Onze Taal. Jaargang 71

Kwam daar nog eens om

Toon Gordijn - Enschede

In het radioprogramma TROS Nieuwsshow vertelde laatst een als Amerika-deskundige geafficheerde auteur in de volgende termen over de veranderingen na 11 september 2001: ‘Het staat er vol veiligheidspoortjes. Overal hangen camera's. Amerika, het land van de privacy! Op vliegvelden moet je je schoenen laten controleren. Kwam daar nog eens om vóór 11 september!’

Een gebiedende wijs in de verleden tijd. Ik herinner me niet dat eerder gehoord te hebben.

Naschrift redactie

Een gebiedende wijs in de verleden tijd komt in het Nederlands inderdaad niet voor. Wel bestaat er de gebiedende wijs van de voltooid verleden tijd, als in ‘Had dat maar gezegd’, waarbij het hulpwerkwoord van tijd (hebben) in de verleden tijd gecombineerd wordt met het voltooid deelwoord.
Overigens is het niet moeilijk te zien hoe deze tekst ontstaan moet zijn. De verzuchting ‘Kom daar nog eens om’ kan alleen maar in de gebiedende wijs voorkomen. Gecombineerd met de tijdsbepaling ‘vóór 11 september’, die een verleden tijd forceert, krijg je de ongrammaticale zin. De tegenhanger in de tegenwoordige tijd is immers ook niet correct: ‘Kom daar nog eens om vóór 11 september!’ De spreker loste dit conflict op door in de gauwigheid toch maar voor een verleden tijd te kiezen. In schrijftaal zou hij ongetwijfeld een geheel andere formulering hebben gekozen.