Onze Taal. Jaargang 82

[p. 284]

Redactie Onze Taal
Tamtam

Vroegschoolse educatie onder de maat

Het onderwijs aan kinderen tussen de tweeënhalf en zes jaar met een taalachterstand schiet tekort. Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek van de Onderwijsinspectie naar de kwaliteit van de zogenoemde voor- en vroegschoolse educatie (vve). Vve wordt gegeven op kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en de groepen 1 en 2 van de basisschool, en is vooral gericht op taalachterstanden, maar besteedt ook aandacht aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen.

In het eindrapport van de Onderwijsinspectie valt onder andere te lezen dat veel gemeenten niet weten of vve de juiste kinderen bereikt, dat ouders er te weinig bij worden betrokken en dat er vaak geen afspraken worden gemaakt over de eindresultaten.

Staatssecretaris Sander Dekker van Onderwijs noemt het rapport ‘een wake-upcall’.

Nederlanders en Vlamingen kennen 14.000 woorden

Er zijn 14.000 woorden die bekend zijn bij zo goed als alle Vlamingen en Nederlanders. Dat is een van de eerste conclusies van een onlinewoordentest die de Universiteit Gent uitvoerde in opdracht van de Nederlandse publieke omroepen NTR en VPRO, en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Het doel is een momentopname te maken van het Nederlands in 2013. De wetenschappers stellen voor het onderzoek over tien jaar opnieuw uit te voeren om te zien hoe het Nederlands zich heeft ontwikkeld.

Op woordentest.ugent.be moeten mensen van honderd woorden aangeven of het bestaand Nederlands is of niet. De woorden komen uit een lijst van 50.000 Nederlandse en ruim 20.000 niet-bestaande woorden. Op basis van het aantal goede antwoorden krijgen de onderzoekers dan een schatting van het totale aantal woorden dat de invullers van de test kennen.

De eindresultaten van het onderzoek worden later dit jaar bekendgemaakt in het tv-programma Labyrint.

Eeuwenoude brieven online

Begin september is een verzameling van ruim duizend zeventiende- en achttiende-eeuwse brieven online beschikbaar gekomen op een aparte website van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL). De brieven zijn geschreven door Nederlandse zeelieden in verre oorden aan hun geliefden die thuis achterbleven. Al in 2005 zijn de brieven boven water gekomen; ze werden onderdeel van het Leidse project ‘Brieven als buit’.

Nu de brieven door iedereen online te raadplegen zijn, kan er beter gezocht worden op taalverschijnselen uit die periode, zoals op de vele spellingvarianten die er destijds van woorden waren. Als je nu bijvoorbeeld het woord kapitein intikt, worden in één keer alle oude spellingvarianten getoond (zoals captijen, kappeten en katyn).

Dementerende Nederlanders in Australië geholpen in moedertaal

Bejaarde Nederlanders in Melbourne worden sinds kort in hun moedertaal te woord gestaan door Nederlandstalige stagiairs. Het gaat om de bewoners van een verzorgingstehuis waarvan de naam ook aan hun oude thuisland zal doen denken: Avondrust Lodge.

Het komt steeds vaker voor dat in de jaren vijftig geëmigreerde Nederlanders hun beheersing van het Engels verliezen als ze dementeren of een andere hersenaandoening krijgen. Ze vallen dan terug op hun moedertaal en dat leidt tot problemen. ‘Als iemand niet begrepen wordt, heb je natuurlijk veel eerder kans op agressie, frustratie en irritatie. Als wij hen kunnen begrijpen, doordat we hun taal spreken, zie je dat deze problemen afnemen’, aldus Barbara Claudfield van Dutch Care, de organisatie die in Australië de bejaardenzorg in het Nederlands regelt.

Vooralsnog kunnen de stagiairs niet echt in dienst worden genomen; de Australische overheid verleent nog geen werkvergunningen.

Platina voor Paulien Cornelisse

Paulien Cornelisse heeft begin september een zogeheten ‘platina boek’ gekregen voor Taal is zeg maar echt mijn ding. Het platina boek bestaat sinds januari dit jaar, en wordt uitgereikt door de stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) voor boeken waarvan minstens 500.000 exemplaren zijn verkocht. Het eerste platina boek was voor Vijftig tinten grijs van de Britse auteur E.L. James.

Cornelisse ontving de onderscheiding uit handen van Matthijs van Nieuwkerk tijdens een van de eerste uitzendingen dit seizoen van De wereld draait door; daarin zal Cornelisse voortaan een keer per maand samen met Arjen Lubach de ontwikkelingen in de Nederlandse taal bespreken.

En verder:

Speechschrijver Per 1 oktober is Jan Snoek de speechschrijver van koning Willem-Alexander. Daarmee is het voor het eerst dat een Nederlands staatshoofd een eigen speechschrijver heeft. Onder Beatrix en Juliana werd dat werk gedaan door verschillende functionarissen van het Hof, die het ‘erbij’ deden.

Alfabetiseringsprijzen Tijdens de Week van de Alfabetisering zijn de jaarlijkse Nationale Alfabetiseringsprijzen uitgereikt. Bekroond werden de lees-app Letterprins, de Rotterdamse kinderkrant Jong010 en kinderboekenschrijver Rian Visser, voor haar bijdrage aan het gratis beschikbaar maken van digitale boeken en lesmateriaal.

Vijftiende In de jaarlijkse ‘QS World University Rankings’ staat de Universiteit van Amsterdam vijftiende in de top-200 van taalkundeuniversiteiten. Ook bij de eerste vijftig waren de Universiteit Leiden (23ste) en de Radboud Universiteit Nijmegen (33ste).

Meer informatie: www.onzetaal.nl/tamtam.