Toen in ... september 1917
Signifische Kring
Op 12 september is het precies 96 jaar geleden dat in Amsterdam de officiële oprichtingsvergadering plaatsvond van het ‘Internationaal instituut voor wijsbegeerte’. Aanwezig waren de wiskundigen L.E.J. Brouwer en Gerrit Mannoury, en de schrijvers Henri Borel (tevens sinoloog), Frederik van Eeden (tevens psychiater) en Jacob Israël de Haan (tevens jurist). Dit opmerkelijke gezelschap van wis- en letterkundigen had als gezamenlijk doel het streven naar heldere en ondubbelzinnige taal, zodat misverstanden en wantrouwen tussen mensen zouden verdwijnen. De taal (en dan vooral de woorden) moesten in hun ogen minder vaag en meer ‘wiskundig’ worden gemaakt. Zij baseerden zich daarbij op de zogeheten ‘significa’, een uit Engeland afkomstige laatnegentiende- eeuwse wijsgerige stroming die zich richtte op de (vooral talige) manier waarop mensen elkaar beïnvloeden.
De Signifische Kring was dan ook de naam waaronder de vijf - later nog aangevuld met de bekende taalkundige Jac. van Ginneken - zich uiteindelijk verenigden. Maar hoewel de kringleden geleerden en schrijvers van naam en faam waren, slaagden ze er niet in hun denkbeelden ingang te laten vinden. Na 1925 steeg het aantal leden, maar het was eigenlijk enkel nog de wiskundige Mannoury die het gedachtengoed onvermoeibaar bleef uitdragen.
Tegenwoordig heeft de Signifische Kring geen invloed meer - althans niet als het gaat om taal. Maar in het natuurbeleid echoën de signifische ideeën nog wél na. Biologe en ex- CDA-Tweede Kamerlid Mechtild de Jong concludeerde in haar proefschrift uit 2002 dat de ecologische theorieën die ten grondslag liggen aan het hedendaagse Nederlandse natuurbeschermingsbeleid voor een belangrijk deel terug te voeren zijn op opvattingen van wetenschappers die in de jaren dertig lid waren van de Signifische Kring van Mannoury.
Auteursrechtelijk beschermd