Anakoloet
Zin die niet de kant op gaat die je grammaticaal zou verwachten. Soms stijlfout, soms bewust stijlmiddel.
‘Anakoloeten zijn zinnen die, doordat de schrijver verstrikt raakt in een wirwar van bijzinnen of vergeten is, hoe hij die zin begon, hij niet meer weet hoe die eindigen moet en daarom vermeden moeten worden.’
Hier eindigt het beeld anders dan het begon. Het begint als letter (de M van moose, ‘eland’), maar eindigt als beeld.
Anticipatie
Voorbarige toeschrijving van een eigenschap aan het onderwerp of voorwerp van een werkwoord.
‘Warm water opzetten.’
Het pictogram dat hier ‘breekbaar’ voorstelt, is een metafoor - tenzij dit pictogram op een doos glazen zit. We kunnen er echter ook een anticipatie in zien omdat dit icoon aangeeft dat we vooruit moeten denken. Zo is bijna elke waarschuwing een anticipatie...
Eufemisme
Verbloemende, verzachtende of verhullende woorden gebruiken.
‘Arbeidsreserve’ zeggen in plaats van ‘werklozen’; ‘elastisch met de waarheid omgaan’ in plaats van ‘liegen’.
Deze pictogrammen geven allemaal aan dat u hier kunt plassen (pardon, naar het toilet kunt gaan), maar ze verschillen in de explicietheid waarmee dit aangegeven wordt. Het ene beeld is dus veel eufemistischer dan het andere.
Hyperbool
Sterke overdrijving.
‘Ik heb een eeuw moeten wachten.’
De 10%-helling wordt hier grafisch weergegeven met een hoek van ruim 30°. Dat is zwaar overdreven.
Als er werkelijk kans is op vallende rotsblokken zoals afgebeeld op het bord, dan zou de weg zeker totaal afgesloten worden voor alle verkeer.
Ironie
Uitdrukking van iets wat tegenovergesteld is aan wat bedoeld is.
‘Fijne meid ben jij zeg.’
Zo vaak als we ironie tegenkomen in cartoons, zo weinig zien we deze stijlvorm in instructieve pictogrammen. Dit pictogram geeft aan dat er een beautyshop is (op het vliegveld Seattle-Tacoma), maar wie wil er zo uitzien als je uit de beautyshop komt?
En zou het hele gezin genieten van de gebruiksaanwijzing?
Litotes
Een afzwakking of verkleining van een eigenschap met als doel die eigenschap juist te benadrukken.
Gebeurt vaak door ontkenning van het tegendeel.
‘Hij zag er niet netjes uit na dat ongeval’ in plaats van ‘Hij zat onder het bloed.’
Verboden je paraplu op te steken als het regent?
Maar dit pictogram staat op verpakkingen. Niet niet nat laten worden, dus. Onderdompelen a.u.b.
Metafoor
Beeldspraak die berust op een vergelijking ‘Zij is zo sterk als een beer’ en ‘Krekels zijn de nachtegalen onder de insecten.’
Visuele metaforen worden zeer veelvuldig toegepast bij instructieve pictogrammen. Tot de bekendste hoort wel de ‘prullenmand’ (of ‘prullenbak’) die staat voor een verzameling verwijderde bestanden op computers met systeemsoftware van onder andere Apple en Microsoft.
Ook aardig is het veertje op een gaspedaal uit een handleiding van Citroën. Behandel het gaspedaal zo zacht als een veertje (vederlicht).
Paradox
Schijnbare tegenspraak: een bewering die innerlijk tegenstrijdig lijkt, maar het niet is.
‘Een goede vertaler kiest uit vijf equivalenten de zesde.’
Dit pictogram op de Olympische Spelen in Tokio lijkt aan te geven dat je zowel linksaf als rechtsaf moet gaan. Maar het bedoelt het punt aan te geven waar je de weg kunt vragen.
Auteursrechtelijk beschermd
