 voetig).

Dl. II, p. 75. Op Charles Couvrechef. 8 reg. + 2 slotr. + (de laatste reg. × 6 voetig).

Dl. II, p. 150. De Doorluchtigste Heerschappije van Venetië. 8 reg. + 2 slotr. + (de laatste reg. ×) 6 voetig.

Dl. II, p. 152. Op Mejoffer Margriete Tulp. 8 reg. + 2 slotr. × (5 voetig).

Dl. II, p. 164. Op het Marmerbeeld van Joan Huydecoper. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 167. Op de Afbeelding van Gerardus Hulft. 8 reg. + 2 slotr. + (de laatste regel ×) 5 voetig.

Dl. II, p. 169. Op... Rijklof Goensz. 8 reg. + 2 slotz. + (laatste reg. ×) 6 voetig.

Dl. II, p. 199. Op... Orestes en Pylades. 8 reg. + 2 slotr. + (laatste reg. ×) 4 voetig.

Dl. II, p. 297. Op... Eerijk Zeesteed. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 315. Weg des Hemels. 4 reg. + 2 slotr. + (4 voetig).

Dl. II, p. 316. Op... Diederik Janszn. Graef. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 317. Op... Cornelis Boelens. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 317. Op... Geraerd Bicker. 8 reg. + 2 slotr. + (de laatste reg. ×) 6 voetig.

Dl. II, p. 317. Op... Geraerd Jacob Witsen 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 317. Op... Jakob De Graef. 8 reg. + 2 slotr. + (laatste reg. ×) 6 voetig.

Dl. II, p. 317. Op... Cornelis Bicker. 8 reg. + 2 slotr. + (laatste reg. ×) 6 voetig.

Dl. II, p. 317. Op... Andries De Graef. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

[p. 309]

Dl. II, p. 318. Op Andries De Graef en Elizabeth Bickers van Swieten. Anders. 4 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 318. Op... Cornelis de Graef. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 318. Op... Joan Huydecoper. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 318. Op het Marmerbeeld van Corn. Witsen. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 319. Op het Marmerbeeld van Dr. Nikolaas Tulp. 4 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 319. Op d'Afbeeldinge van denzelven Heere. 9 reg. + 2 slotr. + (6 voetig) (abaabcdcdee).

Dl. II, p. 319. Op... Corn. Van Klooswijk. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 319. Op... Peter De Graef. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 319. Op... Jacob De Graef. 8 reg. + 2 slotr. + (de laatste reg. ×) 6 voetig.

Dl. II, p. 319. Op Elizabeth Bickers van Swieten. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 321. Op... Katharina Hooft. 8 reg. + 2 slotr. (de laatste reg. ×) 6 voetig.

Dl. II, p. 330. Op... Johannes Mauritius. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 337. Op... Mevr. Anna Van Hoorn. 8 reg. + 2 slotr. + (6 voetig).

Dl. II, p. 356. Ter Nagedachtenis van Govaert Flinck. 4 reg. + 2 slotr. × (de laatste reg. ×) 4 voetig.

Dl. II, p. 356. Op G. Flinck's Teekeninge enz. 4 reg. + 2 slotr. (laatste reg. ×) 6 voetig.

Dl. II, p. 466. Aeneïs. Elk der 12 boeken. begint met eene inhoudsopgave in 8 reg. + 2 slotr. + of × en 6 voetig.

Dl. II, p. 594. Weerdicht. 4 reg. + 2 slotr. + (6 voetig).

Dl. II, p. 695. Op de Afbeeldingen eeniger Koningen van Frankrijk. 4 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 720. Ter Gedachtenisse van... Corn. De Graef. 8 reg. + 2 slotr. + (4 voetig).

Dl. II, p. 815. Op Z.H. Clemens IX. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 819. Grafschrift. 8 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 856. Ter eeuwige Gedachtenisse van... Joan Van Amstel. 8 reg. + 2 slotr. × (4 voetig).

Dl. II, p. 984. Op Wouter Crabeth. 4 reg. + 2 slotr. + (laatste reg. ×) 4 voetig.

Dl. II, p. 984. Op Diederik Crabeth. 4 reg. + 2 slotr. + (laatste regel ×) 4 voetig.

Dl. II, p. 984. Op den Lof van den Ystroom. 5 coupl. elk van 8 reg. + 2 slotr. + of × (4 voetig).

Dl. II, p. 987. Op de Heelkunst. 4 reg. + 2 slotr. (laatste reg. ×) 4 voetig.

[p. 310]

Meer dan 12 regels met 2 slotregels, die al of niet op zichzelf staan. (Rijmvorm abab, cdcd, efef, enz. + 2 slotr. xx).

