52 andere woorden voor windowtime
Taaladviesdienst
In oktober legden wij u het woord windowtime voor, dat door de voormalige Vlaamse minister van Cultuur gebruikt werd voor ‘een wettelijke sperperiode van zes maanden die mediatheken en bibliotheken in acht moeten nemen alvorens nieuw uitgebrachte cd's te mogen uitlenen’. Windowtime lijkt een Vlaamse vondst te zijn: het Engels kent het woord niet in deze betekenis, en in Nederland wordt het niet gebruikt.
Aan onze oproep een Nederlands alternatief te bedenken voor windowtime, gaven 29 Onze Taal-lezers gehoor. Dat zijn er minder dan bij eerdere afleveringen van deze rubriek. De inzenders - voornamelijk afkomstig uit Nederland - droegen samen 52 alternatieven aan. Enkele daarvan begonnen met sper: spertijd, sperduur en ook sperperiode, de term die de Vlaamse overheid gebruikt in haar definitie van windowtime. Sommige inzenders van een samenstelling met sper wierpen echter meteen als bezwaar op dat dit woorddeel associaties oproept met de Tweede Wereldoorlog. Toen stond spertijd voor de periode waarin bijvoorbeeld een uitgaansverbod gold. Vanwege deze negatieve bijbetekenis zullen spertijd, sperduur en sperperiode in de praktijk waarschijnlijk niet snel omarmd worden.
Het Engelse window zette een aantal inzenders ertoe aan een samenstelling met etalage te vormen, zoals etalagetijd en etalageperiode. Ook wij legden dat verband; in het oktobernummer schreven we over de windowtime-regeling: ‘cd's die zo nieuw zijn dat ze als het ware nog in de etalage liggen, mogen nog niet uitgeleend worden’. Maar het is helemaal niet zeker dat window in windowtime rechtstreeks naar een etalage verwijst. Bob Molenaar kent window al jaren als aanduiding voor de periode die verstreken moet zijn voordat een bioscoopfilm op tv mag worden vertoond. En Martin van der Hoeven meldde ons: ‘In de ruimtevaart gebruikt men het begrip window om de tijd aan te geven wanneer een lancering kan plaatsvinden.’ Deze betekenis wordt - in tegenstelling tot de hierboven genoemde ‘filmbetekenis’ - ook genoemd in de woordenboeken, naast het algemenere ‘an interval of time during which certain conditions exist’.
Van de inzendingen waarbij de nadruk niet ligt op etalage maar op tijd, vonden we bezinktijd, marktmaanden en toontijd het vermelden waard. Verder noemden negen lezers embargo. Enkelen van hen redeneerden daarbij als volgt: ‘Het Nederlands heeft al een mooi woord voor datgene wat u wilt beschrijven: gewoon embargo.’ Er is echter wel een verschil: een embargo is een publicatieverbod, terwijl volgens de windowtime-regeling cd's wel verkocht mogen worden; alleen het uitlenen ervan is verboden gedurende een bepaalde periode. Maar embargo kan ook ruimer worden opgevat, namelijk als ‘periode waarin iets nog niet geheel openbaar gemaakt mag worden’. Deze omschrijving is ook toepasbaar op de windowtime-regeling. Als we embargo willen toespitsen op het uitlenen van cd's, is cd-uitleenembargo of kortweg uitleenembargo een duidelijke Nederlandse term. Uitleenembargo is door drie personen voorgesteld, van wie Rein van Gisteren uit Den Haag de eerste was. Hij ontvangt de boekenbon van €25,- van de Stichting LOUT (Let Op Uw Taal). Wij danken alle inzenders voor hun reactie.
Auteursrechtelijk beschermd