Onze Taal. Jaargang 82

[p. 7]

Reacties

Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren. Stuur uw reactie indien mogelijk per e-mail naar: [e-mail], of anders naar: Redactie Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:

•	Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden).
•	Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel u reageert.
•	Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen.
•	Lever uw reactie in onder vermelding van naam, adres en (eventueel) functie.

De redactie kan inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel.

M.v.g.
Bert van den Braak - Delft

In de novemberaflevering van de rubriek ‘Taalergernissen’ schrijft T. Gonnissen zich te ergeren aan het gebruik van mvg en vrgr en (vooral) gr in de afsluiting van een email. Bij gr kan ik me dat wel voorstellen, hoewel het toch altijd nog beter is dan helemaal geen groet. Maar m.v.g. staat al sinds 1995 in de grote Van Dale; daarnaast werden brieven vroeger vaak afgesloten met t.t. (‘totus tuus’ - ‘geheel de jouwe’) of t.à.t. (‘tout à toi’ - ‘geheel de jouwe’). Dat lijkt mij een overeenkomstig gebruik.

Vaak
Martin Boelsma - Leiden

In het novembernummer geeft Willem Botha, hoofdredacteur van het Woordeboek van die Afrikaanse Taal, een aantal voorbeelden van woorden die in het Afrikaans een andere betekenis hebben gekregen dan in het (oorspronkelijke) Nederlands. Bij één daarvan, het woord vaak (‘slaperig’), is evenwel geen sprake van een betekeniswijziging. Ook in het Middelnederlands en het Nederlands bestond deze betekenis (naast ‘dikwijls’), maar die is inmiddels in de vergetelheid geraakt, en leeft alleen nog voort in de naam Klaas Vaak.

Uitspraak b na t
Dr. Maximilian Schugt - Freiburg (Duitsland)

Jan Erik Grezels interview met taalkundige Mirjam Ernestus (‘Als je authentiek wilt klinken, moet je wat slordig spreken’, Onze Taal november) heb ik met belangstelling gelezen. Ik heb er echter een opmerking bij.

Ernestus zegt dat een woord als postbode lastig uit te spreken is, en dat we de t tussen de s en de b daarom meestal niet uitspreken: ‘Bij de b sluiten we onze mond, maar bij de voorafgaande t moet die juist open zijn.’ Omdat er in het Duits talrijke woorden bestaan waarin de b op de st volgt, heb ik een proefje gedaan. Ik heb aan Duitse vrienden gevraagd enkele zinnen met daarin de volgende woorden vlug (dus slordig) uit te spreken: Knastbruder, Festbraten, festbinden, Postbote, Rostbraten, Christbaum en Brustbein. Het resultaat: in geen enkel geval werd de t ingeslikt of niet-hoorbaar uitgesproken. Een Duitse moedertaalspreker lukt het dus wél een t voor een b uit te spreken.

Naschrift Mirjam Ernestus

Verkorte uitspraakvarianten komen voornamelijk voor in spontane gesprekken. Het is erg moeilijk om mensen onder laboratoriumomstandigheden natuurlijke verkorte uitspraakvarianten te laten produceren. Dit is waarschijnlijk de reden dat de Duitse vrienden van dr. Maximilian Schugt de klank t bleven produceren. Het is bekend dat ook in het Duits de t vaak wegvalt voor klanken als m, b en p.

Kippekontje en koeiekut
J.A. Bruch - Vries

In Wim Daniëls bijdrage ‘Mieterse bromnozems’ (Onze Taal oktober), over woorden uit de jaren vijftig, mis ik de benaming die in mijn tijd (geboren in 1939) gebezigd werd voor wat in het artikel een ‘kippekontje’ wordt genoemd: ‘haardracht waarbij aan de achterzijde van het hoofd de haren links en rechts naar elkaar toe gekamd werden’. In Enschede werd zo'n kapsel in de nozemjaren een ‘koeiekut’ genoemd.

Elvis Presley kamt een ‘kippekontje’.

Vlamingen slikken minder in
Toon Vandenheede - Genk

Met belangstelling las ik Jan Erik Grezels interview met taalkundige Mirjam Ernestus (‘Als je authentiek wilt klinken, moet je wat slordig spreken’, Onze Taal november). Als we praten, slikken we veel in, zegt Ernestus, maar wat het Nederlands betreft, geldt dat toch vooral voor de Nederlanders. In Vlaanderen hoor je de uitspraak van woorden zoals vermeld in het kader op blz. 310 ( ‘amal’, ‘aruskunne’, ‘folnt’) niet. En zonder context kunnen wij die ook niet ontcijferen. Ik wil dat even aanstippen, omdat het me weer eens verwondert dat de auteur van het artikel niets over Vlamingen schrijft - Vlaanderen, waar ligt dat ook weer?

Naschrift Mirjam Ernestus

Sprekers zijn zich nauwelijks bewust van de verkorte uitspraakvarianten die ze gebruiken. Veel mensen zullen daarom de uitspraak van de woorden in het kader op bladzijde 310 niet herkennen. Ook in Vlaanderen wordt er gereduceerd, al heeft ons onderzoek wel uitgewezen dat Vlamingen over het algemeen iets minder reduceren dan Nederlanders.

Oertaal
Harrie Scholtmeijer - Instituut voor Gebaren, Taal & Dovenstudies, Hogeschool Utrecht

In Bart de Boers artikel ‘Hoe sprak de oermens?’ (Onze Taal november) wordt ‘taal’ ten onrechte gelijkgesteld aan ‘spraak’. In dat artikel staat dat de eerste oermens, de Australopithecus, die 3,3 miljoen jaren geleden leefde, een keelzak had die spraak slecht verstaanbaar maakte. De Australopithecus moet dan ook geklonken hebben als ‘een typische holbewoner’. Even later wordt gezegd dat de Australopithecus ‘niet een echte taal’ had, en dat taal pas na het tijdperk van de Australopithecus is ontstaan. Die mening gaat voorbij aan een breed gedeeld wetenschappelijk inzicht dat de taalproductie oorspronkelijk aan de buitenzijde van het lichaam plaatsvond. Pas later werden er organen gebruikt die tot dan toe een functie hadden voor ademhaling en spijsvertering. Met andere woorden: lang voordat er sprake was van spraak, heeft de mens zich misschien al uitgedrukt in gebarentaal. En dat is, nog steeds, ‘een echte taal’ .