Dl. I, p. 249. C.G. Plemp, Op het overlijden van Willem Van den Vondel. enz. 16 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. I, p. 289. Op Amstelredam. (Uit P. Scriverius' Latijn) Amsterdam spreekt. 20 reg. + 2 slotr. + (6 voetig).

Dl. I, p. 296. Aan de Hofstee van Laurens Baeck. 28 reg. + 2 slotr. × (4 voetig).

Dl. I, p. 322. Kasper Van Baerle's Aanspraak aan Jakob Baeck. 52 reg. + 2 slotr. + (4 voetig).

Dl. I, p. 333. Op den nieuwen Schouwburg enz. 24 reg. + 2 slotr. × (afwisselend 5 en 4 voetige regels).

Dl. I, p. 335. Voorspel van Gijsbert van Amstel 60 regels + 2 slotr. + (afwisselend 5 en 4 voetig regels).

Dl. I, p. 358. Op de Vertooninge van Berecynthia. 16 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. I, p. 359. Op het Oost-Indische Huis. 28 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. I, p. 359. Op het Gerecht der O.I. Koopmanschappen enz. 16 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. I, p. 359. Op Neptuun enz. 20 regels + 2 slotr. + (6 voetig).

Dl. I, p. 360. Op de Vertooninge van den Rijkskloot van Frankrijk enz. 28 reg. + 2 slotr. + (6 voetig).

Dl. I, p. 379. Maagden. Treurspel. Opdracht aan Agrippine. 52 reg. + 2 slotr. × (5 voetig).

Dl. I, p. 455. Op Schilderkunst enz. ten huize van Sandrart. 36 reg. + 2 slotr. × (4 voetig).

Dl. I, p. 456. Klachte aan Joachim Sandrart van Stockan. 48 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. I, p. 459. Peter en Pauwels. Treurspel. Opdracht aan Eusebia. 56 reg. + 2 slotr. + (5 voetig).

Dl. I, p. 481. De Hymen van Orange en Brittanje. 4 coupl. (Zang, Tegenzang) elk van 16 reg. + 2 slotr. + (4 voetig) De 10 regelige toezang heeft gepaard rijm.

Dl. I, p. 555. Over het Verongelukken der Kerke van Sinte Katharine t' Amsterdam. 72 reg. + 2 slotr. × (5 voetig). Hierop volgen 2 Gedichten getiteld: ‘Klachte over het Verongelyken der ware leer der Nieuwe Kerke’ en ‘Klachte van de verongelykte Waarheid in de Nieuwe Kerke’ het eerste van Jacobus Conradus, S.S. Theolog. Stud. te Leiden, het tweede van Frederik Landsman, Rechtsgeleerde, alsmede een gedicht ‘Aan den Libertijnschen Poëet op zijn gedwongen Paapsche Spotternie met de ware leere der Gereformeerden,’ welke 3 gedichten dezelfde rijmwoorden en 't zelfde aantal regels hebben als de eerstgenoemde ‘Klachte.’

[p. 311]

Dl. I, p. 558. Kenteeken des Afvals. 56 reg. + 2 slotr. × (4 voetig).

Dl. I, p. 606. De Vierbaak van Ignatins Loyala. 40 reg. + 2 slotr. + (4 voetig).

Dl. I, p. 752. Triomf van Maria Stuart. 48 reg. + 2 slotr. × (4 voetig).

Dl. I, p. 764. Lijkbedde van wijlen Heer Joan Banning Wuytiers. 28 reg. + 2 slotr. × (5 voetig).

Dl. II, p. 52. De Doodbaar van den Heer Gerbrand Nicolaasz. Pancras. 36 reg. + 2 slotr. + (de laatste regel × (4 voetig).

Dl. II, p. 55. Op het Tafelzilver, gewrocht op 't inhuldigen van Christof Bernard enz. 48 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 56. Aan de Blokhuizen van Amsterdam. 60 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 68. Vrije Zeevaart. 56 reg. + 2 slotr. + (4 voetig).

Dl. II, p. 71. Afbeeldinge van Christine, der Zweden, Gotten en Wenden Koninginne. 68 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 71. Op dezelve. 68 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 146. Ter Bruiloft van den Edelen Heere Aernout Hellemans Hooft 64 reg. + 2 slotr. + (4 voetig).

Dl. II, p. 200. Op dezelve Venus. (de Slapende Venus van Filips De Koning) 20 regels + 2 slotregels + (de laatste regel ×) (6 voetig).

Dl. II, p. 296. Aan zijne Exc. Tobias Morstin. 52 reg. + 2 slotr. + (4 voetig).

