Onze Taal. Jaargang 71

[p. 350]

Het taaljaar 2002
Meningen van taalgebruikers

Redactie Onze Taal

De belangrijkste gebeurtenis, het beste boek, het mooiste en het ergste woord - de redactie vroeg een aantal niet geheel willekeurig gekozen taalgebruikers wat hun opviel in het taaljaar 2002.

	1. Wat viel u in 2002 op als het gaat om taal in de ruimste zin van het woord?
Bart Chabot dichter	1. De razendsnelle ontmanteling van het paars idioom.
Paul Van Grembergen Vlaams minister van Binnenlandse Aangelegenheden, Cultuur, Jeugd en Ambtenarenzaken	1. Nog nooit waren er zo veel communicatiemiddelen, nog nooit waren er zo veel misverstanden.
Maria van der Hoeven demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen	1. De roep om ‘Jip-en-Janneke-taal’. Die is tekenend voor de strijd tussen oude en nieuwe politiek.
Hans Hulshof hoogleraar didactiek van het Nederlands, in het bijzonder in het voortgezet onderwijs, aan de Universiteit Leiden	1. De verdere voortschrijding van Poldernederlands (Jan Stroop had dus toch gelijk), grof taalgebruik, en verhaspeling van spreekwoorden en uitdrukkingen in de media (zoals de neus op het lid krijgen).
Francisco van Jole internetjournalist van de Volkskrant en de TROS	1. De armoede in het politieke taalgebruik. Het parlement was altijd een reservaat voor de taal, en hopelijk wordt het dat opnieuw.
Siemon Reker streektaalfunctionaris en bijzonder hoogleraar Gronings aan de Rijksuniversiteit Groningen	1. De onzegbaarheid van het volgende: ‘De verkiezingen van 15 mei waren na die afschuwelijke zesde mei vals en de uitslag was daarom wederrechtelijk.’
Johan Taeldeman hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Rijksuniversiteit Gent	1. Helaas dringt de Vlaamse tussentaal steeds verder door in domeinen waar tot voor kort de standaardtaal nog gebruikelijk was.
Fred Weerman hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Universiteit van Amsterdam	1. Het voornemen van de overheid om het onderwijs in de ‘allochtone talen’ af te schaffen.
Frans Weisglas voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal	1. Er zijn een aantal zeer negatieve woorden bij gekomen die onvrede in de samenleving en een gebrek aan vertrouwen in de politiek uitdrukken - zoals demoniseren.

	2. Wat vindt u de belangrijkste taalgebeurtenis van dit jaar?
Bart Chabot dichter	2. De opmars van LPF-taal.
Paul Van Grembergen Vlaams minister van Binnenlandse Aangelegenheden, Cultuur, Jeugd en Ambtenarenzaken	2. De festiviteiten rond het afscheid van Jozef Deleu van de Stichting Ons Erfdeel. Een halve eeuw heeft Deleu zich ingezet voor het Nederlands.
Maria van der Hoeven demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen	2. De Nijhoff-prijs voor Herbert de Roy van Zuydewijn voor zijn vertalingen van de Ilias en de Odyssee van Homerus.
Hans Hulshof hoogleraar didactiek van het Nederlands, in het bijzonder in het voortgezet onderwijs, aan de Universiteit Leiden	2. Het initiatief van de Landelijke Vereniging voor Neerlandici (LVVN) om tot een herbezinning van de inhoud van het vak Nederlands in het voortgezet onderwijs te komen.
Francisco van Jole internetjournalist van de Volkskrant en de TROS	2. Dat een Nederlandse politicus - Fortuyn - zich bedient van de Engelse taal (‘At your service’) om de Nederlandse cultuur te verdedigen en later de Engelse taal helemaal niet machtig blijkt.
Siemon Reker streektaalfunctionaris en bijzonder hoogleraar Gronings aan de Rijksuniversiteit Groningen	2. Het verschijnen van Taalpost (3 april).
Johan Taeldeman hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Rijksuniversiteit Gent	2. De Vlaamse minister van Cultuur Van Grembergen stelde de nieuwe spellingregeling weer ter discussie. Tot een herziening zal het wel niet komen, maar het is goed dat erover nagedacht blijft worden.
Fred Weerman hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Universiteit van Amsterdam	2. Het bekend worden van de informatie over het FOXP2-gen (het ‘taalgen’).
Frans Weisglas voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal	2. Het Groot Dictee der Nederlandse Taal. Verder de troonrede van dit jaar, waar meer lijn, meer eenheid in zat dan in voorgaande jaren.

