Onze Taal. Jaargang 71

[p. 18]

Wie u bent en wat u vindt
Enquête onder Onze Taal-lezers

Redactie Onze Taal

De gemiddelde Onze Taal-lezer besteedt maandelijks tachtig minuten aan zijn blad, gelooft niet dat het Nederlands zal verdwijnen en vindt ‘Ruggespraak’ de aardigste rubriek. Hij is goed te spreken over het tijdschrift en als er al aan iets behoefte is, dan is het aan meer praktische taalinformatie. En nog meer aandacht voor actualiteiten zou ook wel prettig zijn. Het blijkt allemaal uit een onlangs gehouden lezersenquête.

Wat vindt u, Onze Taal-lezer, van uw blad? Boeit het u nog of haakt u steeds vaker af? Mist u iets bepaalds of voelt u zich overstelpt? Gaat het boven uw pet of zitten wij juist te veel op onze hurken? En wie bent u eigenlijk? Hoe denkt u over taal, en over onze taal, en over het Genootschap Onze Taal?

Zulke vragen spelen vrijwel dagelijks door ons hoofd, en minstens één keer per maand, tijdens de redactievergadering, stellen we ze ook hardop. Totdat de tijd weer rijp is voor een grondig antwoord. Deze zomer was het zover. We ontwierpen een uitvoerige enquête en legden die voor aan 1200 leden. We kregen 466 formulieren ingevuld retour, ruim voldoende om te kunnen spreken van een representatief onderzoek.

De uitkomsten waren soms verrassend. Dat ‘Ruggespraak’ nog steeds veruit de populairste rubriek is, hadden we wel verwacht, en dat u over het algemeen goed te spreken bent over het blad kwam eerlijk gezegd ook niet als een donderslag bij heldere hemel. Maar dat u een zo uitgesproken voorkeur hebt voor meer praktische informatie wisten we niet. En dat zovelen van u de website van Onze Taal nog niet hebben bezocht, was voor ons ook wel een beetje nieuw.

Hieronder volgt een samenvatting van de resultaten.

Hete hangijzers

De meeste Onze Taal-lezers zijn tussen de 35 en 49 jaar oud. Duidelijk minder dan de helft (zo'n 40%) is vrouw, en een overgrote meerderheid van bijna 80% volgde een hbo- of universitaire opleiding. Wat dat betreft is er weinig verschil met het vorige onderzoek, uit 1994. Wel veranderd is het aantal leerkrachten onder onze werkende leden. Voor het eerst vormen ze niet de hoofdmoot: met hun 21% moeten ze het afleggen tegen de ruim 31% die werkzaam is in het bedrijfsleven.

Illustratie: Matthijs Sluiter

Dit keer hebben we voor het eerst geïnformeerd naar uw mening over enkele hete hangijzers op taalgebied. 63% blijkt het helemaal of enigszins eens te zijn met de stelling ‘Wat mensen taalverloedering noemen, is meestal gewoon taalverandering.’ En 56% vindt de huidige invloed van het Engels op het Nederlands onrustbarend - al denken tegelijk maar weinigen (bijna 7%) dat het Nederlands de komende vijftig jaar (misschien) zal verdwijnen. En ten slotte is 45% van mening dat het Genootschap Onze Taal niet iets meer hoeft te doen aan de bestrijding van ongewenste taalontwikkelingen; 13% heeft geen mening en 42% heeft wél behoefte aan meer actie. De vraag waar men dan aan denkt, leidde tot een bonte schakering van suggesties - van posters op het station tot ‘de ongewenste taal belachelijk maken’.

Leesgedrag

Onze Taal heeft nog steeds betrekkelijk veel ‘nieuwe lezers’; 38% is niet langer dan vijf jaar lid. In 1994 was dit nog 53%, en in 1988 48%. Slechts 5% van de abonnees leest Onze Taal uit een beroepsmatige interesse; maar liefst 55% doet het uit persoonlijke be-

[p. 19]

langstelling, en voor 40% heeft het te maken met een combinatie van beide.

Het tijdschrift wordt goed gelezen: net als de vorige keer leest 31% van de ondervraagden het helemaal, alleen het percentage ‘grotendeels’ is enigszins gedaald, van 52 naar 38%. Gemiddeld besteden Onze Taal-lezers tachtig minuten aan een nummer. De ‘meeleesfactor’ bleef onveranderd: nog steeds komt ieder exemplaar van het blad onder ogen van gemiddeld bijna twee mensen. Bij het huidige abonneebestand van 44.000 is het werkelijke bereik zo'n 85.000.

Velen bewaren het tijdschrift na lezing geheel of gedeeltelijk (72%) of geven het aan anderen (15%); de vorige keer waren die percentages respectievelijk 86% en 5,5%.

Tijdschrift

Het rapportcijfer dat we van u kregen voor de inhoud van het blad was weer mooi: net als de vorige keer een 7,9. Hoe kwam u tot die totaalscore? U vindt de artikelen in Onze Taal prettig leesbaar (93% van de ondervraagden), goed te begrijpen (95%), niet oppervlakkig (89%), deskundig (88%) en goed van lengte (82,5%). 46% van de lezers vindt de stukken bovendien vermakelijk. Dat laatste percentage was in 1994 hoger (61%); een ander opmerkelijk verschil: het aantal mensen dat Onze Taal goed te begrijpen vindt, steeg met 12%. (Een overzicht van de hoogst gewaardeerde artikelen vindt u hiernaast.)

Hoe waardeert u de vaste rubrieken? Net als voorheen staat ‘Ruggespraak’ stijf op de eerste plaats, en ook onveranderd is dat het rapportcijfer voor de laagst gewaardeerde rubriek (‘Taalcrypto’ dit keer) nog altijd net iets meer dan een 7 is. (Zie verder het kader hiernaast.)