Dl. II, p. 298. De Bestendigheid der Kerke. 40 reg. + 2 slotr. × (4 voetig).

Dl. II, p. 299. De Nachtegaal van Amersfoort. 44 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 310. Maagdepalm ter Kloosterstaatsie van Zuster Anna Bruiningh. 192 reg. + 2 slotr. + (de laatste regel ×) (4 voetig).

Dl. II, p. 314. Eeuwgetij van den Edelen Heere Karel Couvrechef. 16 reg. + 2 slotr. + (de laatste regel × (4 voetig).

Dl. II, p. 321. Op de Schoone Eliza. 16 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 321. Op het Kronen van den Roomschen Koning en Keizer Leopoldus. 76 reg. + 2 slotr. + (4 voetig).

Dl. II, p. 322. Staatwekker. 52 reg. + 2 slotr. × (4 voetig).

Dl. II, p. 323. Triomf van Kopenhagen. 40 reg. + 2 slotr. + (de laatste regel ×). (4 voetig).

Dl. II, p. 323. Triomf over Funen. 48 reg. + 2 slotr. × (4 voetig).

Dl. II, p. 324. Ter Bruiloft van den Heer Willem Blaeu. 88 reg. + 2 slotr. + (4 voetig).

Dl. II, p. 327. Op de Historieschilderijen ter eere van de Keurvorstinne enz. 40 reg. + 2 slotr. + (5 voetig).

Dl. II, p. 412. De Bruiloft van den Teems en Amstel t' Amsterdam. 84 reg. + 2 slotr. × (5 voetig).

Dl. II, p. 413. De Ridderschap van Amsterdam onder Z.K. Hoogh. Willem van Oranje. 24 reg. + 2 slotr. × (5 voetig).

Dl. II, p. 756. Op het gezegend Voorspel van den Zeestrijd. 20 reg. + 2 slotr. × (5 voetig).

[p. 312]

Dl. II, p. 759. Op de Doorluchtige Afbeeldinge van Homerus. 28 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 759. Gebed aan Christus. 32 reg. + 2 slotr. + (6 voetig).

Dl. II, p. 760. Ter Bruiloft van Nathanaël Bor en Sofia Beauchamp. 32 reg. + 2 slotr. × (4 voetig).

Dl. II. p. 778. Ter Bruiloft van Franciscus van Imstenraedt en Sofia Katharina Wichems. 5 coupl. elk van 16 reg. + 2 slotr. (de laatste regel meestal ×). Slotzang: 12 reg. + 2 slotr. × (alles 4 voetig).

Dl. II, p. 782. Jammerklacht over de gruwzame Verwoesting van Londen 96 reg. + 2 slotr. × (4 voetig).

Dl. II, p. 817. De Vreepilaar der Vrije Nederlanden. 84 reg. + 2 slotr. × (4 voetig).

Dl. II, p. 856. Lauwerkrans ter eeuwige Gedachtenisse van Z. Exc. den Grave Curtius, Kristoffer Koninghsmarck. 44 reg. + 2 slotr. + (4 voetig).

Dl. II, p. 859. Ovidius aan de Nijdigen. 40 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 987. Op de Doorluchtige Zege van Groningen. 24 reg. + 2 slotr. × (6 voetig).

Dl. II, p. 987. Op de Draayinge van het Hoofd, verweerd door.... Joan Antoni Goezenaar enz. 16 reg. + 2 slotr. + (6 voetig).

In verscheidene gedichten komen daarenboven varianten voor op den rijmvorm, waarvan sprake is.

Men vindt er met den vorm abab, cddc, ee (o.a. Dl. II, p. 77: Op de Afbeelding van Frederik Willem; Dl. II p. 50: Op Geraard Bicker, 7 coupl. elk van 10 regels); met den vorm abba, cd dc, ee (o.a. Dl. II, p. 175: Op Don Joan van Oostenrijk en Dl. II, p. 318: Op Lambert Reinst); met den vorm aa, bccb, waarbij dus de regels met gepaard rijm aan 't begin staan (o.a. Dl. I, p. 538: Davids Tranen of Boetpsalmen I, de VI^de psalm; Dl. I, p. 537: Kruisklacht; Dl. I, p. 149: Babylonische Gevangenis).

Groot blijkt dus Vondel's voorliefde te zijn geweest voor twee regels met gepaard rijm hetzij als beginregels, wat slechts zelden, hetzij als slotregels, wat, blijkens bovenstaande lijsten, veelvuldig voorkomt. Is de gissing te gewaagd, dat hij die voorliefde heeft opgevat door zijne kennismaking met den rijmvorm van het Shakespeare-sonnet?

U.

s.j.c.b.