	3. Wat is het beste boek (of artikel, of bericht of iets dergelijks) over taal dat u dit jaar las of gebruikte?
Bart Chabot dichter	3. Het ingetogen en toch glasheldere NIOD-rapport over Srebrenica, dat leidde tot de val van Paars II.
Paul Van Grembergen Vlaams minister van Binnenlandse Aangelegenheden, Cultuur, Jeugd en Ambtenarenzaken	3. Tongkat van Pieter Verhelst. In die verhalenbundel, maar ook in Verhelsts ‘Sprookjesbordeel’, ontdek je hoe mooi en onuitputtelijk rijk taal is.
Maria van der Hoeven demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen	3. De dit jaar verschenen vierde editie van de Schrijfwijzer van Jan Renkema.
Hans Hulshof hoogleraar didactiek van het Nederlands, in het bijzonder in het voortgezet onderwijs, aan de Universiteit Leiden	3. Opperlans! Taal- & letterkunde van Battus en Verzamelde gedichten van Lucebert. Het spelelement van taal als broodnodige compensatie voor het nuttigheidsdenken in het taalonderwijs.
Francisco van Jole internetjournalist van de Volkskrant en de TROS	3. Het werk van Godfried Bomans.
Siemon Reker streektaalfunctionaris en bijzonder hoogleraar Gronings aan de Rijksuniversiteit Groningen	3. De dtv-Atlas Englische Sprache van Viereck, Viereck en Ramisch (2002). Er was al lang zo'n mooi geïllustreerd boekje over het Duits; ik zou zoiets graag over het Nederlands en onze dialecten hebben.
Johan Taeldeman hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Rijksuniversiteit Gent	3. De inaugurele rede van Hans Bennis, Tegengestelde krachten in taal. Een mooie en toegankelijke tekst, waarin hij ook duidelijk fascinerende onderzoeksperspectieven verwoordt.
Fred Weerman hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Universiteit van Amsterdam	3. Ray Jackendoff, Foundations of language: brain, meaning, grammar, evolution.
Frans Weisglas voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal	3. De Volkskrant-columns van Jan Mulder over de Nederlandse taal.

[p. 351]

	4. Wat is het ergste woord van 2002?
Bart Chabot dichter	4. Nieuwe politiek.
Paul Van Grembergen Vlaams minister van Binnenlandse Aangelegenheden, Cultuur, Jeugd en Ambtenarenzaken	4. Net als vorige en volgende jaren: oorlog.
Maria van der Hoeven demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen	4. Terugroleffect.
Hans Hulshof hoogleraar didactiek van het Nederlands, in het bijzonder in het voortgezet onderwijs, aan de Universiteit Leiden	4. Multiculti. Boven een recensie van de film Bend it like Beckham (NRC Handelsblad, 30-10-2002) stond ‘Gezellige multiculti’. Valt nog mee dat er niet ‘Gezelli multiculti’ stond.
Francisco van Jole internetjournalist van de Volkskrant en de TROS	4. Ama, de afkorting van ‘alleenstaande minderjarige asielzoeker’, louter bedoeld om iedere associatie met Alleen op de wereld van Hector Malot tegen te gaan.
Siemon Reker streektaalfunctionaris en bijzonder hoogleraar Gronings aan de Rijksuniversiteit Groningen	4. Gedachtegoed. Volgens de huidige spellingregels moet met dit gedachte- wel bedoeld zijn ‘snelle geestelijke flits’, want alleen in die betekenis is het meervoud gedachtes, wat dus gedachtegoed oplevert.
Johan Taeldeman hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Rijksuniversiteit Gent	4. Verzuring (van de samenleving) - in Nederland zou men spreken van ‘verkilling’.
Fred Weerman hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Universiteit van Amsterdam	4. ‘Daar heb ik geen zin an.’
Frans Weisglas voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal	4. ...-Marokkanen.