Op de vormgeving zijn we iets gedetailleerder ingegaan dan vorige keren. Zo vroegen we u of u het omslag te druk vindt (nee, zegt 75%), of het informatief is (ja, volgens 62%), of het bij het blad past (ja, aldus 72%) en of de omslagillustraties u aanspreken (30% ja, 40% nee, 30% geen mening). Hetzelfde over de binnenpagina's: te druk? (nee, 84%), uitnodigend? (ja, 73%), overzichtelijk? (ja, 84%), voldoende foto's en illustraties? (ja, 62%), aansprekende cartoons? (ja, 64%). Dat laatste percentage is hoger dan in 1994; toen was net iets meer dan de helft van de lezers te spreken over de cartoons.

Suggesties

Een enquête moet natuurlijk ook iets zeggen over hoe het beter kan. We somden 32 taalonderwerpen op (variërend van spelling tot groepstalen en van taalkronkels tot literair proza) en vroegen u welke volgens u in het blad te veel, juist voldoende of te weinig aan bod komen. Waar u kennelijk weinig behoefte aan hebt, is meer aandacht dan nu voor ‘taalzuivering en purisme’, voor ‘Engels in het Nederlands’ en voor ‘lezersreacties’. Maar wat had u dan wél meer gewild? Praktische informatie, zo blijkt zonneklaar: meer ‘taaloefeningen en dictees’ en meer ‘taaltips voor de beroepspraktijk’. Daarnaast zou er wat u betreft meer ingegaan mogen worden op taalonderwijs, en op spreekwoorden en uitdrukkingen; ook vertalen en Nederlands in Zuid-Afrika en Suriname scoorden hier hoog - althans betrekkelijk hoog, want bij dit alles moet wel bedacht worden dat een overgrote meerderheid vindt dat er aan alle genoemde onderwerpen juist voldoende aandacht wordt geschonken.

Dat u meer praktische informatie wilt, bleek ook uit een vraag over de verhouding tussen praktische en theoretisch-wetenschappelijke informatie in het blad. 58% vindt die verhouding precies goed, 6% wil meer theorie en maar liefst 36% ziet graag meer informatie voor de dagelijkse praktijk.

We peilden ook uw mening over de verhouding tussen nieuws en actualiteiten aan de ene kant en achtergrondinformatie aan de andere kant. Hoewel we sinds 1994 het taalnieuws veel meer op de voet volgen (in de rubriek ‘Tamtam’ en in een toenemend aantal stukken over actuele kwesties), zou het voor 16% nog wel iets meer mogen. 72% vindt de verhouding goed en 12% wil liever meer achtergrondinformatie.

Taaladviesdienst en website

Het blad bepaalt van oudsher grotendeels het gezicht van het genootschap, maar het is bepaald niet het enige wat Onze Taal te bieden heeft. Al ruim vijftien jaar beantwoordt de Taaladviesdienst dagelijks tientallen vragen over alle mogelijke taalkwesties. 20% van de leden doet weleens een beroep op de Taaladviesdienst - 9% meer dan zes jaar geleden.

Ook heeft Onze Taal een website, die dagelijks wordt bezocht door maar liefst 1800 mensen. Toch is 74% van de leden nog nooit op www.onzetaal.nl geweest. Dat kan niet komen doordat ze geen computer hebben; 80% van de Onze Taal-leden beschikt over een internetaansluiting, en niet minder dan 97% komt weleens op internet.

Wat zeggen al deze cijfers ons nu? Dat we moeten beseffen dat onze lezers graag iets meer praktische taalkwesties besproken willen zien. En dat nieuws en actualiteiten onze speciale aandacht moeten blijven houden. Maar zeker ook dat we door moeten gaan op de ingeslagen weg: het maken van een voor velen aantrekkelijk blad waarin in allerlei vormen (beschouwingen, adviezen, interviews, discussies, nieuwsberichten) begrijpelijk en aanstekelijk wordt ingegaan op de vele kanten van (onze) taal.

Wij danken alle 466 deelnemers aan het onderzoek.

De vijf beste artikelen

Wat is het beste artikel dat u zich herinnert? 77% van de respondenten vulde de vraag in. Wat opviel was dat er zo veel verschillende stukken werden genoemd. Je zou dus kunnen zeggen dat maar weinig artikelen er met kop en schouders boven uitsteken. Maar ook - indachtig het mooie rapportcijfer voor de inhoud in het algemeen - dat de kwaliteit constant hoog is. Hieronder de stukken die meer dan drie stemmen kregen.

1	‘Snacktaal speciaal’, Ubel Zuiderveld (juli/augustus 2000) (20 stemmen)
2	‘De razendsnelle opkomst van het Sms-lands’, Ewoud Sanders (juni 2001) (8)
3/4	‘Aantal taalfouten in de krant stijgt?’, Hans van den Heuvel en Joop van der Horst (januari 2001) (5)
3/4	‘De taal van Johan Cruijff’, Guus Middag en Kees van der Zwan (november 1996) (5)
5	Thema ‘Kleine rotwoordjes’, Ton van der Wouden e.a. (november 1999) (4)

De tien hoogst gewaardeerde rubrieken

(Het getal achter de rubrieken is het gemiddelde rapportcijfer.)

1	Ruggespraak	(8,46)
2	Vraag en antwoord	(7,82)
3	Etymologica	(7,78)
4	Taalergernissen	(7,66)
5	Verse woorden	(7,64)
6	Ander woord voor...	(7,61)
7/8	Taalmythen/Vergeten woorden	(7,59)
9	Geschiedenis op straat	(7,57)
10	Taal in beeld	(7,53)