|
| |
| |
| |
Motieven bij de naamkeuze
Doreen Gerritzen - Nijmegen
Waarom kiezen ouders een bepaalde voornaam voor hun kind? En hoe komen ze aan die naam? Hoe vaak wordt er bijvoorbeeld vernoemd? Een NIPO-enquête geeft antwoord.
Waarom kiezen ouders een bepaalde voornaam? Hoe vaak laten ze zich inspireren door popsterren, voetballers of personages uit televisieseries? Wordt er nog aan vernoeming gedaan? En hoeveel ouders letten op de betekenis van de naam? Sinds december 1995 is hier iets meer over bekend. Toen hield het NIPO een telefonische enquête onder ouders met kinderen tot vier jaar; er werd gevraagd hoe ze tot de naamkeuze gekomen waren. In totaal werden 3987 motieven van 3119 ouders genoteerd. (Een deel van de ouders gaf meer dan één motief, vandaar dat het aantal motieven het aantal ouders overtreft.) De topvijftien van motieven ziet er zo uit:
| 1. | vernoemd naar familie (meisjes 30,3%, jongens 34,6%) |
| 2. | mooie klank (meisjes 34,0%, jongens 29,5%) |
| 3. | mooie naam (meisjes 14,5%, jongens 12,5%) |
| 4. | leuke naam (meisjes 6,8%, jongens 9,8%) |
| 5. | ongewone/bijzondere naam (meisjes 8,8%, jongens 6,6%) |
| 6. | buitenlandse naam (meisjes 5,1%, jongens 5,5%) |
| 7. | vernoemd naar (pop-, film-, televisie)idool (meisjes 5,0%, jongens 3,9%) |
| 8. | naam gevonden in voornamenboekje (meisjes 4,1%, jongens 4,3%) |
| 9. | naam past bij die van de andere kinderen (meisjes 2,9%, jongens 3,4%) |
| 10. | Nederlandse naam (meisjes 1,8%, jongens 3,8%) |
| 11. | naam zelf bedacht (meisjes 2,1%, jongens 2,1%) |
| 12. | korte/eenvoudige naam (meisjes 1,2%, jongens 2,3%) |
| 13. | bijbelse naam (meisjes 1,9%, jongens 1,6%) |
| 14. | vernoemd naar kind in de buurt (meisjes 1,9%, jongens 1,3%) |
| 15. | betekenis van de naam (meisjes 1,5%, jongens 1,1%) |
De motieven ‘mooie klank’, ‘mooie naam’ en ‘leuke naam’ (nummer 2, 3 en 4) hebben alle te maken met esthetische overwegingen. Het ligt dan ook voor de hand de percentages van deze drie afzonderlijke motieven samen te tellen; die categorie ‘esthetische overwegingen’ eindigt dan op de eerste plaats.
Het onderscheid tussen de afzonderlijke elementen van de esthetische categorie is een beetje schimmig. De door de ouders gegeven motieven ‘mooie klank’, ‘mooie naam’ en ‘leuke naam’ zullen in de praktijk wel enigszins door elkaar lopen. Daarom is het aardig eens te bekijken welke namen bij de drie motieven horen.
| |
| |
| |
Meisjes
Mooie klank: Denise, Lisa (8 keer genoemd als argument bij deze naam); Iris, Kimberley, Sanne (7x); Eva, Judith, Kim, Laura (6x); Inge, Jessica, Kelly, Lotte (5x); Anouk, Bianca, Daphne, Emma, Esmée, Marieke, Naomi, Pauline, Sabine, Saskia, Simone (4x)
Mooie naam: Laura, Sharon (5x); Daphne, Esther, Iris, Kelly, Kirsten (4x); Anouk, Eva, Melanie, Naomi, Stefanie (3x)
Leuke naam: Michelle (4x), Anouk, Bianca, Debbie, Suzanne (3x)
| |
Jongens
Mooie klank: Tom (12x); Stefan (9x); Mike, Roy (8x); Daan, Vincent (7x); Jasper, Jelle, Jeroen, Mark, Nick, Niels, Ramon, Thomas (6x); Dennis, Lars, Leon, Martijn, Niek, Patrick, Robin, Wesley (5x)
Mooie naam: Daniël, Mark, Stefan, Tim (5x); Jasper, Kevin, Martijn, Robin (4x); Dylan, Erik, Ivo, Jeffrey, Jeroen, Jesse, Mike, Ramon, Remy, Ruben, Sebastiaan, Vincent (3x)
Leuke naam: Kevin, Mark, Tim (5x); Bart, Jasper, Jeroen, Rick (4x); Koen, Martijn, Nick, Paul, Stefan, Stijn, Thomas (3x)
Uit deze lijstjes - die we wel met enige voorzichtigheid moeten interpreteren, want het aantal keren dat een motief per naam is genoemd, is natuurlijk erg laag - komen opmerkelijke gegevens naar voren. Anouk, bijvoorbeeld, is in maar liefst drie categorieën te vinden: ‘mooie klank’, ‘mooie naam’ en ‘leuke naam’. En de jongensnamen Kevin en Tim worden leuk en mooi gevonden, maar ontbreken in het lijstje ‘mooie klank’; voor Tim is dat des te opmerkelijker omdat Tom, een naam die er erg op lijkt, daar op de eerste plaats staat.
