Onze Taal. Jaargang 82

[p. 106]

Raymond Noë
InZicht

‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Woorden

Veel taalliefhebbers zijn vooral woordenliefhebbers. Ze zijn dol op welluidende, vreemde, moeilijke of archaïsche woorden, die voor hen zelfs nóg interessanter worden als er een verhaal achter zit, bijvoorbeeld over de herkomst. Er zijn ook woordenliefhebbers voor wie woorden aanleiding zijn tot beschouwingen over wat ze bij hen losmaken.

De Vlaamse taaljournalist Ludo Permentier is iemand van de laatste, beschouwende soort. In zijn boek Woorden weten alles neemt hij steeds een woord dat hem is opgevallen als uitgangspunt voor een bespiegeling, een overdenking of soms een mijmering over taal en taalgebruik. En over hoe die woorden iets zeggen ‘over onze wereld, ons verleden en onze verborgen gevoelens en gedachten’. De honderd stukjes, oorspronkelijk verschenen als column in de Vlaamse krant De Standaard, noemt hij zelf ‘wandelingen en observaties’ in het landschap van de taal.

Iemand die vooral geïnteresseerd is in de achtergrond van woorden is Frans Collignon. In 2004 verscheen zijn boek Het woordenreservaat, waarin hij allerlei in hun bestaan bedreigde woorden afstofte en in de vitrine zette, voorzien van anekdotes, citaten en wetenswaardigheden. Van dit boek verscheen onlangs de tweede editie, waarin veel nieuwe vergeten woorden zijn opgenomen, zoals abel, aterling, baffetoen, crapaud, despereren, dittografie en dodijnen.

Ten slotte zijn er ook auteurs die één enkel woord als uitgangspunt nemen voor een boekje. Zo iemand is taalkundige Peter Nieuwenhuijsen, die in We hebben een d! We hebben een i! zeventig bladzijden wijdt aan het woordje die. Zonder al te wetenschappelijk te worden weidt hij uit over de klank en de betekenissen, waarbij steeds een zekere verwondering doorklinkt over de veelzijdigheid van dit kleine woordje.

•	Woorden weten alles is een uitgave van De Bezige Bij Antwerpen en kost €17,95 (gelijmd, 224 blz.). ISBN 978 90 8542 135 1
•	Het woordenreservaat is een uitgave van Kemper Conseil en kost €19,90 (gelijmd, 218 blz.). ISBN 978 90 76542 64 5
•	We hebben een d! We hebben een i! is een uitgave van De Hondsrug Pers en kost €8,- exclusief porto (ingenaaid, 78 blz.). Bestellingen: [e-mail]. ISBN 978 90 8733 012 5

■ Onbeschaafd Nederlands

Het Woordenboek van het algemeen onbeschaafd Nederlands gaat in op de betekenis en herkomst van zo'n zevenduizend obscene, vulgaire, ordinaire, bargoense, platte en gênante Nederlandse en Vlaamse woorden, van aankakken, aars en anaalplug tot zuipen, zuurstok en zwans. Overigens zijn niet alle woorden even onbeschaafd, want zoenen, zucht en zuurpruim staan er ook in. Een aantal ervan wordt geïllustreerd met ‘scabreuze citaten’, en er zijn kaders opgenomen waarin woorden als geil en reet wat verder worden uitgediept. Achter in het boek zijn ook thematische verzamelingen opgenomen, waarin woorden zijn ondergebracht onder kopjes als ‘sukkel’, ‘drank’, ‘prostitutie’ en ‘gevangenis’.

Het woordenboek is een herziene heruitgave van het in 2007 verschenen Woordenboek van platte taal.

Woordenboek van het algemeen onbeschaafd Nederlands van Heidi Aalbrecht en Pyter Wagenaar is een uitgave van Unieboek | Het Spectrum en kost €16,99 (gelijmd, 464 blz.).
ISBN 978 90 00 31185 9

■ Taal- en inhoudsgericht onderwijs

Steeds meer scholen kiezen ervoor om ‘zaakvakken’ als geschiedenis, economie en maatschappijleer niet langer in het Nederlands, maar in een vreemde taal te onderwijzen. In de praktijk is die vreemde taal vooral het Engels, maar ook het Frans, Duits en Spaans zijn mogelijk. Het doel hiervan is de kennis van de vreemde taal te vergroten, wat de leerling ook van pas kan komen in een vervolgopleiding of in zijn toekomstige werkomgeving. Dit onderwijs stelt zwaardere eisen aan de leerkracht, die immers niet in zijn moedertaal kan lesgeven.

