Jeske van der Velden
Een dossier in fragmenten
Het is maar de vraag wat een auteur en zijn werk nu precies ondergronds maakt. Is het een stijl van leven of van schrijven, een historisch moment, of simpelweg een gebrek aan erkenning door een breed leespubliek? In dat laatste opzicht kan William Seward Burroughs geen undergroundschrijver meer genoemd worden. Zijn roman Naked Lunch geniet de status van cultklassieker en met Allen Ginsberg en Jack Kerouac behoort hij tot de grote drie van de Beatgeneratie. Zijn werk is gecanoniseerd en zijn leven gemythologiseerd door fans, critici en filmmakers. Terugkerende thema's als drugs en seksualiteit, kritiek op het burgerlijke Amerikaanse leven, en het gebruik van surrealistische procedés en collagetechnieken plaatsen hem in het centrum van de Amerikaanse naoorlogse avant-garde.
De hier vertegenwoordigde teksten zijn echter van later datum en bestrijken een periode vanaf eind jaren zestig tot en met begin jaren tachtig van de vorige eeuw, een periode die volgde op de eerste golf van enthousiasme over de Beats en waarin zij de jazzkelders van de jaren vijftig al een tijdje achter zich hadden gelaten. The Burroughs Files bestaat uit teksten die in deze periode zijn geschreven en verschenen in verschillende tijdschriften en vormen, in 1984 verzameld en uitgegeven door het al even mythische City Lights Books in San Francisco.
Burroughs proza staat bol van versnipperde zinnen, verwijzingen en associaties. Het wordt gekenmerkt door een absurdistische humor met een melancholieke ondertoon, waardoor het in ieder geval droomachtig aandoet, zelfs al wordt de lezer er soms in een koortsachtig tempo doorheen gesleurd. Gebrek aan interpunctie en een stroom opeenvolgende indrukken dragen hieraan bij. In deze teksten worden vooral alle lagen van een bewogen leven aangeboord: jeugdherinneringen, reizen, vriendschappen en liefdes. De oplettende lezer stuit in de volgende passages op literaire en persoonlijke sedimenten, dichtregels van William Wordsworth en T.S. Eliot, populaire liedjes uit voorbije tijden, krantknipsels en volksverhalen.
De hier gepresenteerde fragmenten uit The Burroughs Files werden vertaald door twee jonge debuterende literaire vertalers. Tom ten Hove stortte zich op de korte autobiografische tekst ‘St. Louis Return’, waarin Burroughs na lange afwezigheid een bezoek brengt aan zijn geboortestad. Lodewijk Busscher ontfermde zich over een heus droomdagboek, geschreven tijdens een schoorvoetende deelname aan een Boeddhistische retraite.
Auteursrechtelijk beschermd