| |
● Vernoeming
Als we ‘esthetische overwegingen’ als aparte categorie beschouwen, staat ‘vernoeming naar familie’ op de tweede plaats: 32,5% van de ouders noemde het als motief. Maar in werkelijkheid is dit percentage groter. 11 tot 12% van de meisjes en 13 tot 14% van de jongens van ouders die ‘vernoeming’ niet als motief vermeldden, heeft in de officiële naam (vaak als tweede en/of derde naam) een of meer traditionele namen: Maria, Elisabeth, Johannes, Hendrik en dergelijke. Dat levert namen op als Manon Johanna en Daniël Willem Johannes. Bij deze kinderen mogen we aannemen dat ze ook vernoemd zijn. Tellen we deze gevallen mee, dan komen we op een percentage vernoemde kinderen van 45, voor meisjes ongeveer 42%, voor jongens ongeveer 48%. (Overigens zetten ook ouders die het motief ‘vernoemd naar familie’ wel hebben gegeven, de vernoemingsnamen vaak achter de eerste (moderne roep)naam.)
Je mag aannemen dat ouders die het motief ‘vernoeming naar familie’ hebben opgegeven, behoudender zijn bij het kiezen van een roepnaam dan ouders die vernoeming niet als naamgevingsmotief geven. Die veronderstelling blijkt alleen voor de meisjes op te gaan, want bij hen vinden we minder nieuwkomers en stijgers bij de roepnamen (die zijn vastgesteld aan de hand van een NIPO-enquête over de periode 1989-1992); bij de jongens ontbreekt dit verschil. Alleen bij meisjes blijken ouders die bewust vernoemen dus minder modegevoelig te zijn in hun naamgeving.
| |
● Ongewoon
Enigszins in het verlengde van de drie esthetische overwegingen ligt het motief ‘ongewone/bijzondere naam’ (vijfde plaats), hoewel hier de mate waarin een naam al voorkomt érg zwaar weegt. Erg sneu is het voor de ouders van Melanie en Nick die vertelden dat ze op zoek waren naar een bijzondere, ongewone naam: beide namen staan in de topvijftien van meest voorkomende namen, Nick zelfs op nummer 3. Maar deze ouders vormen een uitzondering. In de categorie ‘ongewoon/bijzonder’ komen namelijk vaker unieke namen voor dan bij de andere motieven.
Het motief ‘buitenlandse naam’ staat op de zesde plaats en dat wekt eigenlijk verbazing. Kelly, Denise, Michelle, Jessica, Kimberley, Bianca, Chantal, Kevin, Mike, Patrick, Dennis, Dylan, Jordy, Niels - het zijn roepnamen die al zo zijn ingeburgerd dat het niet voor de hand ligt dat ouders een voorkeur voor een buitenlandse naam nog eens apart als motief noemen. Je zou dit eigenlijk meer verwachten bij de bewuste keuze voor een Nederlandse naam, maar dat motief staat slechts op de tiende plaats.
| |
● Idolen
De invloed van vernoeming naar idolen is minder groot dan men algemeen aanneemt; slechts 4,4% van de ouders geeft aan zich te hebben laten inspireren door een popster, sporter, filmster, een naam in een liedje en dergelijke. In het algemeen geldt de regel dat idolen geen invloed hebben op de populariteit van namen, maar daarop moeten op grond van dit onderzoek twee uitzonderingen gemaakt worden. Bij Kaylee (ook Cayleigh, Keyley en andere spellingvarianten) en Dylan wordt namelijk in de helft van de gevallen het motief ‘vernoemd naar idool’ genoemd. Bij Kaylee gaat het waarschijnlijk om de naam uit een liedje: de popgroep Marillion had ooit een hit met de titel Kayleigh; ook komt de naam voor in een liedje van René Froger. Bij Dylan zou het kunnen gaan om vernoeming naar Bob Dylan of naar een personage in de televisieserie Beverly Hills 90210.