In Je vak in een vreemde taal? vinden scholen en leraren een leidraad om met dit ‘taal- en inhoudsgericht onderwijs’, zoals het wel heet, te beginnen. Vooral de eisen die dit onderwijs aan leerkrachten stelt, krijgen de aandacht.

Je vak in een vreemde taal? Wegwijzers voor de CLIL-onderwijspraktijk van Lies Strobbe, Lies Sercu en Johan Strobbe is een uitgave van Acco en kost €24,50 (ingenaaid, 205 blz.).

■ Grammatica

De grammatica van het Nederlands wordt beschreven in de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS, zie http:// ans.ruhosting.nl). De ANS is een omvangrijk werk, een praktisch hulpmiddel voor de geïnteresseerde leek, die zich daarmee ‘een oordeel kan vormen over de grammaticaliteit en de aanvaardbaarheid van diverse vormen van taalgebruik’. Een wetenschappelijke beschrijving van de grammatica van het Nederlands was er tot nu toe niet, maar daar komt verandering in. Onlangs verschenen namelijk de eerste twee delen van de Syntax of Dutch, een Engelstalig standaardwerk dat uiteindelijk minstens zeven delen zal beslaan. Deze eerste delen behandelen zelfstandige naamwoorden en zelfstandignaamwoordgroepen.

Syntax of Dutch. Nouns and Noun Phrases volume 1 en volume 2 van Hans Broekhuis, Evelien Keizer en Marcel den Dikken zijn een uitgave van Amsterdam University Press en kosten €85,- per deel (gebonden, totaal 1161 blz.). ISBN 978 90 8964 460 2 / 978 90 8964 463 3

[p. 107]

■ Bakkersnamen

Jan Spendel heeft als amateurgenealoog grote belangstelling voor achternamen, en hij publiceert daar geregeld over. Hij schreef al boeken over buitenlandse achternamen, over ‘onwelvoeglijke, bespottelijke en vreemde familienamen’, en over namen die met de woorden smid, meier en molen te maken hebben. Onlangs verscheen er weer zo'n boek waarin een ambacht centraal staat, namelijk Bakker in familienamen, een lexicon van alle Nederlandse en Vlaamse achternamen die met het bakkersvak te maken hebben. Niet alleen de broodbakkers komen hierin aan de orde, maar ook de potten-, steen-, porselein-, pijpen- en plateelbakkers. De achternamen bestrijken dan ook een breed scala, van Koekebakker en Becker tot Tiggelaar, Kruik en Steenbeeckelier. Behalve het namenlexicon bevat het boek ook enige encyclopedische hoofdstukken waarin een beeld wordt geschetst van wat al die verschillende bakkers nu precies deden.

Bakker in familienamen is een uitgave van Gopher en kost €17,50 (gelijmd, 228 blz.). Bestellingen en meer informatie: www.gopher.nl. ISBN 978 90 517 9808 1

En verder

■ Deuxième étape van Véronique Caplain is een methode Frans schrijven en spreken voor volwassenen. Deze bestaat uit een tekstboek, een oefenboek, twee cd-roms en een website. Eindniveau A2. Coutinho, €32,50 (tekstboek, ingenaaid, 248 blz.) / €17,50 (oefenboek, ingenaaid, 183 blz.). ISBN 978 90 4690 292 9 / 978 90 4690 293 6

■ Overtuigende teksten van Hans Hoeken e.a. Overzicht van theorieën over de invloed van taal, tekst en beeld binnen het overtuigingsproces, en van het empirisch onderzoek hiernaar. Tweede, herziene druk. Coutinho, €29,50 (ingenaaid, 276 blz.). ISBN 978 90 469 0329 2

■ Baggertaal en molenpraat van Huib Kraaijeveld e.a. Waargebeurde verhalen van, over en door baggeraars, aangevuld met een ‘baggerwoordenboek’. Historische Vereniging Sliedrecht, €12,50 + €2,50 porto (ingenaaid, 207 blz.). Bestellingen: [e-mail].

Agenda

■ 13 april, Houten. Finale BrailleChallenge, een wedstrijd die de braillevaardigheid van de deelnemers toetst (snelheid, spelling en woordbegrip).

Voor meer evenementen en meer informatie zie www.onzetaal.nl/agenda.