	5. Wat is het mooiste woord van 2002?
Bart Chabot dichter	5. Claus.
Paul Van Grembergen Vlaams minister van Binnenlandse Aangelegenheden, Cultuur, Jeugd en Ambtenarenzaken	5. Pandenkoek, ‘slechte architectuur, tot stand gekomen zonder duidelijk urbanistisch plan’.
Maria van der Hoeven demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen	5. Dagobert Duck-kluis (voor euromunten).
Hans Hulshof hoogleraar didactiek van het Nederlands, in het bijzonder in het voortgezet onderwijs, aan de Universiteit Leiden	5. Wat mij betreft gebarencafé, café voor doven én horenden, waar gebarentaal als een volwaardige taal wordt ‘gesproken’.
Francisco van Jole internetjournalist van de Volkskrant en de TROS	5. Stekker, omdat het in de uitdrukking de stekker eruit trekken de aandacht afleidt van de bron: de contactdoos.
Siemon Reker streektaalfunctionaris en bijzonder hoogleraar Gronings aan de Rijksuniversiteit Groningen	5. Affixoïde. Misschien bestaat het langer, maar ik heb het dit jaar geleerd. Het definieert de status van bere- in beregoed en van -toerisme in afvaltoerisme.
Johan Taeldeman hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Rijksuniversiteit Gent	5. Taalkamer. Het Museum voor Volkskunde in Gent heeft sinds kort zo'n kamer, waarin je audiovisueel met taal en dialect bezig kunt zijn.
Fred Weerman hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Universiteit van Amsterdam	5. De wederopstanding van galalijkkoets.
Frans Weisglas voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal	5. Erasmusbrug.

	6. Wie was dit jaar de beste taalgebruiker?
Bart Chabot dichter	6. Pim Fortuyn.
Paul Van Grembergen Vlaams minister van Binnenlandse Aangelegenheden, Cultuur, Jeugd en Ambtenarenzaken	6. De dichter. Nog nooit was er zo veel geruis en geroezemoes, nog nooit was hij zo noodzakelijk.
Maria van der Hoeven demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen	6. Huub Oosterhuis. Wat sprak hij prachtige, troostende woorden bij de begrafenis van prins Claus.
Hans Hulshof hoogleraar didactiek van het Nederlands, in het bijzonder in het voortgezet onderwijs, aan de Universiteit Leiden	6. Pim Fortuyn: letterlijk spráákmakend, met zeggingskracht, eigen stijl, en in ieder geval helder: ‘Keb er zin an!’
Francisco van Jole internetjournalist van de Volkskrant en de TROS	6. Zoals altijd paus Johannes Paulus II bij het uitspreken van de paasboodschap in zestig talen.
Siemon Reker streektaalfunctionaris en bijzonder hoogleraar Gronings aan de Rijksuniversiteit Groningen	6. Aan Jan Mulder als MU in de Volkskrant geef ik graag de prijs voor zijn attente omgang met het Nederlands (later schrijft hij hopelijk nog eens in het Gronings).
Johan Taeldeman hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Rijksuniversiteit Gent	6. Radioverslaggever Urbaan De Becker. Nu met pensioen; zijn bijdragen over politiek en actualiteit onderscheid(d)en zich door hun eenvoudige, heldere bewoordingen.
Fred Weerman hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Universiteit van Amsterdam	6. Gerrit Kouwenaar.
Frans Weisglas voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal	6. Martin Bril. Zijn columns in de Volkskrant zijn altijd mooi en virtuoos geschreven.