Andere namen waarbij het motief ‘vernoemd naar idool’ weleens genoemd wordt, zijn Demi en Michelle (naar de actrices Demi Moore en Michelle Pfeiffer?) en Mitchell en Brian/Bryan (welke idolen schuilen hierachter?).
Hoewel vernoeming naar idolen weinig voorkomt, maken de massamedia ons wel bekend en vertrouwd met veel namen; ook kunnen ze het imago van een naam beïnvloeden. Zo zullen de meeste ouders die hun kind Linda hebben genoemd, niet direct aan Linda de Mol hebben gedacht. Toch zal haar regelmatige verschijning op de televisie een bijdrage hebben geleverd aan het positieve beeld van deze naam.
| |
● Bewust zoeken
Ruim 4% van de ouders zegt de naam uit een voornamenboekje te hebben
| |
| |
gehaald. Daarmee is het belang van zulke boekjes als inspiratiebron vergelijkbaar met dat van idolen.
Het motief ‘past bij de naam/namen van het andere kind/de andere kinderen’ staat op de negende plaats, maar omdat lang niet alle ouders in het onderzoek meer dan één kind hebben, mogen we aannemen dat dit zeker geen onbelangrijke overweging bij de naamkeuze is.
Bij de bewuste keuze voor een Nederlandse naam valt het vooral op dat jongens meer dan twee keer zo hoog scoren als meisjes (respectievelijk 3,8% en 1,8%). Overigens kan men zich afvragen wat de namen Michelle, René, Dennis, Maikel en Tom in deze categorie te zoeken hebben. Dat geldt ook voor Jildou en Hylke, want dat zijn Friese namen.
Ook het motief ‘zelf bedacht/was geen bestaande naam’ (ruim 2%) blijkt niet altijd de lading te dekken: bij de 31 meisjes waarbij dit motief genoemd wordt, zijn slechts 9 namen te vinden die - voorzover ik kan nagaan - geen bestaande naam zijn; voorbeelden zijn Myrian (een vermenging van Myriam en Marian, lijkt me), Robie (uitbreiding van Rob?, variant van Ruby?), Jolinde (vermoedelijk een samenstelling van Jo- uit Jo-hanna en -linde uit Rosalinde, Rolinde, enz.) en Jarlot (op basis van Charlotte?). Bij de 34 jongens waarbij het motief ‘zelf bedacht/was geen bestaande naam’ werd genoemd, zijn slechts 3 namen met onbekende herkomst te vinden, te weten Jar, Grion en Kawai. Het zelf verzinnen van namen komt dus niet zo vaak voor.
| |
● Bijbel
De bewuste keuze voor een korte/eenvoudige naam wordt bij jongens ongeveer twee keer zo vaak gemaakt als bij meisjes (respectievelijk 2,3% en 1,2%). Ook lijken de ouders bij jongens een betere kijk te hebben op wat kort en eenvoudig is: van de veertig jongens bij dit motief hebben er slechts drie een naam van meer dan één lettergreep, terwijl er bij de twintig meisjes zes namen met meer dan twee lettergrepen zitten.
Opvallend is de niet onaanzienlijke positie van het motief ‘bijbelse naam/vanuit het geloof’ (1,7% en daarmee op de dertiende plaats). Bijzondere namen bij dit motief zijn bij de meisjes Jedidja (eigenlijk een jongensnaam), Loïs en Tirza, en bij de jongens Kaleb, Jonathan (alleen als officiële naam), Nathan en Nathaniël.
Vernoeming naar een kind in de buurt scoort weliswaar niet erg hoog (1,6%), maar biedt toch een interessante kijk op hoe namen zich soms verspreiden. Het voorkomen van namen is in sommige gevallen te verklaren door mond-tot-mondreclame in de buurt. Ondanks de beschikbaarheid en toegankelijkheid van voornamenboekjes blijkt de betekenis van de naam zelden van belang bij de naamkeuze (meisjes 1,5%, jongens 1,1%).
Het is duidelijk: ouders die een naam zoeken voor hun kind, laten zich vooral leiden door de mooie klank van namen; ook namen die zij anderszins als ‘mooi’ of ‘leuk’ ervaren, komen in aanmerking. Verder is vernoeming naar familie, vooral naar de grootouders, voor veel ouders belangrijk. Beide motieven zijn te verenigen door de favoriete naam als roepnaam te geven en de traditionele vernoemingsnamen er in de officiële naam aan toe te voegen. Van ondergeschikt belang is vernoeming naar personen uit de media: filmsterren, sporthelden, popartiesten en dergelijke zijn slechts voor een kleine groep ouders inspiratiebron. Ook de betekenis van namen geeft zelden de doorslag bij de naamkeuze.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd